Αλλιώς την περίμενε την έναρξη της ευρωπαϊκής του προεδρίας ο Βίκτορ Όρμπαν, ηγέτης του ακροδεξιού Fidesz και πρωθυπουργός της Ουγγαρίας. Η μη επικράτηση της ομοϊδεάτισσας του Μαρίν Λεπέν και του Εθνικού Συναγερμού στον δεύτερο γύρο των γαλλικών εθνικών εκλογών θάμπωσε τα σκήπτρα της alt-right επέλασης των ευρωεκλογών του Ιουνίου. Όχι πως ακύρωσε την προσπάθεια του να αναδειχτεί από αποδιοπομπαίο τράγο σε ηγετική φυσιογνωμία της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής. Οι προσωπικής εμπνεύσεως επισκέψεις του σε Κίεβο, Μόσχα και Πεκίνο, προκειμένου να τονίσει την υφιστάμενη στήριξη του στον άξονα Πούτιν – Σι Τζινπίνγκ και ταυτοχρόνως να εμφανιστεί ως ειρηνοποιός στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, προκάλεσε νευρικό κλονισμό στην Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν και οργή σε θεσμικούς παράγοντες της ΕΕ (όπως ο Σαρλ Μισέλ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου) και την πλειοψηφία των μελών της. Αποτέλεσμα, η συντονισμένη απονομιμοποίηση των κινήσεων του, η περιθωριοποίηση της προεδρικής του παρουσίας και η έναρξη της συζήτησης αν μπορεί να «συντομευτεί» η εξάμηνη ηγεμονία του, με την επίσπευση της διάδοχης πολωνικής προεδρίας από την 1η Σεπτεμβρίου. Προς το παρόν, η διάσκεψη των προέδρων του Ευρωκοινοβουλίου έβαλε πάγο στην πρόθεση του Όρμπαν να μιλήσει στην Ολομέλεια στις 16 – 17 Ιουλίου, με τη δικαιολογία πως η φορτωμένη με σειρά ψηφοφοριών –για την ανάδειξη προέδρου και 14 αντιπροέδρων του Σώματος– ατζέντα δεν αφήνει περιθώρια άλλων διαδικασιών. Η ευρωπαϊκή νομενκλατούρα σπεύδει να επαναβεβαιώσει την υποστήριξη της στην Ουκρανία, η περίφημη συζήτηση περί διακριτού ευρωπαϊκού πολιτικού/στρατιωτικού πόλου παραπέμπεται στις καλένδες.
Νεόκοποι φορείς αραχνιασμένων ιδεών
Η νίκη του γαλλικού Νέου Λαϊκού Μετώπου έδωσε ζωτική ανάσα στο ευρύτερο φάσμα των δημοκρατικών/αριστερών κομμάτων της Ευρώπης μετά το χαστούκι των ευρωεκλογών, χωρίς να αναιρείται η νέα ακροδεξιά δυναμική. Και επειδή η καλή (όπως και η κακή) μέρα από το πρωί φαίνεται, παλιές καραβάνες και νεοεισερχόμενοι του alt-right τόξου ανέπτυξαν ήδη οργανωτικές πρωτοβουλίες. Η πρώτη νέα ακροδεξιά ευρωομάδα δημιουργείται από τους Όρμπαν – Λεπέν, ονομάζεται Πατριώτες για την Ευρώπη» και περιλαμβάνει τους αυστριακούς Ελεύθερους, το τσεχικό ΑΝΟ, τον γαλλικό Εθνικό Συναγερμό, τη Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, τους Ολλανδούς του Χέερτ Βίλντερς, το ισπανικό VOX, το πορτογαλικό Chega. Ηγετικό ρόλο αναλαμβάνει ο Ζορντάν Μπαρντελά, ενώ η ομάδα ΙD (Ταυτότητα και Δημοκρατία) της Λεπέν αυτοδιαλύεται. Το νέο μόρφωμα καταλαμβάνει την 3η κατά σειρά μεγέθους θέση στο ευρωκοινοβούλιο, πίσω από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΡΡ) του Μάνφρεντ Βέμπερ και τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες της ισπανίδας Γκαρσία Περέζ (αν και το ιταλικό Δημοκρατικό Κόμμα της Έλλυ Σλάιν είναι το ισχυρότερο της ομάδας). Όρμπαν και Λεπέν ξεκαθαρίζουν έτσι στη Τζόρτζια Μελόνι ποιος έχει τα ινία στην οικογένεια. Τι θα απογίνει το δικό της ECR (Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Ρεφορμιστές), που βρίσκεται μια θέση πιο κάτω, δύσκολο να προβλεφθεί, αφού μια ακόμα ακροδεξιά ομάδα ανακοινώθηκε. Ονομάζεται Ευρώπη των κυρίαρχων εθνών (ESN), ηγετική παρουσία η Κριστίν Άντερσον του Γερμανικού ΑfD, συμπράττοντες το βουλγαρικό Revival, το γαλλικό Reconquête, το ουγγρικό Κίνημα της Μητέρας Πατρίδας, η τσεχική Ελευθερία και άμεση Δημοκρατία, Λιθουανοί, Σλοβάκοι και Πολωνοί αδέσποτοι αδελφοί. Καταλαμβάνουν την 8η θέση, αυτοπροσδιορίζονται ως ριζοσπαστικότεροι των Πατριωτών, με ωμότερη αντιμεταναστευτική στάση, διάλυση κάθε περιβαλλοντικού σχεδιασμού, εξάλειψη βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Προτεραιότητες επίσης των Πατριωτών, απλώς το ESN θα είναι εκεί να αποτελειώσει ότι ίσως δεν τολμήσει η ομάδα Μπαρντελά που αναζητά κάποιο προκάλυμμα θεσμικότητας.
Η χαμένη τιμή των θεσμικών ρόλων
Οι σκοτούρες της Μελόνι που χάνει έδαφος ξαφνικά ωχριούν μπροστά σε αυτές της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν. Κάτι η αμφισβήτηση της διαδικασίας ορισμού της υποψηφιότητα της για δεύτερη θητεία ως προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από μόλις 6 εθνικές ομάδες μελών του ΕΛΚ (Γερμανοί, Γάλλοι, Ισπανοί, Πολωνοί, Ολλανδοί, Έλληνες), κάτι οι αλλαγές συσχετισμών σε Χριστιανοδημοκράτες, Σοσιαλδημοκράτες και Φιλελεύθερους του Renew Europe, στους οποίους βασίζεται η υποψηφιότητα, κάτι η αβέβαιη διαθεσιμότητα των απαραίτητων 361 ψήφων στην εκλογική διαδικασία της 18ης Ιουλίου, η αυτοκυριαρχία της Φον ντερ Λάιεν δοκιμάζεται και η απουσία της από τη σύνοδο του ΝΑΤΟ της στοιχίζει, την ώρα που ευρωπαίοι αξιωματούχοι έκλειναν ραντεβού με συμβούλους και του Μπάιντεν και του Τραμπ, τον οποίο τόσο θαυμάζει ο Όρμπαν. Τις μέρες που απομένουν, δεκάδες ζυμώσεις θα γίνουν ώστε άλλες τόσες καραμπόλες να αποφευχθούν. Θα αναγκαστεί η υποψήφια πρόεδρος να δεχτεί την ενθουσιώδη βοήθεια της Μελόνι, την οποία αρνούνται κατηγορηματικά οι παραδοσιακοί της σύμμαχοι; Θα προσεγγίσει τους Πράσινους (AVS) και τι μπορεί να δοθεί ως εχέγγυο, όταν η Φον ντερ Λάιεν έδειξε πως εύκολα μπορεί να απαρνηθεί τον φιλο-περιβαλλοντικό σχεδιασμό της στην πρώτη εμφανιζόμενη αμφισβήτηση; Εξάλλου είναι γνωστό ότι και το ΕΛΚ δεν αποδέχεται σημαντικό μέρος των προτάσεων που άπτονται της χρήσης ορυκτών και συμβατικών καυσίμων σε βιομηχανία και αυτοκίνηση, ενώ για την Ακροδεξιά, οι λογικές Green Deal είναι εξίσου απεχθείς με τις διασώσεις και την υποδοχή προσφύγων και μεταναστών.
Και η Αριστερά;
Πάρα το ενθουσιώδες μήνυμα της συνέντευξης Ζαν Λυκ Μελανσόν/Μανόν Ωμπρί στις Βρυξέλλες, η 7η θέση της αριστερής ευρωομάδας –ήδη προβληματική– μπορεί να χειροτερέψει. Ήδη από τις αρχές της χρονιάς, διαφορετικές απόψεις για τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, τις προτεραιότητες της Πράσινης Μετάβασης, τις προσφυγικές πολιτικές, όπως και διαβαθμίσεις ευρωσκεπτικισμού δημιούργησαν ρηγματώσεις μεταξύ των αριστερών κομμάτων. Η αποκοπή της Ζάρας Βάγκεχνετ από τη γερμανική Linke με τη δημιουργία δικής της παράταξης, η πρωτοβουλία του πορτογαλικού BLOCO, των Γάλλων Ανυπότακτων, των αριστερών κομμάτων του Βορρά (Nordic Left), ανίχνευσης συγκλίσεων που ίσως οδηγήσουν στη δημιουργία ευρωομάδας εκτός της The Left (πρ. GUE/NGL) παραμένει ζωντανή. Τα αναιμικά εκλογικά αποτελέσματα ευνοούν φυγόκεντρες δυνάμεις, αν και η Αριστερά έχασε ελάχιστες έδρες, τις οποίες μπορεί να αναπληρώσει με την πιθανή εισδοχή του ιταλικού «Κόμματος 5 Αστέρων». Προς το παρόν, όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοιχτά, ενώ εξαντλείται κάθε περιθώριο διαβουλεύσεων υπέρ της διασφάλισης αρραγούς αριστερής ευρωομάδας, απέναντι στην επιθετικότητα των ακραία συντηρητικών νεοφιλελεύθερων επιλογών που επιφυλάσσει το νέο ευρωπαϊκό μείγμα.
Ταυτοχρόνως, οι κινήσεις του νέου βρετανού πρωθυπουργού Κρις Στάρμερ που – μετά τη νίκη των Εργατικών– επιχειρεί να επαναπροσεγγίσει θεσμικά την ΕΕ (με τη στήριξη του Τζο Μπάιντεν), επιδιώκοντας κάτι παραπάνω από την ήδη ισχυρή εμπορική συνεργασία και υποσχόμενος την υποχώρηση του ευρωσκεπτικισμού από την πολιτική της Βρετανίας, δημιουργούν νέα στρατηγικά ανοίγματα και προκλήσεις.
Αν μη τι άλλο, κανείς δεν πρόκειται να πλήξει την προσεχή πενταετία.
Όλγα Αθανίτη
