Η νέα ανάφλεξη του προσφυγικού-μεταναστευτικού στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας υποβίβασε σε δεύτερο, αν όχι σε τρίτο, πλάνο της επικαιρότητας την κρίση που ξέσπασε ανάμεσα στη Βαρσοβία και τις Βρυξέλλες μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας σύμφωνα με την οποία η εθνική νομοθεσία υπερέχει της ευρωπαϊκής.
Ετσι, η Πολωνία του 2021 δρομολογείται σε μια δυναμική σύγκρουσης με την Ε.Ε. με επίδικο σημείο την εθνική κυριαρχία, μια αντιπαράθεση που είχε δύο φορές μοιραία και μη αντιστρέψιμα αποτελέσματα:
● Στη Γαλλία όπου την άνοιξη του 2005 σε δημοψήφισμα απορρίφθηκε η έγκριση του Σχεδίου Συνταγματικής Συνθήκης με τον φόβο για οριστική απώλεια της εθνικής κυριαρχίας να είναι ο κοινός παρονομαστής όλων όσοι ψήφισαν «όχι».
● Στο Ηνωμένο Βασίλειο παρόμοιο σκηνικό φόβου απώλειας της εθνικής κυριαρχίας οδήγησε στη νίκη του Brexit στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2016.
Μακράν του να αποτελεί εξαίρεση η Πολωνία για συγκεκριμένους ιστορικούς λόγους θέτει χωρίς προσχήματα ένα ερώτημα που όλοι το σκέπτονται αλλά κανείς δεν το θέτει ευθέως.
Ποιο κράτος-μέλος της Ε.Ε. είναι σήμερα έτοιμο να θυσιάσει με μη αντιστρέψιμη, αμετάκλητη επιλογή την εθνική του κυριαρχία;
Το ερώτημα της εθνικής κυριαρχίας με αφορμή την πολωνική ανταρσία αναμένεται να κυριαρχήσει στη Γαλλία στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας με ορίζοντα την προεδρική εκλογή και τις βουλευτικές εκλογές της προσεχούς άνοιξης, μια εξέλιξη που σύμφωνα με προχθεσινή ανάλυση του Politico είναι κατά κύριο λόγο παρενέργεια ή παράπλευρη ζημιά της πολωνικής ανταρσίας.
Ομως, παρά τις ψευδαισθήσεις που μπορεί να προκαλέσει μια ματιά στον χάρτη της Ευρώπης, η Βαρσοβία, όπου εδρεύει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας, δεν είναι και τόσο μακριά από την Καρλσρούη όπου εδρεύει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας σε όλη τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης μετά την άνοιξη του 2010 είτε απέρριπτε είτε κήρυσσε εαυτόν αναρμόδιο για τις προσφυγές των ανησυχούντων ότι η ίδρυση του μηχανισμού EFSF, που μετεξελίχτηκε σε ESM στη συνέχεια, μέχρι και η ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ που προαναγγέλθηκε από τον Ντράγκι στα μέσα του 2012 και άρχισε να υλοποιείται στις αρχές του 2015 συνιστούν παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας της Γερμανίας.
Προσοχή όμως, καθώς η περίτεχνα διατυπωμένη γλώσσα των αποφάσεων της Καρλσρούης αποδομούσε την επιχειρηματολογία ή δήλωνε αναρμοδιότητα adhoc για κάθε προσφυγή χωρίς να αγγίζει το καυτό θέμα της υπεροχής ή όχι της ευρωπαϊκής νομοθεσίας επί της εθνικής…
Αν, για παράδειγμα, συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις και οι συσχετισμοί για την τροποποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας ώστε να υπάρχει δημοσιονομική ευελιξία με στόχο την αναθέρμανση της οικονομίας, τότε τι θα γίνει με τον «κόφτη χρέους» που έχει ενσωματωθεί στο Σύνταγμα της Γερμανίας και χρειάζεται πλειοψηφία των δύο τρίτων για να καταργηθεί;
Αν κατατεθεί τότε προσφυγή για παράδειγμα από τον πρόσφατα παραιτηθέντα από την προεδρία της Μπούντεσμπανκ Βάιντμαν στο Δικαστήριο της Καρλσρούης με το ερώτημα τι ισχύει, το τροποποιημένο Σύμφωνο Σταθερότητας ή ο «κόφτης χρέους», πόσο διαφορετική από την απόφαση του δικαστηρίου της Βαρσοβίας θα είναι η απόφαση των Γερμανών δικαστών;
Μέχρι το 1990 η Δυτική Γερμανία είχε περιορισμένη κυριαρχία λόγω της ήττας του 1945 και της διαίρεσης της χώρας μετά το 1949.
Ετσι, μέχρι τότε δεν ανησυχούσε για απώλεια της εθνικής κυριαρχίας σε όφελος της ευρωπαϊκής γιατί το πρόβλημα αφορούσε τους εταίρους της και κυρίως τη Γαλλία.
Μετά την ενοποίηση η ευρωπαϊκή υπερπλειοδοσία δεν εξυπηρετούσε πια το Βερολίνο, μια μεταστροφή που δεν έγινε εγκαίρως αντιληπτή από τους εταίρους του.
Γιώργος Καπόπουλος
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
