Η ενεργειακή κρίση δεν λέει να κοπάσει, οι περισσότεροι δε εκτιμούν ότι ακόμα δεν έχουμε δει όλο το εύρος της. Ακόμη και να υπάρξει μια σχετική επαναφορά στην κανονικότητα -κάτι τέτοιο βέβαια είναι μάλλον απίθανο για το ορατό μέλλον-, οι τιμές δύσκολα θα πέσουν στα προ κρίσης επίπεδα. Όταν,όμως, μιλάμε για ενεργειακή κρίση, πρέπει να γνωρίζουμε ότι αυτή προϋπήρξε της ουκρανικής κρίσης.
Η απότομη αύξηση της ζήτησης, σε συνδυασμό με προβλήματα στην προσφορά του φυσικού αερίου,οδήγησε στην εκτίναξη των τιμών των ενεργειακών προϊόντων, επιδρώντας αυξητικά και στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Η εμπειρία λέει πως η διεθνής κερδοσκοπία ανθεί σε τέτοιες καταστάσεις, είναι σύμφυτη με τη λειτουργία του καπιταλισμού. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επέτεινε την κρίση, ενώ η Ευρώπη,ούσα απροετοίμαστη, τη βιώνει με έντονο τρόπο και πολύ πιο έντονα η χώρα μας.
Γιατί όμως η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας; Τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, έτσι ώστε να μη δοκιμάζονται σήμερα νοικοκυριά και επιχειρήσεις; Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης λειτουργεί ο μηχανισμός του εθνικού χρηματιστηρίου ενέργειας με τον ίδιο στρεβλό τρόπο, ωστόσο εδώ η κερδοσκοπία χτυπάει ταβάνι. Η βασική παραμορφωτική λειτουργία του συγκεκριμένου μηχανισμού συνίσταται στο εξής: Όλες οι παραγόμενες μορφές ενέργειας (από υδροηλεκτρικά, λιγνίτες, ΑΠΕ), ανεξαρτήτως του μεταβλητού κόστους παραγωγής τους αλλά και του όγκου συμμετοχής τους στο ημερήσιο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας, πληρώνονται με την οριακή τιμή της πιο ακριβής μορφής ενέργειας, δηλαδή του φυσικού αερίου. Έτσι γεννιούνται για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας τα υπερκέρδη, που, με βάση τον μηχανισμό της ρήτρας,επιβαρύνουν τον τελικό καταναλωτή.
Τι θα μπορούσε να γίνει άμεσα; Η τιμή της χονδρικής αγοράς να προέκυπτε με βάση τον μέσο όρο του πραγματικού κόστους παραγωγής ηλεκτρισμού από την κάθε πηγή ενέργειας, σε συνδυασμό με την ποσότητα της συμμετοχής της στο ημερήσιο μείγμα. Άρα, σε μια καλή υδρολογική περίοδο, με αυξημένη συμμετοχή των υδροηλεκτρικών εργοστασίων, η τιμή πρέπει να πέφτει κατακόρυφα, κάτι που δεν συμβαίνει με το τρόπο που λειτουργεί σήμερα το εγχώριο χρηματιστήριο ενέργειας. Πρέπει λοιπόν να εγκαταλειφθεί και να επανασχεδιασθεί. Στην Ισπανία, για παράδειγμα, απομόνωσαν την επίδραση του φυσικού αερίου στη διαμόρφωση των τιμών. Στη Γαλλία επέβαλαν πλαφόν στις τιμές της κρατικής εταιρείας ηλεκτρισμού. Επίσης, στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες το ειδικό βάρος του χρηματιστηρίου ενέργειας είναι μικρότερο λόγω της ύπαρξης προθεσμιακής αγοράς. Το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη διαμεσολαβείται από διμερή συμβόλαια. Εδώ δεν έγινε αυτή η επιλογή, με ευθύνη της κυβέρνησης της ΝΔ.
Αντίθετα, η επιλογή της βίαιης απολιγνιτοποίησης, που έκανε η κυβέρνηση, αύξησε την πρόσδεση της χώρας στο φυσικό αέριο. Τώρα τρέχει και δεν φτάνει, παίρνοντας πίσω τις εξαγγελίες της για πρόωρο κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων, ωστόσο η ζημιά έχει γίνει.
Αντί, λοιπόν, να παρέμβει στον σημερινό, κερδοσκοπικό μηχανισμό της αγοράς ενέργειας, επέλεξε την αναποτελεσματική επιδότηση (με τα χρήματα των επιδοτήσεων, στο μεγαλύτερο μέρος τους, να προέρχονται από το λογαριασμό των ΑΠΕ) της κατανάλωσης, που στην πράξη λειτουργεί ως μηχανισμός επιδότησης της ακρίβειας και της κερδοσκοπίας. Την ίδια στιγμή, το ενεργειακό κόστος έχει εκτινάξει τον πληθωρισμό, καθώς έχει επηρεάσει το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας.
Όλους τους τελευταίους μήνες η κυβέρνηση αρνείται να μειώσει τον ΦΠΑ στα καύσιμα και να παρέμβει στο σκέλος των ειδικών φόρων κατανάλωσης, ενώ μέσα από την ιδιωτικοποίηση του 17% της ΔΕΗ κινείται στη λογική της αύξησης της τιμής της μετοχής της επιχείρησης και όχι της εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος και της κάλυψης των αναγκών της κοινωνίας.
Στο μέτωπο των ΑΠΕ έχει τεράστιες ευθύνες γιατί δεν έχει ακόμη εγκρίνει ένα χωροταξικό σχέδιο που να χωροθετεί τις αντίστοιχες επενδύσεις. Υπονόμευσε την ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων και των συστημάτων αυτοπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτά, βέβαια, δεν εντάσσονται στη λογική της ενίσχυσης των κερδών των μεγάλων συμφερόντων στον χώρο της ενέργειας, γι’ αυτό και αδιαφορεί.
Η όλη στρατηγική της κυβέρνησης στον χώρο της ενέργειας, βασισμένη στην νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία της, κινείται στη λογική της αυτορρύθμισης της αγοράς, γι’ αυτό και αδρανεί, λειτουργώντας ως θεματοφύλακας της κερδοσκοπίας, σε βάρος των πολιτών και της οικονομίας.
Πάνος Σκουρλέτης
ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
