Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, επισκέφθηκε την Αθήνα και την Άγκυρα σε μια κρίσιμη περίοδο. Αυτή την εποχή ετοιμάζεται η μεγάλη κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία, η Ελλάδα οδεύει προς εκλογές εντός των προσεχών εβδομάδων, η δε Τουρκία επλήγη από τον τρομακτικό σεισμό, καθ’ οδόν προς κρίσιμες εκλογές και με ανοιχτό το μεγάλο γεωπολιτικό παιχνίδι Ερντογάν.
Ο Α. Μπλίνκεν εκόμισε την επιθυμία των ΗΠΑ η Ελλάδα, αφενός, να συνεχίσει να ενισχύει στρατιωτικά την Ουκρανία, αφετέρου, να διευθετηθεί με ταχείες διαδικασίες η εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων στην Ανατ. Μεσόγειο
Ενδιαφέρον είχε η συνάντηση Μπλίνκεν με Τσίπρα, με τον αρχηγό της αντιπολίτευσης και δυνάμει πρωθυπουργό, λίγο πριν από τις εκλογές. Προφανώς, ο αμερικανός ΥΠΕΞ ήθελε να δείξει κάποια πολιτική ανεξιθρησκία, αλλά κυρίως να ενημερώσει πρωτογενώς την αντιπολίτευση για την ατζέντα της Ουάσιγκτον και να τη δεσμεύσει σε μια στάση «ευθύνης» μετά τις αμφίρροπες εκλογές. Από την πλευρά του, ο Αλ. Τσίπρας φέρεται να διευκρίνισε ότι για τον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αποδεκτό να προχωρήσουν εξορύξεις και συνεκμετάλλευση με εκκρεμείς τις οριοθετήσεις και όλα τα υπόλοιπα διμερή προβλήματα. Οι οριοθετήσεις είναι θέμα κυριαρχίας και θα λυθούν κατά το εθνικό συμφέρον και κατά το διεθνές δίκαιο. Για τη στρατιωτική βοήθεια προς Ουκρανία δε, υποστήριξε ότι μπορεί να γίνει στο μέτρο των δυνατοτήτων της Ελλάδας και σε κάθε περίπτωση χωρίς να παραμελείται η αμυντική επάρκεια της χώρας.
Τι δεν είπε ο Κυρ. Μητσοτάκης
Στην πρώτη επιθυμία, οιονεί εντολή, για ενίσχυση της Ουκρανίας ο έλληνας πρωθυπουργός ανταποκρίθηκε εκθύμως. Για τη συνεκμετάλλευση δεν μάθαμε επισήμως τι απάντησε. Μάθαμε όμως από την αδελφή του, πρώην ΥΠΕΞ, Ντόρα Μπακογιάννη, λίγες ώρες προτού αφιχθεί ο Μπλίνκεν, ότι «δεν είναι ταμπού η συνεκμετάλλευση, εγώ δεν έχω κανένα ταμπού, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τέτοιο θέμα, υπάρχει η συμφωνία Αιγύπτου – Ισραήλ – Ελλάδας, στην οποία εκλήθη και η Τουρκία… Κάποια στιγμή θα γίνει διεθνής διάσκεψη για τα ενεργειακά στη Μεσόγειο, θα υπάρξει ευρύτερη συμφωνία. Η Μεσόγειος είναι μικρή θάλασσα με πολλά κράτη» (Κρήτη ΤV, 19/2).
Από τις δηλώσεις Mπακογιάννη είναι πρόδηλο, και διαχέεται ήδη ως νέα πραγματικότητα, ότι το αμερικανικό σχέδιο στην Αν. Μεσόγειο είναι η εμπορική εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων από τις μεγάλες εταιρείες, με κάποια μορφή συμφωνίας των πολλών κρατών της περιοχής. Η χάραξη θαλασσίων ζωνών, που απασχολεί Ελλάδα και Τουρκία επί δεκαετίες, δεν απασχολεί τις ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον είναι στραμμένη στην Ουκρανία, στην αποκοπή της Ρωσίας από την Ευρώπη, στην απομόνωση της Κίνας, στη βασαλοποίηση της Ευρώπης.
Βεβαίως, την Ελλάδα και την Τουρκία, με διαφορετικό τρόπο την καθεμία, απασχολούν κυρίως οι θαλάσσιες ζώνες, τα χωρικά ύδατα, οι ΑΟΖ –ζητήματα στρατηγικής, κυριαρχίας, συνύπαρξης. Γι’ αυτά θα πρέπει να συζητήσουν οι κυβερνήσεις, κάτι που έχει αποφύγει ουσιαστικά να πράξει η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Το αναπάντητο non paper
Ο Μπλίνκεν, παρότι εκόμιζε την αμερικανική ατζέντα, εγνώριζε πιθανότατα και την τουρκική ατζέντα, όπως ετέθη με το non paper των έξι σημείων, που ενεχείρισε την 16η Δεκεμβρίου ο σύμβουλος του τούρκου προέδρου, Καλίν, στη σύμβουλο του Κυρ. Μητσοτάκη, πρέσβη Μπούρα. Την ύπαρξη του αναπάντητου non paper των έξι σημείων γνωστοποίησε ο τούρκος ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου, δύο μήνες αργότερα, στη συνάντηση των σεισμών με τον ομόλογό του Ν. Δένδια, προβαίνοντας σε ένα πρωτοφανές διπλωματικό άδειασμα της Αθήνας, παρόμοιο με το άδειασμα Ερντογάν σε Μητσοτάκη, για παραβίαση διμερώς συμφωνηθέντων στη συνάντηση της Κωνσταντινούπολης.
Ποια είναι τα έξι σημεία; Ο Τσαβούσογλου απεκάλυψε τα τρία: συνέχιση των διερευνητικών συνομιλιών· συνέχιση των διαδικασιών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης· συνέχιση των στρατιωτικών συνομιλιών στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Τα υπόλοιπα τρία διέρρευσαν στον Τύπο: διμερείς συναντήσεις των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας (Τσαβούσογλου-Δένδια, Παναγιωτόπουλου-Ακάρ)· και ακολούθως συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν· αποφυγή μονομερών ενεργειών· μορατόριουμ μέχρι τις εκλογές και των δύο χωρών. Ουσιαστικά, προτείνεται αποκατάσταση των διπλωματικών και πολιτικών διαύλων επικοινωνίας.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει στο non paper των έξι σημείων, αυτό ήταν το κάρφωμα Τσαβούσογλου, και μάλιστα σε μια στιγμή που η Τουρκία, δύο μήνες μετά την πρότασή της, βρίσκεται αντιμέτωπη με τεράστια ανθρωπιστική κρίση και υλικές ζημίες. Είναι προφανές ότι έως και τις εκλογές δεν επιθυμεί και δεν αντέχει κλιμακώσεις.
Ο Κυρ. Μητσοτάκης και σε αυτή την περίπτωση δείχνει να ασκεί εξωτερική πολιτική ως ιδιώτης λομπίστας, αποφεύγοντας φοβικά την ενεργητική διπλωματία με τη γείτονα, σερβίροντας εθνικισμό για εσωτερική κατανάλωση, ενώ ταυτοχρόνως εκλιπαρεί τον ξένο παράγοντα για ευνοϊκές παρεμβάσεις. Όμως ο ξένος παράγων δρα, λογικά, για τα συμφέροντά του και κατά τους σχεδιασμούς του, όχι κατά τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες των πρόθυμων βασάλων.
Νίκος Ξυδάκης
