Καθώς πλησιάζει η επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, θα αρχίσουν πάλι να κυκλοφορούν, έντυπα και ηλεκτρονικά, διάφορα κείμενα που θα κάνουν λόγο για τον «μύθο» των νεκρών στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβριο του 1973. Μια διαφορετική εκδοχή αυτού του «μύθου» είναι ότι δεν υπήρξαν νεκροί μέσα στο κτίριο του Πολυτεχνείου, άποψη που συμμερίζεται και νυν υπουργός της κυβέρνησης, λες και οι νεκροί εκείνων των ημερών ήταν θύματα σε τροχαία δυστυχήματα και όχι πολίτες οι οποίοι σκοτώθηκαν από τα πυρά του στρατού, ο οποίος είχε κατακλύσει το κέντρο της πρωτεύουσας για να καταστείλει την εξέγερση.
Αντίθετα, το γεγονός ότι υπήρξαν τόσα πολλά θύματα στους δρόμους γύρω από το Πολυτεχνείο και σε άλλα σημεία της Αθήνας δείχνει την ωμή βαρβαρότητα των δυνάμεων καταστολής, οι οποίες έβαλλαν κατά αθώων πολιτών για να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό και τους εξεγερμένους. Επιπλέον, όλα αυτά τα δημοσιεύματα εξακολουθούν να διακινούνται, ενώ είναι γνωστός εδώ και αρκετά χρόνια ο αριθμός των θυμάτων.
Χάρη στην επιστημονική έρευνα του Λ. Καλλιβρετάκη, δημοσιευμένη ήδη από το 2004, γνωρίζουμε με ακριβή στοιχεία (μεταξύ άλλων ονοματεπώνυμο, επάγγελμα, ηλικία, τόπος και αιτία θανάτου) ότι 24 άνδρες και γυναίκες σκοτώθηκαν μεταξύ 16 και 18 Νοεμβρίου 1973. Αρα σε αυτήν την περίπτωση δεν υπάρχει κάποιος «μύθος», αλλά απλά η άρνηση ενός ιστορικού γεγονότος και, βέβαια, η προσβολή της μνήμης εκείνων που σκοτώθηκαν τις ημέρες του Πολυτεχνείου.
Η πηγή προέλευσης του «μύθου» για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου είναι διάφοροι ακροδεξιοί κύκλοι, έντυπα, ιστότοποι κ.λπ. Η επιχείρηση άρνησης του ιστορικού γεγονότος των νεκρών του Πολυτεχνείου είναι παλαιά, αλλά έχει ιδιαίτερη διάδοση και απήχηση την τελευταία δεκαετία, εξέλιξη που συμβαδίζει με τη γενικότερη άνοδο της Ακρας Δεξιάς στην Ελλάδα, αλλά και κάτι άλλο πιο πολύ ανησυχητικό. Απόψεις και ιδέες της Ακρας Δεξιάς γίνονται σταδιακά αποδεκτές από ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας και του πολιτικού προσωπικού – η Ακρα Δεξιά γίνεται mainstream.
Η συστηματική απαξίωση των δημοκρατικών κατακτήσεων μέσα από τη φιλολογία για την «κουλτούρα της Μεταπολίτευσης που κατέστρεψε τη χώρα», η οποία αναπτύχθηκε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, συνδυάστηκε με μια λιγότερο ή περισσότερο συνειδητή προσπάθεια εξωραϊσμού της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
Τα επιχειρήματα είναι γνωστά και όλοι τα έχουμε ακούσει ή διαβάσει: στα χρόνια της επταετίας υπήρχε οικονομική ανάπτυξη, δεν υπήρχαν σκάνδαλα, δεν γίνονταν «φασαρίες» (δηλαδή απεργίες και διαδηλώσεις), η χούντα δεν ήταν τόσο βάρβαρη όσο στις χώρες της Λατινικής Αμερικής κοκ. Η επιχείρηση εξωραϊσμού της δικτατορίας (εάν, βέβαια, κανείς είναι διατεθειμένος να ξεχάσει τους χιλιάδες πολίτες που συνελήφθησαν, φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν στη διάρκεια της επταετίας) έχει ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο: τα θύματα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Οι 24 νεκροί της εξέγερσης του Πολυτεχνείου αποτελούν την πιο πολύνεκρη επιχείρηση καταστολής στην σύγχρονη Ελλάδα σε καιρό ειρήνης. Οι άοπλοι νεκροί του Πολυτεχνείου θα υπενθυμίζουν πάντα τη βαρβαρότητα της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
Ωστόσο, εάν ο «μύθος» των νεκρών του Πολυτεχνείου συνιστά άρνηση ενός ιστορικού γεγονότος, υπάρχει μια άλλη διαδεδομένη πεποίθηση που βρίσκεται πλησιέστερα στην έννοια του μύθου. Η πεποίθηση ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου ανέτρεψε τη δικτατορία, προφανώς, είναι λανθασμένη και δεν ανταποκρίνεται στην ιστορική πραγματικότητα. Ο μύθος αυτός δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας επιδέξιας προπαγάνδας ή της διαβόητης «ιδεολογικής ηγεμονίας της Αριστεράς».
Ηταν η προσπάθεια της ελληνικής κοινωνίας στη Μεταπολίτευση να κατασκευάσει ένα παρελθόν που να ταιριάζει στην εικόνα του συλλογικού εαυτού όπως είχε φιλοτεχνηθεί επί δεκαετίες, δηλαδή των Ελλήνων ως ενός ηρωικού λαού που πάντα μάχεται για την ελευθερία του και, τελικά, νικά. Η σύνδεση του Πολυτεχνείου με την ανατροπή της δικτατορίας δημιουργούσε μια εικόνα ελκυστική που ερχόταν να επικαλύψει δύο «άβολες» αλήθειες που υπονόμευαν την εικόνα του συλλογικού εαυτού: αφενός την αδράνεια του μεγαλύτερου μέρους της ελληνικής κοινωνίας στη διάρκεια της δικτατορίας και αφετέρου την ήττα στην Κύπρο το 1974, με την τουρκική εισβολή και κατοχή του 40% του νησιού.
Η επέτειος του Πολυτεχνείου αξίζει να εορτάζεται γι’ αυτό που ήταν: μια πράξη μαζικής αντίστασης ενάντια σε ένα αυταρχικό καθεστώς. Οι νέοι και οι νέες εκείνης της εποχής μέσα σε συνθήκες καταπίεσης και τρομοκρατίας κατάφεραν να οργανωθούν, να κινητοποιηθούν και να συγκρουστούν με μια στυγνή δικτατορία, γνωρίζοντας ότι μπορεί να συλληφθούν, να βασανιστούν και να φυλακιστούν. Συμμετείχαν σε μια εξέγερση, διακινδυνεύοντας ακόμη και την ίδια τη ζωή τους γιατί ήθελαν να αλλάξουν τη ζωή τους που οριζόταν από την αυθαιρεσία, τον φόβο και την καταπίεση, γιατί πίστευαν ότι μπορούσαν να αλλάξουν τον κόσμο μέσα από την ανατροπή της δικτατορίας. Ισως και μόνο γι’ αυτό τον λόγο χρειάζεται να εξακολουθούμε να θυμόμαστε το Πολυτεχνείο και να τιμάμε τους νεκρούς του: ήταν μια δίκαιη εξέγερση.
Ο Πολυμέρης Βόγλης είναι αναπληρωτής καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
