Από τη λήξη της επτάχρονης δικτατορίας (1974) ως σήμερα εκδόθηκαν σε βάρος της χώρας μας δυο φορές Ευρωπαϊκές Αποφάσεις που περιλάμβαναν αποδοκιμασία της για ζητήματα κράτους δικαίου. Δεν πρόκειται για συνηθισμένο φαινόμενο στην Ευρώπη, είμαστε μαύρο πρόβατο.
Η πρώτη φορά αφορούσε ειδικό θέμα: Τις φυλακές. Κατά το 2011 η αρμόδια για την πρόληψη των βασανιστηρίων και τις απάνθρωπες μεταχειρίσεις ή τιμωρίες Επιτροπή (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης εξέδωσε Δημόσια Δήλωση* σε βάρος μας εξαιτίας των συνθηκών κράτησης. Ανάλογη Δήλωση είχε εκδώσει προηγουμένως μόνο κατά της Ρωσίας και της Τουρκίας.
Η χώρα μας αντέδρασε με θέσπιση εκ νέου αποσυμφορητικών ρυθμίσεων. Πολλοί ωστόσο θυμούνται το μένος και τα ψεύδη που αντιμετώπισε από την τότε αξιωματική αντιπολίτευση ο αποσυμφορητικός «Νόμος Παρασκευόπουλου». Στη Βουλή, οι υπομνήσεις για τις φυλακές προσέκρουσαν στην αδιαφορία της: Οι κάκιστες συνθήκες κράτησης «δεν υπήρχαν», η διεθνής καταδίκη ήταν «άγνωστη» παρά τις βαριές συνέπειές της, τις συμβολικές αλλά και πρακτικές. Όσο για τα χιλιάδες (κυριολεκτώ) σχετικά ψεύδη στην αρχή έμεναν αναπάντητα, τον τελευταίο καιρό οι μετρημένες αντιδράσεις οδήγησαν σε διαψεύσεις. Μόλις προχθές πάλι βουλευτές της αντιπολίτευσης** χρειάστηκε να διορθώνουν, προς τιμήν του ο εισηγητής της πλειοψηφίας*** ανακάλεσε.
Το σύστημα του ποινικού λαϊκισμού έχει πια δεκαετή εμπειρία: Η διεθνής αποδοκιμασία δεν το απασχολεί, άνετα διαδίδει ψεύδη, ο φιλικός τύπος τα αναπαράγει, αν κάποιος διαψεύσει στη χειρότερη (γι αυτούς) περίπτωση οι ευσυνείδητοι ανακαλούν, οι υπόλοιποι συνεχίζουν όμως απτόητοι. Οι φυλακές θα ξαναγεμίσουν, οι «Ευρωπαίοι» θα ξανα-αντιδράσουν, «εμείς» θα το διαχειριστούμε με τη γνωστή συνταγή.
Έφθασε τώρα λοιπόν και η δεύτερη διεθνής αποδοκιμασία. Με ευρεία διακομματική πλειοψηφία πέρασε από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (7-2-2024) Ψήφισμα για τα προβλήματα του κράτους δικαίου στην Ελλάδα. Πρόκειται για αποδοκιμασία πρωτοφανή, ακόμη βαρύτερη από την προηγούμενη, λόγω του γενικού της θέματος (το κράτος δικαίου σε όλες του τις πτυχές) και επειδή προέρχεται από το κορυφαίο αντιπροσωπευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ευρωβουλή. Όπως είναι γνωστό, «κράτος δικαίου» για την Ευρώπη δεν σημαίνει μόνο νομιμότητα και δικαιώματα, πρόκειται για ένα σύνολο αξιών (διάκριση εξουσιών, ελευθερία Τύπου, καταπολέμηση διαφθοράς) που σηματοδοτεί την ένταξη στον Ευρωπαϊκή έννομη τάξη.
Πολυάριθμες οι περιλαμβανόμενες στο κείμενο ειδικότερες μομφές κατά της χώρας μας. Δεν έχει κανείς με τι να πρωτοασχοληθεί. Αλλά η κυβέρνηση και ο φιλικός της Τύπος τα αποσιωπούν, δημιουργούν επικοινωνιακούς αντιπερισπασμούς και δεν ανησυχούν. Παλιά τους τέχνη. Ούτε οι καταδίκες της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που πολλαπλασιάζονται, τους απασχολούν. Πολύ περισσότερο αδιαφορούν για τις εγχώριες έγκυρες φωνές κριτικής, όπως το πρόσφατο άρθρο του πρώην Υπουργού Δικαιοσύνης και πρώην εξέχοντος δικαστή Γ. Κουβελάκη που αναφέρεται σε διεθνές «βιβλίο κατορθωμάτων» μας, καθώς και στις υπερβολές του είδους «θα πατάξουμε το έγκλημα» ή της αυστηροποίησης.***** Όπως επίσης αδιαφορούν για τις πολυάριθμες ημερίδες και τις συλλογικές ανακοινώσεις επιστημόνων.
Είναι πραγματικά κρίμα για την Ελλάδα να βυθίζεται στη θεσμική παρακμή και στις διεθνείς αποδοκιμασίες. Κρίμα, και φυσικά όχι μόνο λόγω σύγκρισης με τον αρχαίο δημοκρατικό πολιτισμό μας κλπ. Με τον κατήφορο αδικείται επίσης το έργο τόσων λειτουργών, επιστημόνων, αλλά και πολιτικών από όλες (σχεδόν) όλες τις παρατάξεις οι οποίοι μοχθούν σήμερα για τη δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια στη χώρα μας. Σε αυτούς θα στηριχθεί η μακρόχρονη και επίμονη προσπάθεια για αποκατάσταση.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
*European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT): Public Statement concerning Greece ‘s detention policy, 01 March 2011.
** Θ. Ξανθόπουλος, Γ. Σαρακιώτης.
*** Π. Καππάτος.
**** European Parliament, Resolution of 7 February 2024 on the rule of law and media freedom in Greece (2024/2502(RSP)).
***** «Η Ελληνική δικαιοσύνη σε κρίσιμη καμπή – Παθογένειες, υστερήσεις και σύγχρονες προκλήσεις». Tvxs 20/2/2024.
Νίκος Παρασκευόπουλος
