Δεν υπάρχει άνθρωπος σε αυτήν τη χώρα που να είναι χρόνια ασθενής και να μην έχει παρατηρήσει εκ των έσω τη μεταστροφή του ΕΣΥ προς το πολύ χειρότερο. Ειδικά όσες και όσοι νοσηλευόμαστε στο νοσοκομείο μεταξύ διαφορετικών κυβερνήσεων, μπορούμε να μιλήσουμε με την εμπειρία που έχουμε αποκτήσει κυριολεκτικά στο πετσί μας. Με αυτήν την εμπειρία, των έξι συνεχόμενων χρόνων περιστασιακής νοσηλείας με σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά και με τη δημοσιογραφική μου ιδιότητα θα ζητήσω να μου επιτρέψετε να μιλήσω κι εγώ.
Μέσα σε τρεις εβδομάδες χρειάστηκε να νοσηλευτώ δύο φορές: η μία ήταν προγραμματισμένη νοσηλεία και η δεύτερη ήταν έκτακτη. Πρόκειται για το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, που έχει σημασία να ξέρουμε ότι είναι ένα από τα καλύτερα της χώρας.
Εξαθλιωμένοι υγειονομικοί
Το νοσοκομείο έχει τη δομή μίας κυψέλης: λειτουργεί συνεργατικά. Δεν υπάρχει νοσοκομείο χωρίς νοσηλευτικό προσωπικό, δεν υπάρχει νοσοκομείο χωρίς γιατρούς, δεν υπάρχει νοσοκομείο χωρίς καθαριότητα ή τροφοδοσία. Αυτό είναι το πρώτο κρατούμενο.
Το δεύτερο κρατούμενο είναι πως δεν μπορεί να υπάρχει νοσοκομείο χωρίς στοιχειωδώς, ανθρώπινα ξεκούραστους εργαζομένους. Υπήρξαν εποχές, όπως πριν έξι χρόνια, που κάθε βάρδια είχε έως και διψήφιο αριθμό γιατρών και πάνω από πέντε νοσηλευτές ή νοσηλεύτριες ανά κλινική. Τι σημαίνει αυτό; Άμεση ανταπόκριση στις ανάγκες των ασθενών και λιγότερα ιατρικά λάθη ή ατυχήματα.
Αυτήν την στιγμή σε πανεπιστημιακά -τονίζω!- νοσοκομεία θα βρούμε δύο νοσηλεύτριας στη νυχτερινή βάρδια και ίσως δύο με τρεις γιατρούς, εκ των οποίων κάποιος θα πρέπει να είναι και στα επείγοντα, λόγω ειδικότητας. Η δε νυχτερινή βάρδια συμβαίνει να είναι η πιο δύσκολη, είτε στα επείγοντα, είτε στην κλινική.
Ως πολύ απλό παράδειγμα του τι σημαίνει λιγότερο δυναμικό από το απαραίτητο, θα παραθέσω το εξής: σε μία κλινική με έστω 30 ασθενείς και δύο νοσηλεύτριες, την στιγμή που έστω μόνο ένας ασθενής έχει σοβαρή υπέρταση και άλλος ασθενής έχει μια σπασμένη φλέβα, ενώ πάντα τρίτος ασθενής θα αιμορραγεί ή θα αντιμετωπίζει απορρύθμιση των ζωτικών σημείων, ένας από τους τρεις θα αναγκαστεί να βασανιστεί. Κυριολεκτικά. Γιατί επείγον περιστατικό είναι η υπέρταση κι η αιμορραγία. Η σπασμένη φλέβα πονάει φρικτά, αλλά δεν είναι ζήτημα επείγουσας αντιμετώπισης.
Όμως, γιατί να πρέπει να πονέσει φρικτά ένας νοσηλευόμενος, επειδή δεν υπάρχουν υγειονομικοί; Φαντάζομαι ότι η «αυταπάρνηση», δεν αποτελεί σοβαρή απάντηση.
Όπως, επίσης, η «αυταπάρνηση» δεν αποτελεί απάντηση στο ερώτημα: γιατί οι ειδικευόμενοι (και μη) υγειονομικοί θα πρέπει να κάνουν εφημερίες έως και 72 ώρες σερί, με ελάχιστο ύπνο. Ελάχιστο φαγητό, ελάχιστη χαλάρωση. Κι εδώ έρχεται ένα σημαντικό ερώτημα: υπό αυτές τις συνθήκες ένα πιθανό ιατρικό λάθος αποτελεί ευθύνη του άυπνου υγειονομικού; Η απάντηση είναι πως όχι.
Βρώμικο νοσοκομείο με δεκάδες ελλείψεις
Από τα πιο επίφοβα σενάρια σε μια περίπτωση μακράς νοσηλείας και ειδικά για ανοσοκατασταλμένους ασθενείς, είναι η ενδονοσοκομειακή λοίμωξη. Ειδικά τώρα που ο κόβιντ είναι ξανά σε έξαρση, τα μέτρα καθαριότητας θα έπρεπε να είναι αυξημένα.
Μα φεύ! Στα πλαίσια της σταδιακής ιδιωτικοποίησης της καθαριότητας των νοσοκομείων, με αναθέσεις σε ιδιωτικά συνεργεία, αυτό που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ασθενείς, είναι βάρβαρο.
Τα ιδιωτικά συνεργεία και οι συνεπαγόμενες συμβάσεις με αυτά κοστίζουν περισσότερο από τις συμβάσεις με τους εργαζομένους της καθαριότητας που υπάγονται στο δημόσιο τομέα. Ταυτόχρονα, χωρίς να σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι οι ιδιωτικοί υπάλληλοι «δεν ξέρουν να καθαρίζουν», το αποτέλεσμα είναι χειρότερο. Γιατί; Επειδή ισχύουν οι νόμοι της ανταγωνιστικής αγοράς. Για ποιον λόγο ο ιδιώτης θα διαθέσει επιπλέον χρήματα σε μισθούς, ενώ μπορεί να έχει κέρδος πληρώνοντας λιγότερους εργαζομένους;
Αυτό είναι το πρόβλημα: οι εργαζόμενοι των ιδιωτικών συνεργείων είναι λιγότεροι. Πέραν τούτου, είναι και μη εκπαιδευμένοι -όπως αποδεικνύεται- στις ανάγκες ενός νοσοκομείου. Σε ορισμένα νοσοκομεία η καθαριότητα έχει ήδη ιδιωτικοποιηθεί. Σε άλλα υποβαθμίζεται σταδιακά με μη ανανέωση των συμβάσεων του δημοσίου, ώστε να αντικατασταθεί με ιδιωτικές συμβάσεις.
Την ίδια στιγμή η έλλειψη καθαριότητας δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Η έλλειψη υλικών συμβάλλει με τρόπους αδιανόητους -μέχρι πριν λίγα χρόνια- στην παρακμή. Έλλειψη υλικών σημαίνει κλινοσκεπάσματα, μαξιλάρια, ακόμη και γάζες ανά ορισμένες περιπτώσεις. Το budget του νοσοκομείου έχει περιοριστεί τόσο, που οι ανάγκες απλώς δεν μπορούν να καλυφθούν.
Νοσοκομείο – κολαστήριο
Ας έρθουμε στους ασθενείς. Είναι ήδη δύσκολο, ψυχοφθόρο και τρομακτικό να πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς μια σοβαρή νοσηλεία. Αλλά πάντα ήταν έτσι, είναι «στο πρόγραμμα». Το νοσοκομείο, αν κάτι οφείλει, είναι να κάνει τη νοσηλεία όσο γίνεται λιγότερο επώδυνη και περισσότερο αποτελεσματική.
Η έλλειψη υγειονομικών, καθαριότητας, τα χαλασμένα μηχανήματα, ακόμη και οι ακραίες περιπτώσεις που σοβαρές θεραπείες, όπως χημειοθεραπείες, καθυστέρησαν να φτάσουν στις κλινικές και επομένως να χορηγηθούν, αποτελεί μια συνθήκη από επώδυνη έως εγκληματική.
Τι σημαίνει εγκληματική; Εκτός από το προφανές της αργοπορημένης θεραπείας ή το γνωστό πια «απογευματινό χειρουργείο» που πρέπει να πληρωθεί; Ας μιλήσουμε για τα χαλασμένα μηχανήματα.
Φέτος ήταν η πρώτη φορά εδώ και έξι χρόνια που αναγκάστηκα να μην κάνω σοβαρές εξετάσεις στο νοσοκομείο. Το αυτό ισχύει για χιλιάδες ασθενείς. Στην πρώτη περίπτωση ήταν από μήνες χαλασμένος ο μαστογράφος, μια εξέταση απαραίτητη, κυριολεκτικά ζωτικής σημασίας για τις γυναίκες.
Στην δεύτερη περίπτωση και είχε χαλάσει, αλλά και δεν υπήρχε ούτως ή άλλως ραντεβού για το μαγνητικό τομογράφο. Θα πρέπει να αντιληφθούμε πως ένα συνολικό κόστος των 200 ευρώ, είναι απαγορευτικό για πολλούς πολίτες και ναι, πρόκειται για το κόστος εάν είσαι ασφαλισμένος ή ασφαλισμένη και το ταμείο σου καλύπτει το μεγαλύτερο ποσό.
Αν δεν είσαι ασφαλισμένος; Φαντάζομαι η απάντηση είναι σαφής.
Το δικαίωμα στην υγεία, λοιπόν, αυτό είναι το ερώτημα. Έχεις δικαίωμα να αρρωσταίνεις; Ή μάλλον, να διατηρείς την αξιοπρέπειά σου σε περίπτωση που αρρωστήσεις; Είναι άλλο πράγμα το δικαίωμα κι άλλο η δυνατότητα στο διαλυμένο δημόσιο νοσοκομείο.
Βρώμικο, με τεράστια χρονικά διαστήματα αναμονής, χωρίς υγειονομικούς, χωρίς καν μαξιλάρια. Συχνά χωρίς τη δυνατότητα να εξεταστείς. Ή ακόμη και να λάβεις την θεραπεία σου. Αυτή είναι η τωρινή πραγματικότητα του ΕΣΥ για τους ασθενείς. Για τους υγειονομικούς και τους ασθενείς, το κοινό σημείο είναι η εξαθλίωση.
Το δε ενδεχόμενο της ιδιωτικής ασφάλισης, όπως συχνά ρωτάνε πολλοί, δεν είναι εφικτό για μια σειρά λόγων. Καμία ιδιωτική ασφαλιστική δε δέχεται να καλύψει ανθρώπους που είναι ήδη χρόνια ασθενείς ή έχουν ιστορικό ασθενείας κι αυτό σε περίπτωση που θα την εμφανίσουν. Δηλαδή, αν η μητέρα μίας γυναίκας είχε καρκίνο του μαστού, η γυναίκα δεν καλύπτεται για την ίδια νόσο. Τόμπολα, εν ολίγοις.
Κυνική μα ειλικρινής κυβέρνηση
Μπορούμε να καταλογίσουμε πάρα πολλά στην κυβέρνηση Μητσοτάκη για τα της δημόσιας υγείας, αλλά δεν έχουμε δικαίωμα να ισχυριστούμε ότι ψεύδονται. Από το 2019 είχε γίνει σαφές το σχέδιό τους για την ιδιωτικοποίηση.
Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με απόλυτη ειλικρίνεια, μίλησε για ΣΔΙΤ εντός του νοσοκομείου. Θεώρησε ότι γίνεται υπερβολική χρήση των ιατρικών μηχανημάτων («μαγνητικές για ψύλλου πήδημα»). Ανήγγειλε και μείωση του προσωπικού και μείωση του ίδιου του ΑΕΠ για την Υγεία. Ευλόγησε το αμερικανικό μοντέλο. Το οποίο σκοτώνει τους φτωχούς και τους ανασφάλιστους. Ήταν σαφής, ειλικρινής και άμεσος. Δεν μπορεί να του καταλογιστεί τίποτε αντίθετο: εφαρμόζει το πρόγραμμα της κυβέρνησής του και μάλιστα αργοπορημένα, γιατί ανάχωμα στάθηκε η πανδημία.
Ακόμη και στην πανδημία, όμως, που δε γινόταν να ιδιωτικοποιηθεί το ΕΣΥ, το νοσοκομείο υποβιβάστηκε τουλάχιστον εμφανώς. Οι επικουρικοί υγειονομικοί δεν επαναπροσλήφθηκαν και δεν δημιουργήθηκαν οι πολλοί απαραίτητες ΜΕΘ.
Μέσα σε ένα απόγευμα ο Θάνος Πλεύρης απαγόρευσε τα χειρουργεία, με αποτέλεσμα εκατοντάδες ασθενείς να βρίσκονται σε ιδιωτικά νοσοκομεία πουλώντας, κυριολεκτικά, χρυσαφικά για να μπορέσουν να εγχειριστούν. Άλλοι πήραν τραπεζικά δάνεια.
Δέκα χιλιάδες καρκινοπαθείς έμειναν χωρίς θεραπείες.
Άλλοι ασθενείς απαγορεύτηκε να νοσηλευτούν στο ΕΣΥ, με αποτέλεσμα να καταφύγουν στα ιδιωτικά νοσοκομεία ή, στην περίπτωση χρόνια πασχόντων χωρίς την οικονομική δυνατότητα, να περάσουν υποτροπές μόνοι τους στο σπίτι τους.
Η ζωή έγινε «αγρίως απίθανη», αν δεν είχε προσέξει κάποιος τις προεκλογικές δεσμεύσεις τις κυβέρνησης.
Το μόνο που πράγματι μπορεί να καταλογιστεί ως μη αναμενόμενο αυτήν την στιγμή, είναι ο κυνισμός του νυν υπουργού Υγείας, Άδωνιδος Γεωργιάδη. «Μην αρρωστήσεις σαββατοκύριακο», είναι μια ατάκα που θα θυμόμαστε για πάντα. Βεβαίως, μπορεί να καταλογιστεί και η προσωπική ευθύνη του πολιτικού, απέναντι στην πραγματική εικόνα της διάλυσης και της αναλγησίας. Το πρόγραμμα της ΝΔ ήταν θεωρητικό. Τώρα στην πράξη μετρά ανθρώπινες ζωές. Είτε την ίδια τη ζωή, είτε την ποιότητά της.
Επομένως, στην κυβέρνηση και προσωπικά στον αρμόδιο υπουργό μπορούμε να καταλογίσουμε την αναλγησία. Από την άλλη, όμως, ήδη από την κυβέρνηση Σαμαρά θα έπρεπε να θυμόμαστε πως ο υπουργός Υγείας κρατούσε ακριβώς την ίδια στάση. Το διά ταύτα είναι ότι, δυστυχώς, αρκετοί και αρκετές χρειάστηκε να αρρωστήσουν για να καταλάβουν τι σημαίνει δημόσια και δωρεάν Υγεία για όλους. Ποια είναι η ύψιστη αξία της για μία κοινωνία.
Γιατί, ας μην αυταπατόμαστε, κάποτε όλοι θα χρειαστούμε το ΕΣΥ. Είτε για πολύ, είτε για λίγο. Είτε για εμάς, είτε για όσους αγαπάμε. Μόνο που πλέον δεν είναι δεδομένο πως θα υπάρχει.
Όλγα Στέφου
