Αφορμή για το σημερινό θέμα μας αποτελεί μια ευρύτερα γνωστή είδηση: Η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου διέταξε τον πειθαρχικό έλεγχο ανακριτή και εισαγγελέα, επειδή δεν επέβαλαν προφυλάκιση (αλλά περιοριστικούς όρους) σε εμπλεκόμενους υπαλλήλους της πολεοδομίας Ρόδου για υπόθεση που εκκρεμεί. Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, η Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος και η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος εύλογα ανακοίνωσαν την αντίθεσή τους, καθώς μάλιστα δεν πρόκειται για το πρώτο κρούσμα ανάλογης παρέμβασης από την ίδια πρόεδρο.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση δεν είναι ένα απλό λάθος. Είναι ακραία. Παραβιάζει ειδικές διατάξεις της νομοθεσίας (του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων, αναφέρονται οι συγκεκριμένες στις ανακοινώσεις των Ενώσεων) και πλήττει θεμελιακές αρχές του Συντάγματος, της ελληνικής ποινικής δικονομίας και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αυτές ακριβώς είναι οι θεμελιακές ρυθμίσεις που συνθέτουν την εγγύηση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, το κράτος δικαίου γενικά.
Η παρέμβαση προσκρούει ακόμη και στη λαϊκή αντίληψη και το σεβασμό των πολιτών για τη Δικαιοσύνη: Αν εξαιρέσουμε τους φανατικούς και τους συνωμοσιολόγους, οι πολλοί πολίτες καταλαβαίνουν ότι για τις αποδείξεις δεν μπορεί να έχουν πιο έγκυρη γνώμη άλλοι από εκείνους που τις εξέτασαν ασκώντας τα καθήκοντά τους. Και είναι επίσης ευνόητο, ότι είναι άλλο να εγείρεται πειθαρχική αγωγή κατά του δικαστή επειδή καθυστερεί το γραπτό έργο του, κι άλλο επειδή δεν αρέσει η ουσιαστική κρίση του.
Στον ίδιο βαθμό λανθασμένη είναι και η ανακοίνωση του εκπροσώπου Τύπου του Αρείου Πάγου, που προσπάθησε να βρει δικαιολογίες. Η ανακοίνωση επικαλείται ένα νομολογιακό προηγούμενο (απόφαση Ολομέλειας του Αρείου Πάγου 9/1015). Η τελευταία όμως απόφαση αναφέρεται στην ερμηνεία μιας αόριστης νομικής έννοιας. Ένα ζήτημα ερμηνείας το πάντα μπορεί και από μακριά να εκτιμάται. Δεν αφορά την εκτίμηση των αποδείξεων και των πραγματικών ζητημάτων, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Ρόδου. Φυσικά, η ίδια απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου δέχεται ρητά ότι η δικαστική κρίση για τα πράγματα (για τις αποδείξεις) δεν ελέγχεται.
Ίσως τα παραπάνω να φαίνονται αρκετά τεχνικά σε όσους δεν είναι νομικοί. Είναι καιρός λοιπόν να εξηγήσουμε τον τίτλο του άρθρου. Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης αποτελεί αναγκαίο όρο της κοινωνικής ευρυθμίας και της λειτουργίας του πολιτεύματος. Η χειραγώγηση ασκείται όταν πρόσωπα από τα οποία εξαρτάται η σταδιοδρομία των δικαστών σπεύδουν να τους πιέζουν ή έμμεσα να τους παροτρύνουν για συγκεκριμένες κρίσεις. Αυτή η χειραγώγηση επιχειρείται συστηματικά από την παρούσα κυβέρνηση. Κορυφαία μέλη της, ενώ εκκρεμούν σοβαρές υποθέσεις, σπεύδουν να γνωστοποιούν την κρίση που επιθυμούν: «Δεν υπάρχει σκάνδαλο αλλά σκευωρία, δεν εμπλέκονται πολιτικοί, οι υποκλοπές μόνο από ιδιώτες έγιναν, στο τρένο δεν υπήρχαν εύφλεκτες ύλες, ανθρώπινο λάθος κλπ κλπ.» Εννοείται ότι αν δεν συμμορφωθεί προς το μήνυμα η προσεχής δικαστική απόφαση τότε ο μεγάλος αξιολογητής κατά το χρόνο των κρίσεων για τις προαγωγές θα περιμένει στη γωνία.
Η επιχείρηση χειραγώγησης σήμερα εμφανίζεται συντονισμένη, αφού ασκείται τόσο εξωτερικά, με άμεσες κυβερνητικές ντιρεκτίβες όπως οι παραπάνω, όσο και από την εσωτερική ιεραρχία της Δικαιοσύνης με πειθαρχικούς ελέγχους. Εμφανίζεται διπλή, αλλά δεν είναι: Η ηγεσία της Δικαιοσύνης με βάση το ισχύον Σύνταγμα επιλέγεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, σύστημα που παράγει προσμονές και οφειλές. Η πηγή της ισχύος αυτής, ακόμη και της εσωτερικής, σε τελική ανάλυση είναι μία: Η εκτελεστική εξουσία.
Η πρόσφατη εμπειρία τόσων ωμών και πολιτικά κρίσιμων παρεμβάσεων, δείχνει πόσο αναγκαία είναι η Αναθεώρηση της σχετικής ρύθμισης του Συντάγματος, με καθιέρωση ενός ευρύτερου σώματος που θα επιλέγει τους προαγόμενους, στο οποίο να μετέχουν και εκπρόσωποι των δικαστών. Αλλιώς, αντί να ζυγίζει η ζυγαριά της δικαιοσύνης, θα προκρίνουν οι μηχανές που παράγουν επικοινωνιακές προβλέψεις του είδους «αυτό θέλει ο κόσμος για να μας ψηφίζει».
Σοφή η Σοσάνα Ζούμποφ, που τονίζει πως όπου υπάρχει πρόβλεψη μπορεί να υπάρχει και χειραγώγηση.
