Συνεπής προς την πολιτική της ειρηνεύσεως του τόπου και της συμφιλιώσεως, που είναι η πολιτική της ΕΔΑ και η μόνη που μπορεί να μας φέρει στην ομαλότητα, την Ειρήνη, την Δημοκρατία και την ανασυγκρότησιν της χώρας, απέφυγα για πολύν καιρό να ασχοληθώ με το παρελθόν. Στις τελευταίες όμως συνεδριάσεις της Βουλής για τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων και από αφορμή ομιλητών της αντιπολιτεύσεως, που υποστήριξαν ότι το ΕΑΜ κατά την κατοχή προσέφερεν υπηρεσίας εις το Έθνος, οι κ.κ. Κανελλόπουλος, υπουργός Εθνικής Αμύνης, και Καλαντζής, υφυπουργός των Εσωτερικών, υποστήριξαν ότι το ΕΑΜ ήταν οργάνωσις αντεθνική και δεν έδωσε μάχες κατά του κατακτητού. Και αυτό αλλάζει τα πράγματα.
Σκοπός του τρόπου αυτού της συζητήσεως ήταν να στρέψει την προσοχή του λαού από τα ζωτικά του προβλήματα και την ανάγκη της αλλαγής διά προσφυγής σε εκλογές με αναλογική, ύστερα από την αποτυχία και την αποδοκιμασία της κυβερνήσεως στις δημοτικές εκλογές, στο παρελθόν και τον ρόλο του ΕΑΜ και των προσώπων που πήραν μέρος στον απελευθερωτικόν αγώνα ως οπαδοί του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Σαν στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣ, είμαι, λοιπόν, κατ’ ανάγκην υποχρεωμένος ν’ αντικρούσω τους ισχυρισμούς των κ.κ. υπουργών και να αποκαταστήσω την αλήθεια.
Ο αγών του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ είναι κτήμα του Ελληνικού Λαού, αποτελεί εθνικό κεφάλαιο. Όλες οι χώρες, και αυτές που δεν είχαν εθνική αντίστασιν, προσπαθούν να παρουσιάσουν ότι είχαν, μνημονεύοντας μικροσαμποτάζ, κατασκοπεία κ.λπ., για την εξυπηρέτησιν των εθνικών συμφερόντων τους. Η Ελλάς είχε την ωραιότερη εθνική αντίστασιν, με κυριώτερη οργάνωσιν το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Και αντί να την αξιοποιήσουν, έγινε προσπάθεια να εκμηδενισθεί, να κατασπιλωθεί, χωρίς να ληφθεί υπ’ όψιν ότι αυτή είναι σε βάρος των εθνικών συμφερόντων. Όλη αυτή η εκστρατεία έγινε για λόγους πολιτικούς και στενότερα κομματικούς.
Ο ΕΛΑΣ, από αυτή την φύσιν του αγώνος που έκανε, είχε σαν σκοπό την προσβολή των συγκοινωνιών του εχθρού, καταστροφή πολεμικού υλικού, αιφνιδιαστικήν επίθεσιν κατά φαλάγγων εχθρικών κα ενδεχομένως επιθέσεις κατά φυλακίων και μεμονωμένων φρουρών. Δεν ήταν δυνατόν να κάνη αγώνα εκ παρατάξεως, προσβάλλοντας τις κύριες δυνάμεις του εχθρού, γιατί δεν είχε τον ανάλογο οπλισμό, ούτε ην προς τούτο δύναμιν και εφοδιασμό.
Με τον αγώνα του όμως απασχολούσε αρκετές εχθρικές δυνάμεις, 5-6 μεραρχίες, και επέφερε πολλές απώλειες στον εχθρό σε προσωπικό και υλικό. Οι δυνάμεις αυτές έλειψαν από άλλα μέτωπα και έτσι ενισχύθηκε ο αγώνας των συμμάχων. Στους τελευταίους μήνας της κατοχής με την εκτέλεσιν του σχεδίου «κιβωτός», ύστερα από εντολή του συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής επέφερε εξαιρετικές απώλειες στον εχθρό, εξάρθρωσε τις συγκοινωνίες του, τον ανάγκασε να εγκαταλείψει αφθονία υλικού και να φθάσει στην Γιουγκοσλαβία σε κατάστασιν που δεν του επέτρεπε την άμεση ανάληψιν επιχειρήσεων χωρίς ανεφοδιασμό και ανασυγκρότησιν.
Η δύναμις του ΕΛΑΣ στις παραμονές της απελευθερώσεως, ήταν η εξής:
* Αξιωματικοί μόνιμοι του ενεργού στρατού: 700.
* Αξιωματικοί έφεδροι εκ μονίμων: 100.
* Αξιωματικοί έφεδροι του στρατού, περίπου: 1.500.
* Αξιωματικοί έφεδροι της Σχολής του ΕΛΑΣ, περίπου: 1.270.
* Αξιωματικοί υπηρεσιών, ονομασίας ΠΕΕΑ: 600.
* Καπεταναίοι: 1.070
* Οπλίται: 43.700
Σύνολον: 48.940
Ο ΕΛΑΣ με τους αγώνες του απέδωκε τα παρακάτω:
α) Την ανύψωσιν του ηθικού του λαού, την διάσωσιν της παραγωγής των χωρικών κατά το πλείστον και την διάθεσίν της στον πληθυσμό, την ματαίωσιν της πολιτικής επιστρατεύσεως, στρατολογίας εργατών κ.λπ. Με την χρησιμοποίησιν των Ελλήνων εργατών και την πολιτική επιστράτευσιν θα ήταν περισσότερο αποδοτικός ο πολεμικός μηχανισμός του Άξονος και ακόμα θα ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθούν τα ελληνικά στρατιωτικά τμήματα και σε άλλες κατεχόμενες χώρες, όπως έγινε στην Ελλάδα με τους αλλοεθνείς που υπηρετούσαν στον γερμανικό στρατό (Γάλλους, Πολωνούς, Τσέχους, Μαροκινούς, Τατάρους κ.λπ.). Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσαν οι κατακτητές να παρατείνουν τον πόλεμο.
β) Καθαρά στρατιωτικά ωφελήματα: Κατά το πρώτο διάστημα κατοχής στην Ελλάδα, βρίσκονταν η V Γερμανική Στρατιά υπό τον στρατηγόν της αεροπορίας Λαίρ, η XI Ιταλική Στρατιά υπό τον στρατηγό Τζελόζο και το 2ο Βουλγαρικό Σώμα Στρατού υπό τον Στρατγηό Συράκωφ. Μετά την συνθηκολόγησιν της Ιταλίας, στην Ελλάδα βρίσκονταν η V Γερμανική Στρατιά υπό τον στρατηγό Λαίρ, που είχε στις διαταγές του 10 γερμανικές μεραρχίες και 3 βουλγαρικές, ήτοι την δύναμιν του φρουρίου Κρήτης, το 68ο Σώμα Στρατού με έδρα τα Γιάννενα, ένα Σώμα Στρατού στην Θεσσαλονίκη και το 2ο βουλγαρικό Σώμα Στρατού. Σύνολο 180.000 άνδρες (40.000 Βούλγαροι, 40.000 διαφόρων εθνικοτήτων εντεταγμένοι σε ειδικές γερμανικές μονάδες κατοχής και 100.000 Γερμανοί που αποτελούσαν τον κύριο όγκο του στρατού κατοχής).
Μεταξύ των μεραρχιών αυτών ήταν αρκετές μεραρχίες πρώτης γραμμής, όπως η IV ΕΣ ΕΣ Πολιτσάι, η Ι Εντελβάις (ορεινών κυνηγών) κ.λπ. Εκτός απ’ αυτές τις μονάδες στην Ελλάδα υπήρχαν 15.000 άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας, (9.000 Πελοπόννησο, 3.000 Αθήνα, 3.000 Στερεά) και 10.000 άνδρες των άλλων οργανώσεων (Πούλος, Κισά – Μπαζάκ, Μιχάλαγας, ΕΑΣΑΔ κ.λπ.) οπλισμένοι από τους Γερμανούς, που τους βοηθούσαν στις επιχειρήσεις τους.
Αν δεν υπήρχεν ο ΕΛΑΣ, ασφαλώς η δύναμις κατοχής των Γερμανών θα ήταν αραιότερη. Πάντως 7-8 μεραρχίες θα χρειάζονταν για να κρατήσουν την εξωτερική περίμετρο των νήσων και να εμποδίσουν ενδεχόμενη απόβασιν των συμμάχων και εξέγερσιν του πληθυσμού. Κατά συνέπεια, 5-6 μεραρχίες από τις καλύτερες απασχολούνταν αποκλειστικά από τον ΕΛΑΣ.
Υπολογίζεται ότι 40 – 50 μεραρχίες απασχολούνταν από τους απελευθερωτικούς στρατούς των σκλάβων λαών. Οι μεραρχίες αυτές, χρησιμοποιούμενες στην κρίσιμη στιγμή στα διάφορα θέατρα του πολέμου, μπορούσαν, αν όχι ν’ αλλοιώσουν την έκβασιν του όλου πολέμου, αναμφισβήτητα όμως ν΄ αλλοιώσουν την έκβασιν πολλών σοβαρών μαχών και κατά συνέπεια να παρατείνουν σημαντικά την διάρκεια του πολέμου.
γ) Όταν στα τέλη του 1944 οι σοβιετικές στρατιές κατέβαιναν στα Βαλκάνια, οι Γερμανοί αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα κτυπούμενοι διαρκώς από τον ΕΛΑΣ ως τα σύνορα, στα οποία έφθασαν την 4η Νοεμβρίου 1944.
Στις επιχειρήσεις αυτές, κανένα αγγλικό τμήμα δεν έλαβε μέρος, εκτός από 3 – 4 αποσπάσματα, συνολικής δυνάμεως 200 ανδρών περίπου, που συνεργάζονταν με τον ΕΛΑΣ για την εφαρμογή του σχεδίου «Κιβωτός».
Το μοναδικό απόσπασμα Τζέλικο, που βρήκε στην Πάτρα εν συνεργασία με τον ΕΛΑΣ, κτύπησε τους Γερμανούς και τα Τάγματα Ασφαλείας στην Πάτρα και έκτοτε δεν έλαβε μέρος σε μάχες, παρά έφθανε στις διάφορες πόλεις 48 ώρες και πλέον μετά την εκδίωξιν των Γερμανών από τμήματα του ΕΛΑΣ.
δ) Εκτός από τα παραπάνω γενικά αποτελέσματα, ο ΕΛΑΣ προξένησε τις παρακάτω απώλειες στον εχθρό:
* Γερμανοί: νεκροί 16.062, τραυματίαι 6.504, αιχμάλωτοι 1.878.
* Βούλγαροι: νεκροί 1305, τραυματίαι 1.037, αιχμάλωτοι 2.230.
* Ιταλοί νεκροί: 1988, τραυματίαι 753, αιχμάλωτοι 1.073.
* Σύνολο: νεκροί 19.355, τραυματίαι 6.504, αιχμάλωτοι 1.878.
Σ’ αυτούς δεν συμπεριλαμβάνονται οι απώλειες από την αρχή έως την συγκρότησιν του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών στις περιοχές Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, Πελοποννήσου, Κρήτης και Αθήνας.
Δεν περιλαμβάνονται στους Ιταλούς αιχμαλώτους η μεραρχία Πινερόλο και το Σύνταγμα Ιππικού Αόστης καθώς και οι άλλοι Ιταλοί που προσήλθαν στον ΕΛΑΣ κατά την συνθηκολόγησιν της Ιταλίας.
Από την άποψιν του υλικού, ο ΕΛΑΣ κατέστρεψε 30 γέφυρες, 85 ατμομηχανές, 957 βαγόνια και 1.007 αυτοκίνητα.
Πάρθηκαν λάφυρα πλήθος, πλήθος τρόφιμα και πολεμικό υλικό, 350 ζώα, 14 ασύρματοι, 11 πλοιάρια, 5.000 νάρκες καθώς και όλος ο οπλισμός του ΕΛΑΣ, τόσο εκείνος που παραδόθηκε μετά την Βάρκιζα, όσο και εκείνος που εγκαταλείφθηκε κατά την αποχώρησιν του ΕΛΑΣ στην περιοχή Αττικοβοιωτίας.
Οι επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ αναφέρονται σε 327 ανακοινωθέντα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ από της συγκροτήσεώς του. Φυσικά άλλες οι επιχειρήσεις προ της συγκροτήσεως του Γεν. Στρατηγείου και στις περιοχές που ανέφερα πιο πάνω.
Οι απώλειες του ΕΛΑΣ από τις επιχειρήσεις αυτές ήσαν νεκροί 4.500 περίπου, τραυματίαι 6.000 περίπου, ανάπηροι 2.000 περίπου. Δεν περιλαμβάνονται οι απώλειες πριν την συγκρότησιν του Γενικού Στρατηγείου καθώς και μεγάλος αριθμός απωλειών Αθήνας, Θράκης, Πελοποννήσου, Κρήτης. Δεν περιλαμβάνονται επίσης οι απώλειες του Δεκέμβρη 1944 στις συγκρούσεις της Αθήνας. Το υλικό που παραδόθηκε από τον ΕΛΑΣ μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, εκτός από τα τρόφιμα, ζώα κ.λπ., είναι το παρακάτω:
* 100 πυροβόλα διαφόρων τύπων, 81 όλμοι ομαδικοί, 138 όλμοι ατομικοί, 1.412 οπλοπολυβόλα, 713 αυτόματα τουφέκια, 48.973 τουφέκια, 57 τουφέκια αντιαρματικά, 17 συσκευές ασυρμάτων.
* Οι σύμμαχοι, καθ όλο το διάστημα των επιχειρήσεων, έδωσαν στον ΕΛΑΣ τα παρακάτω υλικά περίπου;
* 10 όλμους, 30 πολυβόλα, 100 οπλοπολυβόλα, 300 αυτόματα, 3.000 τουφέκια. Πυρομαχικά δόθηκαν ελάχιστα και πολλές φορές τμήματά μας αναγκάσθηκαν να διακόψουν την μάχη, όπως στο Βέρμιο, Λιδωρίκι, Πιέρρια από έλλειψιν πυρομαχικών, γιατί οι Άγγλοι μας έλεγαν: «Εγκαταλείψτε τώρα τις περιοχές αυτές και όταν χρειασθεί να τις ξαναπάρουμε, θα σας στείλουμε πυρομαχικά».
Δεν είναι δυνατόν σε ένα άρθρο να γραφή ολόκληρη η δράσις του ΕΛΑΣ. Είναι άλλωστε γνωστή σε κείνον που ενδιαφέρεται να την μάθη, από το σχετικό βιβλίο, που έγραψα και εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο 1946.
Ο κ. Κανελλόπουλος ως αρχηγός της Κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητας στην Πελοπόννησο κατά την απελευθέρωσιν πήγε στις πόλεις Μεγαλόπολιν, Τρίπολιν, Πύργον κ.λπ., όπου, έχοντας δίπλα του τα ανώτατα στελέχη του ΕΑΜ και ΕΛΑΣ Πελοποννήσου, μίλησε προς τον λαό που ενθυμείται κατά ποίον ενθουσιώδη τρόπο μιλούσε για το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Πώς συμβιβάζεται λοιπόν η σημερινή του γνώμη για την «αντεθνικήν» δράσιν τους κ.λπ. με την συμμετοχή του στην Κυβέρνησιν της Εθνικής Ενότητας και με την περιοδεία του με συνοδεία προσώπων που έδρασαν «αντεθνικώς»;
Ο ΕΛΑΣ έκανε, καθ’ όλο το διάστημα της κατοχής, αγώνα εθνικοπαελευθερωτικό σύμφωνα με τις ελληνικές παραδόσεις. Κτύπησε μέρα – νύχτα τον κατακτητή ανάλογα με τα μέσα που διέθετε και πρόσθεσε νέες σελίδες δόξας στην λαμπρή Ιστορία της πατρίδας μας. Το έργο του είναι κτήμα του Ελληνικού Λαού, που τον βοήθησε με κάθε τρόπο σε άνδρες και υλικά. Χωρίς τη βοήθεια και την υποστήριξιν του Ελληνικού Λαού ήταν αδύνατο να εκπληρώσει την αποστολή του. Το έργο αυτό αποτελεί εθνικό κεφάλαιο. Κάθε προσπάθεια να αμαυρωθεί όχι μόνο δεν ωφελεί, αλλά τουναντίον βλάπτει τα εθνικά συμφέροντα. Κατά την διάρκεια του αγώνος αυτού έγιναν και σφάλματα, όπως είναι αναπόφευκτο σε κάθε δράσιν.
Ο Ελληνικός Λαός, τόσο των πόλεων όσο και της υπαίθρου, ξέρει σήμερα πολύ καλά τι έγινε στην χώρα μας κατά την περίοδο αυτή. Η παγκόσμια κοινή γνώμη ξέρει επίσης κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τα πραγματικά γεγονότα. Ο ιστορικός του μέλλοντος εξετάζοντας ό,τι γράφηκε και θα γραφεί από Έλληνας και ξένους, εξετάζοντας τα στοιχεία, τόσο τα δικά μας, όσο και τα ξένα, φιλικά και εχθρικά, θα βρει την αλήθεια και με απόλυτη ειλικρίνεια θα βγάλει τα συμπεράσματά του.
Εμείς με ήσυχη την συνείδησίν μας ότι εκάναμε το καθήκον μας προς τον λαό και την πατρίδα μας περιμένουμε μ’ εμπιστοσύνη, ηρεμία και υπερηφάνεια την ετυμηγορία της Ιστορίας.
Δεκαπέντε χρόνια η χώρα μας υπέστη τεράστιες καταστροφές από τον πόλεμο και τα θλιβερά γεγονότα που ακολούθησαν. Έχει υπερβεί τα όρια της αντοχής και είναι καιρός ν’ αφήσουμε τα πάθη και τα μίση και να κοιτάξουμε αντικειμενικά τα πράγματα, να ψάξουμε να βρούμε καθένας τα σφάλματά του, να ψάξουμε να βρούμε την αλήθεια και να την ομολογήσουμε.
Αυτό θα μας δώσει διδάγματα για το μέλλον, θα δημιουργήσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα για κατανόησιν, θα μας οδηγήσει στην συμφιλιωσιν, στην ομαλότητα, στην ανασυγκρότησιν, στην Ειρήνη και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την χαρά και ευτυχία του λαού μας.
Ημείς, πιστεύοντας στον υπέροχο Λαό μας και καθοδηγούμενοι από τα συμφέροντά του και μόνο, θα εργασθούμε, χωρίς να υπολογίσουμε κόπους και θυσίες, προς την κατεύθυνσιν αυτή, γιατί αυτό είναι το καθήκον μας.
Στρατηγός Στέφανος Σαράφης
Πηγή: Η Αυγή
