Ο Σπύρος Κουζινόπουλος με το κείμενό του στις «Νησίδες» της «Εφημερίδας των Συντακτών» της 5-6/12/2020, μας θύμισε τα γκρίζα χρόνια της προδικτατορικής περιόδου και ιδιαίτερα τα γεγονότα της περιόδου 1963-1967. Η Ενωση Κέντρου του… Γέρου της Δημοκρατίας έχει κερδίσει τις εκλογές της 17ης Φεβρουαρίου του ’64 και έχει σχηματίσει αυτοδύναμη πλειοψηφία με 171 βουλευτές.
Η αυτοδυναμία όμως του Κέντρου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πριμοδότηση της ΕΔΑ η οποία, στο όνομα της απομάκρυνσης της Δεξιάς από την εξουσία και το άνοιγμα του δρόμου προς την αλλαγή, αποφάσισε να μην κατεβάσει ψηφοδέλτια σε είκοσι έξι περιφέρειες που η ΕΔΑ δεν είχε ελπίδες να εκλέξει βουλευτές και έδωσε γραμμή στους ψηφοφόρους της να στηρίξουν την Ενωση Κέντρου. Ενώ όμως ο αρχηγός του Κέντρου εκλέχτηκε με αντιδεξιά συνθηματολογία και με αιχμή τού δόρατος ενάντια στην «επάρατη» Δεξιά, από τον πρώτο καιρό της διακυβέρνησής του, άρχισε να φλερτάρει με την αντίδραση και το Παλάτι.
Πολιτικά πρόσωπα γνωστά για τις σχέσεις τους με το Παλάτι και τις συντηρητικές τους αντιλήψεις, όπως ο Στέφανος Στεφανόπουλος, ο ναύαρχος Τούμπας, ο Στυλιανός Κωστόπουλος και ο Πέτρος Γαρουφαλιάς, φιγουράριζαν σε θέσεις – κλειδιά του κυβερνητικού σχήματος. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Τα δεξιά δείγματα γραφής της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, όσο περνούσε ο καιρός πλήθαιναν επικίνδυνα.
Είναι χαρακτηριστική η στάση της Ενωσης Κέντρου στην εκλογή του δημάρχου Αθηναίων τον Ιούλιο του 1964. Οι δημοτικοί σύμβουλοι που είχαν εκλεγεί με τη σημαία του Κέντρου, στον δεύτερο γύρο των εκλογών στην Αθήνα, αρνήθηκαν τη συνεργασία με την Αριστερά και ψήφισαν τον γνωστό για τις φιλομοναρχικές του αντιλήψεις Γεώργιο Πλυτά, αντί για τον υποψήφιο της Αριστεράς και διακεκριμένο επιστήμονα, πρώην πρύτανη του Πολυτεχνείου, Νίκο Κιτσίκη. Να σημειωθεί ότι το ψηφοδέλτιο του Νίκου Κιτσίκη είχε έρθει πρώτο στις προτιμήσεις των Αθηναίων πολιτών στον πρώτο γύρο των δημοτικών εκλογών.
Η φονική έκρηξη της νάρκης στον Γοργοπόταμο, με τη στάση της Χωροφυλακής, τη σύλληψη και παραπομπή στο δικαστήριο του τιμημένου στρατηγού Αυγερόπουλου και άλλων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, βάρυναν ακόμα περισσότερο το κλίμα της εποχής και επιβεβαίωσαν το ειδύλλιο Παπανδρέου – Δεξιάς – Παλατιού.
Μέσα στο κλίμα αυτό έχουμε και την περιβόητη εγκύκλιο 1010 του υπουργείου Παιδείας με την υπογραφή του ίδιου του Γεωργίου Παπανδρέου που εκτελούσε καθήκοντα υπουργού. Ημουν και εγώ τότε μαθητής του Γυμνασίου (δευτέρα τάξη) και ένας από το 12% των μαθητών που κατά τους συντάκτες της κατάπτυστης αυτής εγκυκλίου στοχοποιούνταν, λόγω πολιτικής τοποθέτησης των γονιών τους (πρόκειται για το ποσοστό που έλαβε η ΕΔΑ στις εκλογές).
«Τα δικά μας ιδανικά είναι τα ιδανικά του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού» γράφει η υπουργική εγκύκλιος. «Πάσα εκτροπή πρέπει να κολάζεται αυστηρότατα. Και αν συμβεί να υπάρξουν διδάσκαλοι όχι ανήκοντες, αλλά και απλώς συμπαθούντες ή ανεχόμενοι την κομμουνιστικήν προπαγάνδαν, δεν έχουν θέσιν εις την Εκπαίδευσιν». Και παρακάτω: «Εφιστώ την προσοχή όλων των Καθηγητών των Γυμνασίων και τους καθιστώ υπευθύνους διά πάσαν δραστηριότητα της Νεολαίας Λαμπράκη. Ο κομμουνισμός είναι εχθρός του Εθνους και της Δημοκρατίας. Και τούτο να καταστεί συνείδησις της Νέας Γενεάς».
Είναι σαφές ότι ο Γέρος της Δημοκρατίας δεν αρκείται μόνο στην κατατρομοκράτηση των μαθητών, αλλά και των εκπαιδευτικών με δημοκρατική συνείδηση, τους οποίους απειλεί ανοικτά με εκδίωξη από τον χώρο της εκπαίδευσης.
Διαβάζοντας την εγκύκλιο δυσκολεύεσαι να ξεχωρίσεις το ύφος της και τη φρασεολογία της από ένα χουντικό, ακροδεξιό κείμενο. Και μαρτυρά την αντικομμουνιστική υστερία που κυριαρχούσε ακόμα και στην πολιτική της ηγεσίας της Ενωσης Κέντρου.
Η αντικομμουνιστική 1010 αξιοποιήθηκε καταλλήλως από τη χούντα. Είχα την τύχη να δοκιμάσω τις συνέπειές της, όταν ο σύλλογος των διδασκόντων του 4ου Γυμνασίου της Αθήνας με κατηγόρησε ότι ανέγραψα συνθήματα υπέρ της ΕΔΑ στον τοίχο πίσω από το θρανίο μου. Είναι χαρακτηριστικό το σκεπτικό της απόφασης του συλλόγου που χαρακτήρισε τη διαγωγή μου «επίμεμπτο» και με απέβαλε από το σχολείο για πάντα.
Στην ίδια απόφαση αναγράφεται η φράση ότι ομολόγησα (!) απαντώντας σε ερώτηση του Γυμνασιάρχη, ότι είμαι αριστερός…(!)
Το χειρότερο είναι ότι σε όποιο σχολείο επιδίωξα να γραφτώ, οι πόρτες ήταν κλειστές, αφού οι πληροφορίες που έφταναν από το 4ο Γυμνάσιο ήταν αρνητικές: Διαγωγή επίμεμπτος. Ετσι κινδύνεψα να μείνω εκτός σχολείου και αναγκάστηκα να μετεγγραφώ σε ιδιωτικό σχολείο για να γίνω δεκτός και να συνεχίσω τις σπουδές μου.
Η εγκύκλιος 1010 είχε επιτελέσει το «εθνικό» της έργο. Βέβαια και το έργο του Γ. Παπανδρέου είχε την ανταμοιβή του. Στις 15 Ιουλίου του 1965 με βασιλικό πραξικόπημα ο Παπανδρέου έπεσε. Αρχισε η περιπέτεια της δημοκρατίας και της Ελλάδας. Μέχρι που στις 21 Απριλίου 1967 τα χαράματα, η χούντα των συνταγματαρχών συνέλαβε και τον ίδιο… τον Γέρο της Δημοκρατίας.
Άγγελος Μανταδάκης
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
