Χωρίς τυμπανοκρουσίες, από την αλλοδαπή, ο κ. Μητσοτάκης τοποθέτησε το ενεργειακό μέλλον της χώρας στον πυρηνικό ευρωπαϊκό χάρτη, προεξοφλώντας στο συνέδριο του Economist ότι ουδέτερο ισοζύγιο ρύπων χωρίς πυρηνική ενέργεια δεν υπάρχει και πως η χώρα μας θα συμβαδίσει στην επένδυση αντιδραστήρων νέας γενιάς. Η είδηση δεν πολυπροβλήθηκε και λίγοι την πρόσεξαν. Εξάλλου, οποιαδήποτε συμφωνία αφορά στα της πυρηνικής βιομηχανίας γίνεται πολύ διακριτικά. Οι πολίτες τα μαθαίνουν τελευταίοι.
Διακριτικά, πλην όχι τόσο ξαφνικά. Πριν λίγους μήνες, η κυβέρνηση ζήτησε από τα αυτοδιοικητικά όργανα της βόρειας Ελλάδας και των νησιών του Ιονίου να συζητήσουν το θέμα των μεθόδων διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων. Προφανώς δεν αφορούσε τα ραδιοϊσότοπα των νοσοκομείων ή του Δημόκριτου. Την καθόλου μακρινή εποχή της προ ΣΥΡΙΖΑ διακυβέρνησης, είχε εισαχθεί στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής σχέδιο νόμου περί δημιουργίας μετεκπαιδευτικού κέντρου για τη διαχείριση πυρηνικών διαδικασιών, με πιθανούς υποψήφιους μετεκπαιδευόμενους από χώρες της ΕΕ και της Μεσογείου. Οι ακραίες ασφαλιστικές ρήτρες εχεμύθειας, διπλωματικής ασυλίας των μετεκπαιδευομένων και των οικογενειών τους και ασφάλισης τους για περίπτωση θανάτου ή τραυματισμού/ασθένειας κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, δεν παρέπεμπαν σε ιατρικά ή άλλα ακαδημαϊκού τύπου πειράματα. Δεν μαθεύτηκε τίποτα για το αν και ως ποιο βαθμό το σχέδιο υλοποιήθηκε.
Το πυρηνικό λόμπι
Ενώ επισήμως δεν τέθηκε θέμα εμπλοκής με τα πυρηνικά, δια της τεθλασμένης και των πρωθυπουργικών εκπλήξεων το ζήτημα επανέρχεται όλο και πιο πιεστικά. Η επιθετική επαναφορά του πυρηνικού λόμπι ως σταυροφόρου στον αγώνα για τη σωτηρία του πλανήτη δεν φείδεται κόπων, ούτε πόρων. Καταιγιστικές καμπάνιες και καθόλου τυχαία ειδησεογραφία στοχεύουν στην κανονικοποίηση της πυρηνικής επιλογής ως πιθανότητας και για την Ελλάδα –με την ανάλογη πίεση αποδοχής από την κοινή γνώμη– κάτι που πριν μερικά χρόνια ήταν αδιανόητο.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε πέρυσι σχέδιο ανάπτυξης μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων, παρά την αντίδραση των ευρωομάδων της Αριστεράς και την Πράσινων, ενώ η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας θριαμβολογεί ότι το 2025 η πυρηνική βιομηχανία θα φτάσει παγκοσμίως στο ζενίθ της. Πώς εμπλέκεται σε όλο αυτό η χώρα μας; Με τη συμμετοχή της στα αντίστοιχα ευρωπαϊκά προγράμματα προώθησης νέας τεχνολογίας αντιδραστήρων και την είσοδο της ως μετόχου στο βουλγαρικό πρόγραμμα ανέγερσης πυρηνικού εργοστασίου στο Κοζλοντούι, μαζί με τη Βόρεια Μακεδονία και πιθανώς τη Σερβία. Οι λεονταρισμοί κατά των γειτόνων παραμερίζουν μπροστά στην υποψία κέρδους;
Η συζήτηση για τους νέους «αντιδραστήρες τσέπης» (SMR) ως λύση στο ενεργειακό αδιέξοδο, γίνεται περί όνου σκιάς, αφού οι SMR δεν υπάρχουν σε λειτουργικό επίπεδο, παρά μόνο ως πειραματικό συμπλήρωμα παραδοσιακών μονάδων. Ωστόσο, για τη χρηματοδότηση τους αναμένεται να διατεθούν ουκ ολίγα δισ. ευρώ, σε βάρος αντίστοιχων κονδυλίων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και τη διεύρυνση της χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Κάθε δημιουργική ασάφεια στην πληροφόρηση της κοινής γνώμης είναι καλοδεχούμενη. Τα «πυρηνικά τσέπης» ( πόσο καθησυχαστική ονομασία) λειτουργούν μέσω σχάσης, εφόσον η σύντηξη παραμένει μη εφαρμόσιμη. Τοποθετημένα σε σειρά, επεκτείνονται κατά το δοκούν (σε νησιά, ορεινά, βιομηχανικές ζώνες), δίνοντας υποθετικά το 1/3 της ενέργειας ενός παραδοσιακού πυρηνικού εργοστασίου.
Μικρά και εξίσου καταστροφικά
Μικρά πυρηνικά δεν σημαίνει φτηνά πυρηνικά –γι’ αυτό και η ασφυκτική πίεση σε όσες τράπεζες αρνούνται να χρηματοδοτήσουν σχετικές επενδύσεις– ούτε φθηνότερη πρώτη ύλη, αφού η αυξημένη ζήτηση εκτοξεύει την τιμή του ουρανίου και καταδικάζει φτωχές χώρες με ουράνιο στο υπέδαφος τους που εξάγεται υπέρ τρίτων. Μικροί αντιδραστήρες δεν σημαίνει λιγότερα ραδιενεργά απόβλητα, τα οποία κανείς δεν βρήκε πώς να εξουδετερώσει, ώστε να μην μολύνουν εδάφη, νερά, καλλιέργειες, ζώα, ανθρώπους. Μικροί ή μεγάλοι, οι αντιδραστήρες παραμένουν στόχος τρομοκρατικών ή πολεμικών ενεργειών (όπως μας θύμισε ο πόλεμος στην Ουκρανία), έρμαια σεισμών, φυσικών καταστροφών. Καύσωνες, λειψυδρία και πυρηνικά εργοστάσια δεν χωράνε στην ίδια πρόταση. Η Ελλάδα καλωσόρισε και τα δύο. Η κλιματική καταστροφή δεν επιτρέπει τη χρήση της μεθόδου που υποτίθεται ότι θα σώσει το κλίμα. Και παρά τη σχετική παραφιλολογία της «Nuclear Bros», διεθνούς ομάδας προώθησης των πυρηνικών στην κοινή γνώμη και την κοινωνική δικτύωση, πυρηνικά και ΑΠΕ δεν μπορούν να συνδεθούν μαζί, αλληλοσυμπληρωνόμενα. Κατά τη Greenpeace, τα αποθέματα φυσικού αερίου της χώρας μας επαρκούν να λύσουν τα όποια προβλήματα αστάθειας των ΑΠΕ μέχρι τη χρήση συσσωρευτών αποθήκευσης ηλιακής και αιολικής ενέργειας.
Αντί των υποσχέσεων της γαλλικής εταιρείας EDF που ψάχνει πελατεία για να ελαφρύνει τα 54 δισ. ευρώ του χρέους της, η κυβέρνηση, η Αριστερά και τα κινήματα πολιτών ας μελετήσουν το παράδειγμα της Βαλένθια, όπου ο δήμος τοποθετεί φωτοβολταϊκά στα αστικά κοιμητήρια για την ενεργειακή κάλυψη κατοικιών και δημοσίων υποδομών και του Σαν Ζοακίμ στη δυτική Γαλλία, όπου με αποκλειστικά δημοτική χρηματοδότηση από τον εισπραττόμενο φόρο ακινήτων, το ίδιο σχέδιο θα καλύπτει, ισομοιρασμένα σε 1.500 νοικοκυριά, το 25% των ενεργειακών αναγκών. Και ας ανοίξουμε επιτέλους κι εμείς τη συζήτηση για το αδιέξοδο της ενεργειακής και καταναλωτικής αδηφαγίας και της χρήσης ΑΠΕ μέσω ενεργειακών κοινοτήτων σε κλίμακα εναρμονισμένη με την κάθε περιοχή, πριν πνιγούμε στο προπέτασμα του (ραδιενεργού) καπνού μας.
Όλγα Αθανίτη
