Πενήντα χρόνια μετά την κυπριακή τραγωδία έχουμε υποχρέωση να αναφερθούμε σε πτυχές αυτού του δράματος. Ένα δράμα σε συνέχειες που έχει οδηγηθεί σε αποτελμάτωση, μέσα από την ανομολόγητη αποδοχή από όλες τις πλευρές για τη «μη λύση» ως δήθεν πλέον συμφέρουσας. Η τακτική αυτή ήδη έχει οδηγήσει, κατά κοινή ομολογία, στα πρόθυρα της «τυπικής διχοτόμησης».
Οι αναφορές για ευθύνες έχουν ως μόνο σκοπό να ενισχύσουν ως επείγοντα το χαρακτήρα για την εξεύρεση βιώσιμης λύσης για την επανένωση της Κύπρου στα πλαίσια των αποφάσεων του ΟΗΕ για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισονομία και με την αξιοποίηση ως κεκτημένων των σημείων σύγκλισης που είχαν επιτευχθεί στο Κραν Μοντανά και την αποφυγή άτυπων ή και τυπικών διχοτομικών λύσεων χαλαρής συνομοσπονδίας δύο διακριτών κρατικών οντοτήτων. Το ευρωπαϊκό κεκτημένο βοηθάει στην επίλυση σημαντικών διαφορών που παραμένουν. Επίσης συνηγορεί στο ότι ο χρόνος θα λειτουργεί πλέον υπέρ της ουσιαστικής επανένωσης της Κύπρου και του κυπριακού λαού και όχι, όπως μέχρι σήμερα, υπέρ της διχοτόμησης που εμφανίζεται πλέον ως δήθεν ρεαλιστική λύση, διάδοχο σχήμα της «διπλής ένωσης» που από διαφορετικές πλευρές και τον διεθνή παράγοντα, αλλά βέβαια και μέσω της ρητορικής για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα ήταν η ανομολόγητα επιδιωκόμενη λύση επί δεκαετίες.
Ως γνωστόν δεν έγινε ποτέ δίκη για τις εγκληματικές ευθύνες, ιδιαίτερα πολιτικές αλλά και επιχειρησιακές, που οδήγησαν στην διπλή τραγωδία, στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την κατοχή περίπου 40% της νήσου μετά από σειρά τουρκικών επιχειρήσεων που ακολούθησαν την εισβολή.
Την ίδια ώρα που στα συνθήματα και τις καρδιές της πλειοψηφίας των Ελλήνων κυριαρχούσε το «Δεν ξεχνώ», επιβλήθηκε το «Ξεχνώ». Η απόφαση υπήρξε μονομερής από την πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση Καραμανλή και με ρητά κατατεθειμένη την αντίθεση των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, ιδιαίτερα των δυνάμεων της Αριστεράς. Απόφαση που, με αφορμή και πρόσχημα τη μη διατάραξη των σχέσεων με τον διεθνή παράγοντα, αποτέλεσε το θεμέλιο στην ακροδεξιά πολιτική της «γέφυρας» με τη λαϊκή και στρατιωτική, πρόσφατη ακόμη τότε, επιρροή των πραξικοπηματιών στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Δηλαδή των παραγόντων που έδρασαν πάντοτε, εν προκειμένω στα όρια της προδοσίας, με βασικό όπλο την «αντιμετώπιση του κομμουνισμού» μέσα σε συνθήκες του τότε ψυχρού πολέμου.
Στο δημοσιευμένο, ήδη από το 2017 μέχρι και σήμερα, μεγάλο μέρος των πορισμάτων και των αρχείων που συγκροτούν το Φάκελο της Κύπρου με ευθύνη της Ελληνικής Βουλής και της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπάρχουν οι αναλυτικοί κατάλογοι των ονομάτων και των ιδιοτήτων, στρατιωτικών και πολιτικών θυμάτων, τόσο από τις συγκρούσεις στα πλαίσια του «ακήρυχτου πολέμου» μετά την τουρκική εισβολή και προώθηση στον 1ο και 2ο Αττίλα, όσο βέβαια και των θυμάτων Ελλαδιτών και Ελληνοκυπρίων του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου που επιχειρήθηκε πριν την εισβολή και αποτέλεσε αιτία και πρόσχημα για αυτήν.
1493 αγνοούμενοι για 126 εκ των οποίων δεν έχουν συμπληρωθεί οι σχετικοί φάκελοι. 1009 θύματα πολίτες Ελληνοκύπριοι. 104 πεσόντες Ελλαδίτες, οπλίτες, αξιωματικοί και υπαξιωματικοί των τριών όπλων. Ιδιαίτερα στις μάχες που ακολούθησαν το πραξικόπημα καταγράφονται 41 πεσόντες που αντιστάθηκαν ηρωικά, 16 πολίτες θύματα και επιπλέον 40 από όσους μετείχαν στο πραξικόπημα. Ενώ υπήρχαν ήδη πολλαπλά και σαφή μηνύματα για την επερχόμενη τουρκική εισβολή, μετά και από προκαταρκτικές ενέργειες προετοιμασίας που είχαν κινήσει από τον Απρίλιο του ’73, αποδιαρθρώθηκε πλήρως, με κύρια ευθύνη του λεγόμενου «Εθνικού Κέντρου» η αμυντική δύναμη αποτροπής.
Στις 19/7 διετέθησαν μονάδες καταδρομών για το Προεδρικό, το ΡΙΚ, τις φυλακές, το αεροδρόμιο, ενώ ακόμα και το πιο κοντινό τάγμα πεζικού σε απόσταση μόλις 5 χλμ. από την Κερύνεια δεν τέθηκε σε επιφυλακή. Στρατιωτικές μονάδες οδηγήθηκαν σε «σφαγείο» από αέρος λόγω υποχρεωτικής μετακίνησής τους σε ακατάλληλο χρόνο. Εξουδετερώθηκαν ή επέστρεψαν άπρακτες ή δεν διατέθηκαν όλες οι δυνάμεις αεροπορίας και ναυτικού που ήταν έστω και καθυστερημένα σε επιχειρησιακή ετοιμότητα από το «Εθνικό Κέντρο». Μία μέρα πριν από την εισβολή έγινε η προγραμματισμένη αναχώρηση και αλλαγή του τάγματος της ΕΛΔΥΚ. Αγνοήθηκαν τέλος όλες οι προειδοποιήσεις για την επικείμενη εισβολή.
Κυριαρχούσε, προφανώς, ένας υποκριτικός εφησυχασμός για το ότι θα παρέμβαινε ο διεθνής παράγων, δηλαδή οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία, ώστε να περιοριστεί η τουρκική εισβολή στα όρια μιας μικρής και ανεκτής ασφάλειας για τους Τουρκοκύπριους και μιας περιορισμένης εδαφικής κυριαρχίας με τη στήριξη της τουρκικής δύναμης εισβολής. Μια εγκληματική βέβαια εξέλιξη αυτού του «σχεδίου» καθώς θα είχε προηγηθεί η εξόντωση του Μακαρίου και η δημιουργία εμφυλιοπολεμικού κλίματος σε βάρος της προοδευτικής πλειοψηφίας του Κυπριακού λαού. Άλλωστε είχαν προηγηθεί πολλές επιχειρήσεις εξόντωσης του Μακαρίου και εγκληματικές ενέργειες της ΕΟΚΑ Β’ και μετέπειτα του «Εθνικού Μετώπου» ώστε να δημιουργείται ευλόγως και κλίμα ανασφάλειας στους Τουρκοκύπριους διαμένοντες πλέον σε ομογενοποιημένους θύλακες.
Οι ελάχιστες παραπάνω αναφορές είναι δηλωτικές των απαράγραπτων ευθυνών που με συγκεκριμένες πολιτικές ενέργειες και παραλείψεις για μεγάλο χρονικό διάστημα οδήγησαν στην τραγωδία της Κύπρου.
Για να μην επικυρώσουμε το «Ξεχνώ» ας συνδράμουμε ως χώρα και ως λαός στην εξεύρεση δίκαιης και βιώσιμης λύσης, μέσα και από συμβιβασμούς που θα κριθούν στο χρόνο, αντί της προσχώρησης στη δήθεν ασυμβίβαστη αγέρωχη ρητορική που ανατροφοδοτείται με τις πλέον ακραίες και ευθέως διχοτομικές αντιλήψεις της τουρκικής ηγεσίας.
Νίκος Βούτσης
