Όταν ξέσπασε η πανδημία, με ρώτησε ένας φίλος μου πότε βλέπω να βρίσκουμε ένα φάρμακο η το εμβόλιο. Απάντησα αποκλείεται πριν το τέλος του χρόνου. Ήξερα ότι η απάντηση ήταν αισιόδοξη αλλά είχα στηριχτεί στο ότι φαινόταν να αναπτύσσεται μια παγκόσμια συνεργασία ερευνητικών εργαστηρίων..
Όμως, όταν ο κος Τραμπ πολιτικοποίησε το όλο ζήτημα, ονομάζοντας τον ιό κινέζο (όπως έχω αναφέρει σε προηγούμενο σημείωμα) και , προσπαθώντας να εξαγοράσει ευρωπαϊκές ερευνητικές ομάδες, με έζωσαν τα φίδια. Η πολιτική και το χρήμα των Φαρμακευτικών βιομηχανιών δημιουργούν ένα μείγμα ανησυχίας και φόβου, όχι τόσο για τον ιό όσο το παιχνίδι που παίζεται με αφορμή την πανδημία σε βάρος των λαών ειδικά των πιο αδύναμων στην παγκόσμια σκακιέρα.
Στη αλυσίδα της ανακάλυψης και τελικά της παραγωγής ενός φαρμάκου η εμβολίου υπάρχουν δυο κρίκοι που στην χώρα μας δεν τους συζητάμε συχνά:
Είναι τα πνευματικά δικαιώματα και οι πατέντες. Θεωρητικά τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν σε αυτούς που έχουν τo ερευνητικό αποτέλεσμα, το οποίο επίσης δεν ανήκει σε ένα άτομο η σε ένα εργαστήριο αλλά στο σύνολο των ερευνητικών ομάδων, η κάθε μια με το ποσοστό της που έχουν προ συμφωνηθεί, όταν υπογράφουν τα συμβόλαια συνεργασίας. Επειδή όμως στην περίπτωση μας δεν είναι αρκετή η ανακάλυψη αλλά πρέπει να παραχθεί και το τελικό προϊόν, το εμβόλιο ή το φάρμακο, ξεκινά μια ενδιάμεση διαδικασία με τις περίφημες κλινικές δοκιμές.
Οι κλινικές δοκιμές έχουν συνήθως τρία στάδια το πρώτο συνήθως είναι δοκιμές σε πειραματόζωα από τους ερευνητές ενώ το τελευταίο μαζικές δοκιμές του προϊόντος σε χιλιάδες άτομα, διαφορετικού φύλου, από διαφορετικές περιοχές και ηλικίες ώστε να καλύπτεται ένα όσο μεγαλύτερο ποικιλόμορφο πλήθος. Η τελευταία φάση είναι αυτή που συνήθως κοστίζει πολλά χρήματα και γίνεται από αυτούς που έχουν εξασφαλίσει την πατέντα του προϊόντος. Για πολλά χρόνια υπήρχε το αίτημα από τους ερευνητές, ενώ από την στιγμή που θα εξασφαλιστεί η πατέντα από επιχειρηματικό οργανισμό (που έχει μεγάλο νομικό και διοικητικό και οικονομικό δαίδαλο διαδικασιών), οι ερευνητές να μπορούν να συνεχίσουν να έχουν ένα λόγο στη παρακολούθηση στο τελευταίο στάδιο των δοκιμών. Θεωρούσαν ότι έτσι εξασφαλίζεται και η ακεραιότητα των αποτελεσμάτων και κατά κάποιο τρόπο δεν έχουν παραδώσει τελείως τα πνευματικά δικαιώματα.
Εμβόλια
Αυτό τον μήνα παρακολουθούμε σχεδόν άφωνοι την συζήτηση για τα εμβόλια: Το Ρωσικό ονομάζεται Sputnic V χρηματοδοτήθηκε από το εθνικό κέντρο Επιδημιολογίας και Μικροβιολογίας της Μόσχας έχει δηλώσει επιτυχία 92% αλλά επειδή δεν έχει περάσει από peer review δηλαδή από αξιολόγηση επιστημονικού περιοδικού με αξιολογητές, διακρίνεται μία υποψία από την δύση για την αποτελεσματικότητα του. Ένα από τα θέματα είναι ότι το δείγμα των δοκιμών τρίτης φάσης στο ενδιάμεσο στάδιο δεν ήταν πολύ μεγάλο. Τελευταίες πληροφορίες όμως είναι ότι χρησιμοποιείται δοκιμαστικά σε χώρες της Ασίας. Όσο αφορά το κυρίως ‘Αμερικάνικο’ δηλαδή της PFIZER ήταν αρκετή μια ανακοίνωση τύπου στις 9/11 για να ανέβουν οι μετοχές της εταιρείας με πολλά κέρδη όχι μόνο για τη βιομηχανία αλλά και για στελέχη της. “καταπληκτική κατάκτηση” γράφτηκε αμέσως είναι τα πρώτα αποτελέσματα αδιάσειστα στοιχεία” ότι ένα εμβόλιο μπορεί να αποτρέψει τον ιό Covid 19! Αυτά τα διθυραμβικά λόγια γράφτηκαν μετα από την ανακοίνωση τύπου και όχι μετά από κάποια αξιολόγηση των δοκιμών της τρίτης φάσης. ο δρόμος για αυτό το εμβόλιο είχε ηδη επιβληθεί. Η Pfizer στο εντωμεταξύπου συνεργαζόταν με μια Γερμανική εταιρεία την BioNTech αποφάσισαν πριν τελειώσουν οι δοκιμές της τρίτης φάσης να υποβάλουν αίτηση στην FDA για να τους δοθεί η άδεια για την πώληση του εμβολίου κάτω από ειδικό καθεστώς το λεγόμενο κανόνες έκτακτης ανάγκης. Γεννιούνται όμως ερωτήματα όπως:
- Σε τi βαθμό μπορεί να αποτρέψει πολύ σοβαρές περιπτώσεις?
- Σε περίπτωση συμπτωματικών ατόμων μπορεί να εμποδίσει την εξάπλωση του ιού?
- Πόσο αποτελεσματικά επιδρά σε διαφορετικές ομάδες ατόμων για παράδειγμα στα άτομα τρίτης ηλικίας?
- Για πόσο χρονικό διάστημα θα διατηρείται η αποτελεσματικότητα του?
Στο πλαίσιο αυτό αποφάσισε και μια άλλη Αμερικάνικη εταιρεία Moderna να υποβάλει και αυτή αίτημα κάτω από το ίδιο καθεστώς, όπως και πολλές άλλες.
Η FDA δεν συνηθίζει να δίνει άδειες ειδικών συνθηκών, ίσως να έχει δώσει μόνο μια φορά ένα που αφορά έξαρση της πολιομυελίτιδας σε χώρες στο νότιο ημισφαίριο.
Στις ΗΠΑ ξεκίνησε ακόμα μια συζήτηση με το θέμα της Ηθικής. Εφ όσον στην διάρκεια κλινικών δοκιμών, όχι μόνο αυτών των εταιρειών αλλά και άλλων (πχ μια Κινεζική εφαρμόζει κλινικές δοκιμές ΙΙΙ στην Νότιο Αμερική).
Εκτός του διλήμματος αν δοθεί η άδεια πριν γίνουν γνωστοί όλοι οι παράγοντες, πολλά άτομα που πήραν μέρος στις κλινικές δοκιμές θέλουν να μάθουν αν ανήκουν στα τυφλά (placebo) δείγματα ή σε αυτά που εμβολιάστηκαν. Άλλοι θέλουν να σταματήσουν την συμμετοχή τους στις κλινικές δοκιμές και πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι αυτή η διαδικασία της πρόωρης ανάπτυξης μπορεί να επιφέρει συμβιβασμούς στις κλινικές δοκιμές που είναι σε εξέλιξη για το πόσο καλά θα λειτουργούν τα εμβόλια.
Το καθαρά “Ευρωπαϊκό” δηλαδή αυτό της Οξφόρδης το Astra Zeneca μέσω ενός πιθανού λάθους στη δόση, στη διάρκεια των δοκιμών ίσως ανακαλύψαμε κάτι πολύ ενδιαφέρον αλλά στα ΜΜΕ αφήνεται να διαρρεύσει μια δυσαρέσκεια. Το άρθρο αυτό δεν έχει στόχο να περιγράψει τα εμβόλια αλλά το τι παίζεται γύρο από αυτά, όμως να περιγράψω το πιθανό λάθος. Το εμβόλιο προορίζεται για δύο δόσεις στο μισό πείραμα έδωσαν πρώτη δόση εμβόλιο μισής περιεκτικότητας του ενεργού στοιχείου και στην δεύτερη ολόκληρη την δόση. Στους άλλους μισούς έδωσαν ολόκληρη την δόση και τις δυο φορές. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στην δοκιμή με την μισή δόση την πρώτη φορά ήταν πιο αποτελεσματικά στους ασθενείς. Η πρώτη ερμηνεία ήταν οτι έδωσαν τόση δόση όση ήταν αναγκαία για να κινητοποιηθεί ο οργανισμός για να φτιάξει τα αντισώματα του και να μπορεί να προφυλαχτεί καλλίτερα. Βεβαίως αυτή η παρατήρηση θα διερευνηθεί περισσότερο. Ένα άλλο ερώτημα που κυκλοφορεί είναι οι προδιαγραφές των εμβολίων (διάρκεια, ηλικιακή απεύθυνση, βιολογικές πληθυσμιακές διαφορές κτλ) και οι πιθανές δυσάρεστες δευτερεύουσες επιπτώσεις που μπορεί να μην έχουν ακόμα εκδηλωθεί, όταν δανειοδοτούνται πρόωρα. Έχουμε λοιπόν τα χαρακτηρισμένα εθνικά εμβόλια Αμερικάνικα, Ρώσικο, Ευρωπαϊκό, για αυτά της Ασίας δεν συζητάμε, θεωρούνται ήδη κατώτερα ή αναξιόπιστα. Η εθνικιστική πολιτική έχει εγκατασταθεί κα σκιάζει τα επιστημονικά δεδομένα αλλά φροντίζει τις αντίστοιχες βιομηχανίες να ανταγωνίζονται.
Αυτή η συζήτηση δείχνει ότι εκτός από τα lobby που κατακλύζουν τις Βρυξέλλες για να μείνουμε στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο, η ΕΕ δεν δείχνει διαφάνεια στις αποφάσεις της για να παραγγελθούν εκατομμύρια εμβόλια, από ποιές εταιρείες στο πως και γιατί. Πολλά τα ερωτήματα! Ένα θεωρητικό παράδειγμα, εφόσον παραδοθούν τα εμβόλια που θα εγκριθούν με αυτή την μέθοδο της έκτακτης ανάγκης ποιος θα έχει την ευθύνη μετά την παράδοση? Η Φαρμακευτική βιομηχανία ? Η ΕΕ που θα τα αγοράσει? ή το κράτος που θα τα χρησιμοποιήσει?
Αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις στην Ευρώπη ζητούν ελεύθερη και παγκόσμια πρόσβαση σε εμβόλια ή θεραπείες για τον COVID 19. Οι Ευρωβουλευτές της αριστεράς ζητούν διαφάνεια και να δημοσιοποιηθούν τα συμβόλαια που θα υπογραφούν, κυρίως να γνωστοποιηθούν οι όροι των συμβολαίων. Να αφορούν όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες και να είναι χωρίς κόστος για όλους. Τα εμβόλια για τον COVID 19 να χαρακτηριστούν Δημόσιο αγαθό. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκε μια πλατφόρμα the right 2 cure που σημειώνει οτι το κύριο εμπόδιο για την επιτευχτεί αυτός ο σκοπός είναι οι πατέντες όπου οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες ελέγχουν τα φάρμακα που σώζουν μεν ζωές αλλά καθορίζουν τις τιμές στη αγορά κερδίζοντα πολλά χρήματα από τον COVID 19.
Θεραπεία και τα το αναμενόμενα φάρμακα
Το δεύτερο θέμα που θα έπρεπε να μας απασχολεί στην μεγάλη εικόνα είναι η θεραπεία. Εδώ τα πράγματα δεν πάνε πολύ καλά, γράψαμε στο προηγούμενο άρθρο ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν ενδιαφέρονται για φάρμακα που η ανάγκη τους στον πληθυσμό θα διαρκέσει μικρό διάστημα. Προς το παρόν βολευόμαστε με δάνεια από θεραπείες άλλων RNA-ιών και εδώ παίζεται πολιτικό παιχνίδι αλλά και με πολύ ακριβό φάρμακο που δοκίμασε ο πρόεδρος Τραμπ και που παραγγέλεται για ειδικής κατηγορίας ασθενείς.
Δοκιμάστηκαν μερικά από τα φάρμακα της Εμπολα AIDS, SARS ελονοσίας και αλλά μόνο τελευταία δημοσιεύτηκε δοκιμαστικό φάρμακο για τον COVID-19
Η FDA έδωσε την άδεια με την ίδια μέθοδο, της έκτακτης ανάγκης όπως στα εμβόλια στην Elli Lilly για την παραγωγή θεραπεία αντισωμάτων (bamlanivimab), για να χρησιμοποιηθεί σε άτομα με μέτρια συμπτώματα που δεν έχουν νοσηλευτεί σε νοσοκομείο ακόμα και σε άτομα πάνω από 65. Η θεραπεία είναι ανάλογη όπως η θεραπεία αντισωμάτων , ασθενών με καρκίνο. Είναι ακριβή θεραπεία άρα τίθεται το ερώτημα ποιός πληρώνει το κόστος, πόσοι ασθενείς θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτού του τύπου θεραπεία, επίσης τίθεται το ερώτημα που θα γίνεται η θεραπεία γιατί δεν μπορεί οι ασθενείς αυτοί να βρίσκονται σε θάλαμο με καρκινοπαθείς αλλά ούτε και σε θάλαμο με ασθενείς COVID. Στην αλυσίδα αυτή της θεραπείας με αντισώματα βρίσκονται και αλλά προς δοκιμή φάρμακα, αλλά πάντα τίθεται το ερώτημα θα είωαι διαθέσιμα σε όλους? Το να υπάρχει η ανάγκη για ένα θεραπευτικό φάρμακο ,δεν χρειάζεται να το δικαιολογήσουμε ή μήπως χρειάζεται? Στην Ελλάδα συζητάμε με αριθμούς, στην μέτρηση των θετικών δειγμάτων που έχουμε καθημερινά και πάμε κατευθείαν στο πόσοι ασθενείς είναι σε ΜΕΘ , δια σωληνωμένοι και αυτούς που χάνουμε κάθε μέρα. Όλοι οι άλλοι ασθενείς στα σπίτια τους ή σε απλά κρεβάτια νοσοκομείου , βρίσκονται σε γκρίζα ζώνη, πληροφόρησης αλλά ίσως και αδιαφορίας. Ναι, η θεραπεία αντισωμάτων είναι ακριβή αν μετρηθεί στο πόσο κοστίζει ανά άτομο αλλά πολύ ποιο φθηνή σε ολικό κόστος αν συγκρίνουμε το κόστος των εμβολίων και το σύστημα διανομής και διατήρησης των. Ειδικά που μέχρι ο μαζικός εμβολιασμός να επηρεάσει το σύνολο του πληθυσμού, ο κόσμος θα αρρωσταίνει και θα χρειάζεται φροντίδα και αποτελεσματική θεραπεία.
Ο L.Panitch είχε δημοσιεύσει στην Εποχή ένα άρθρο στην αρχή της πανδημίας στέλνοντας το μήνυμα είναι η ευκαιρία να υπερασπιστούμε και να βελτιώσουμε την δημόσια υγεία. Να λοιπόν η ευκαιρία να υπερασπιστούμε το δικαίωμα μας στη πρόσβαση στις θεραπείες για όλο τον κόσμο να μην αφήσουμε τις μεγάλες Φαρμακευτικές βιομηχανίες να πλουτίζουν σε βάρος μας . Οι πατέντες σε αυτές τις έκτακτες περιστάσεις των πανδημιών να καταργούνται.
Ετσι η πλατφόρμα the right2cure ισχύει και για τις θεραπείες που μπορεί να παίξουν τον ρόλο της γέφυρας μεταξύ του τώρα και του όταν θα έρθει η ώρα των μαζικών εμβολιασμών. Να υποστηριχθεί και να διαδοθεί. Αν πολλαπλασιαστεί το μήνυμα μας θα αναγκαστούν να μας ακούσουν!
Ελέγκω Μανουσάκη
