Η νέα γενιά συγκροτείται από ανθρώπους που βρίσκονται σε εκείνο το στάδιο της ζωής που σηματοδοτεί το πέρασμα από την ανηλικότητα στην αυτοτελή και υπεύθυνη ενηλικίωση. Με το συνολικό ποσοστό ανεργίας να κυμαίνεται στο 17% (Μάιος 2020 – ΕΛΣΤΑΤ), το ποσοστό ανεργίας των νέων ηλικίας 15-24 ετών φθάνει στο 37,5% και στους νέους ηλικίας 25-34 ετών στο 22,9%. Τα στατιστικά στοιχεία αποκαλύπτουν μια μάλλον ζοφερή εικόνα για την ανεργία των νέων στην Ελλάδα.
Ο Κ. Κυρανάκης, τριαντατριάχρονος βουλευτής της Ν.Δ., επιχείρησε να προσεγγίσει το φαινόμενο της ανεργίας λέγοντας μεταξύ άλλων ότι οι άνεργοι έχουν ευθύνη για την κατάστασή τους, καθώς πολλοί από αυτούς, ειδικότερα οι νέοι, «δεν ψάχνουν στο Ίντερνετ για δουλειά» και «δεν έχουν κάτσει να κάνουν σωστή δόμηση βιογραφικού».
Ενοχοποίηση των θυμάτων
Η απόπειρα ενοχοποίησης των θυμάτων είναι μια διαδικασία με βαθιές ρίζες στις αναπαραστάσεις που έχουμε για την εκφορά του πολιτικού -και ενίοτε επιστημονικού- λόγου στη χώρα («μαζί τα φάγαμε», «οι νέοι φταίνε για την πανδημία» κ.ο.κ.). Ο Κ. Κυρανάκης δεν αποτελεί παρά ένα επιπλέον παράδειγμα. Ωστόσο, πίσω και πέρα από τις παραδοχές που ο ίδιος κάνει κρύβεται μια ολόκληρη κοσμοαντίληψη γύρω από το φαινόμενο της ανεργίας, στα σημαντικότερα σημεία της οποίας θα σταθούμε επί τροχάδην αμέσως παρακάτω.
Η μικροοικονομική προσέγγιση της νεοκλασικής θεωρίας που συνοδεύει τον πολιτικό νεοφιλελευθερισμό αποδίδει την ανεργία στα χαρακτηριστικά και στη συμπεριφορά των ατόμων. Η εν λόγω προσέγγιση κάνει ιδιαίτερη μνεία στην ελλιπή πληροφόρηση των νέων ως προς την αναζήτηση εργασίας, αλλά και στον χρόνο που χρειάζεται για να μπουν οι νέοι στην αγορά εργασίας. Το πολιτικό συμπέρασμα που προκύπτει εδώ σε μια κατεύθυνση καταπολέμησης της ανεργίας είναι ότι πρέπει να δοθεί κίνητρο στους εργοδότες για να προσλάβουν νέους, η απειρία των οποίων αποτελεί εμπόδιο. Ένα εμπόδιο, όμως, που «εύκολα» ξεπερνιέται με την καθιέρωση χαμηλότερων μισθών στους νέους ανθρώπους, κάτι το οποίο γνωρίσαμε και στα μέρη μας με τον περίφημο υποκατώτατο μισθό, ο οποίος προφανώς δεν μείωσε επ’ ουδενί την ανεργία των νέων.
Παράλληλα, η κλαδική αναδιάρθρωση του παραγωγικού συστήματος και της τεχνολογικής αλλαγής είναι ακόμη ένα «εργαλείο» που επιχειρεί να ερμηνεύσει το φαινόμενο της ανεργίας και οδηγεί κατ’ επέκταση στο πολιτικό συμπέρασμα ότι η ανεργία παράγεται από την αναντιστοιχία μεταξύ των γνώσεων και δεξιοτήτων που διαθέτει το εργατικό δυναμικό και εκείνων που επιζητούν οι επιχειρήσεις με σκοπό να καλυφθούν οι κενές θέσεις εργασίας. Ένας τρόπος «καταπολέμησης» της ανεργίας στην περίπτωση αυτή είναι αυτό που, πάνω – κάτω, ζήσαμε κατά τη διάρκεια της καραντίνας, αλλά και -κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας- τα περιβόητα δηλαδή προγράμματα κατάρτισης τύπου voucher.
Οι άνεργοι ως… στρατός
Η ανεργία των νέων υπάγεται, σε τελική ανάλυση, στον εφεδρικό στρατό εργασίας που έρχεται να ισοπεδώσει όλες τις άμυνες του κόσμου της εργασίας. Αν, λόγου χάρη, η αγορά εργασίας είναι θωρακισμένη από διάφορες συλλογικές συμβάσεις, δεν μένει παρά η κατάργηση αυτών των συλλογικών συμβάσεων ή/και κεκτημένων για να εισέλθουν οι εκτός εντός αγοράς εργασίας. Με άλλα λόγια, η κακή κατάσταση (και) των νέων στην αγορά εργασίας χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για την εφαρμογή πολιτικών που μεταβάλλουν προς το δυσμενέστερο τη θέση τής μισθωτής εργασίας συνολικά.
Συνεπώς, λόγω του άμεσου ζητήματος της ανεργίας, έχουν χειροτερέψει αισθητά οι όροι απασχόλησης των νέων. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό εργάζεται σε θέσεις εργασίας επισφαλείς, με περιορισμένη χρονική διάρκεια, μειωμένα ωράρια, χωρίς κοινωνική ασφάλιση στην γκρίζα ζώνη της τυπικής και της άτυπης απασχόλησης. Παρά τη σημαντική βελτίωση του επιπέδου εκπαίδευσης, οι νέοι καταλαμβάνουν θέσεις ανειδίκευτης εργασίας, ενώ ένα αυξανόμενο ποσοστό εργάζεται σε εργασία που δεν ανταποκρίνεται στις σπουδές που έχουν ακολουθήσει.
Καθυστερημένη ενηλικίωση
Ο ρόλος όμως που διαδραματίζει η ανεργία στην καθυστερημένη ενηλικίωση και αυτονόμηση των νέων από τη γονική οικογένεια είναι ηλίου φαεινότερος. Η νέα γενιά δεν γνωρίζει αν και πότε θα ξεφύγει από την οικογενειακή εστία και το παιδικό δωμάτιο και, εφόσον τα καταφέρει, δεν γνωρίζει πώς θα πληρώσει το ενοίκιο κάθε μήνα. Δεν γνωρίζει επίσης αν και πότε θα βρει δουλειά με αξιοπρεπείς συνθήκες. Όπως έχει γραφτεί χιλιάδες φορές, παραμένει η πρώτη γενιά μεταπολεμικά που ζει χειρότερα από τη γενιά των γονιών της και καλείται να έρθει αντιμέτωπη με τη μία οικονομική κρίση μετά την άλλη.
Αυτή η θλίψη του αποκλεισμού, της περιθωριοποίησης, της ματαιότητας, της αποτυχίας, της αφάνειας, της αόρατης νέας γενιάς που δεν εκφράζεται, δεν εκπροσωπείται, δεν υπολογίζεται παρά μόνο ορισμένες φορές για να βρεθεί στο στόχαστρο είναι η πραγματική και μόνη αντιπαράθεση που έχει νόημα. Για να σωθεί ό,τι σώζεται, για να σωθεί η νιότη μιας σχεδόν χαμένης γενιάς.
Ο Συμεών Λαμάι είναι πολιτικός επιστήμονας
Πηγή: Η Αυγή
