Είτε το πούμε Μεταδημοκρατία, είτε το πούμε Αυταρχικό Νεοφιλελευθερισμό, αυτό που ζούμε τα τελευταία 5,5 χρόνια με τις κυβερνήσεις Μητσοτάκη έχει πολλά από τα -πολιτικά και ιδεολογικά- στοιχεία ανάλογων εμπειριών διεθνώς: συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και των ελεγκτικών του μηχανισμών, υπέρ των συμφερόντων μίας ακραίας και ασύδοτης ελεύθερης αγοράς, με αντίστοιχο περιορισμό των πολιτικών δικαιωμάτων και των δημοκρατικών θεσμών, ασφυκτικό έλεγχο του δημόσιου λόγου και στοχοποίηση οποιασδήποτε έκφανσης του συλλογικού (διεκδικήσεις – διαμαρτυρίες κλπ). Όχημα, μαζί με τις δυνάμεις καταστολής, ένας πρωτοφανής μηχανισμός προπαγάνδας που είναι ικανός να κάνει το άσπρο–μαύρο, και τους ήρωες της Αννίτας Πάνια-άριστους του πνεύματος και ταγούς του έθνους.
Η χώρα ρημάζει και αυτό δεν είναι ρητορική υπερβολή. Όταν θα ξυπνήσουμε από την «επιστροφή στην κανονικότητα», θα βρούμε μία έρημη χώρα, με την οικονομία της χρηματιστηριοποιημένη και μία ετοιμόρροπη παραγωγική δομή, που στηρίζεται ακόμη στον τουρισμό και την οικοδομή. Μία χώρα στη δίνη της ασύμμετρης κλιματικής κρίσης και της φαύλης φθηνής ανάπτυξης. Δεν υπάρχει πίνακας κατάταξης στην Ευρώπη που να μην είμαστε πρώτοι στα κακά (ακρίβεια, ανεργία, διαφθορά) και τελευταίοι στα καλά (ποιότητα ζωής, κατά κεφαλήν εισόδημα, υπηρεσίες, αξιοπιστία θεσμών και ΜΜΕ).
Παρά ταύτα και παρά τις αναλύσεις περί κοινωνίας χαμηλών προσδοκιών και ανεπάρκειας της αντιπολίτευσης (ισχύουν και τα δύο), παραμένει εντυπωσιακή, επί τόσα χρόνια, η αδράνεια του κόσμου. Που καταπίνει υποτιμήσεις, απαξιώσεις, φτωχοποίηση, σκάνδαλα πρωτοφανή που αλλού θα έριχναν κυβερνήσεις σε μία νύχτα (οι υποκλοπές, το ναυάγιο της Πύλου κλπ). Και ξαφνικά, η χώρα πλημμυρίζει από κόσμο και οργή για τα Τέμπη, δύο χρόνια μετά το γεγονός. Μία αδιανόητη, εθνικών διαστάσεων τραγωδία, που αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση με αντίστοιχα αδιανόητο κυνισμό και προκλητικές συγκαλύψεις, παίρνει επιτέλους τις διαστάσεις που της αναλογούν. Ο αρχαίος κανόνας της Ύβρεως ενεργοποιείται στη συλλογική συνείδηση και μέσα σε λίγες μέρες τα πάντα ανατρέπονται. Ο κόσμος ξαναβγαίνει στους δρόμους, χωρίς τη μεσολάβηση πολιτικών κομμάτων, οι δημοσιογράφοι θυμούνται να κάνουν τη δουλειά τους, ο δημόσιος λόγος γίνεται ξανά ορθός και απαιτεί δικαιοσύνη και αλήθεια. Μία ξαφνική αφύπνιση, λες και λύθηκαν τα μάγια.
Το συμβάν «Τέμπη» αντί να ξεχαστεί γιγαντώνεται, γίνεται ιστορική εμπειρία και πολιτικό γεγονός ικανό να ανατρέψει τα δεδομένα. Και κάπως έτσι ξαναρχίζουμε να μιλάμε με όρους πολιτικής, αφού, σε τελευταία ανάλυση, η πολιτική είναι συνυφασμένη με τις μάζες στο προσκήνιο. Αν θέλουμε επομένως να στοχαστούμε πρωτογενώς πάνω στην υπόθεση Τέμπη, από τη σκοπιά της πολιτικής, δεν έχουμε παρά να δούμε το πώς και το γιατί αυτή αφύπνισε και ξεσήκωσε τον κόσμο. Είναι η ενεργοποίηση των κοινωνικών παθών και των συναισθημάτων που λείπουν από τα αφηγήματα της κυρίαρχης πολιτικής και των κομμάτων της; Είναι το «δεν έχω οξυγόνο» που εκφράζει σε συμβολικό επίπεδο την πραγματική ασφυξία των πολλών και κινητοποιεί τα σώματα; Είναι η συσσωρευμένη θλίψη που γίνεται απελπισία; Είναι ο θυμός;
Σε κάθε περίπτωση, η δεύτερη έκρηξη των Τεμπών, κοινωνική αυτήν τη φορά, οφείλει να πάρει σχήμα και μορφή. Η αποκάλυψη της αλήθειας και η απόδοση δικαιοσύνης είναι τα προφανή και τα πάνω πάνω. Πιο κάτω είναι η ανατροπή του συστήματος που παράγει τη διαφθορά και τη συγκάλυψη, και στο βάθος είναι η ίδια η λειτουργία της δημοκρατίας. Εξίσου σημαντική όμως η μετατροπή των αιτημάτων σε συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις -εν προκειμένω η μελετημένη και οργανωμένη επιστροφή στο δημόσιο των βασικών υποδομών της χώρας -μεταξύ των οποίων και ο σιδηρόδρομος- και η λειτουργία τους με σύγχρονο και ασφαλή τρόπο.
Γιατί έτσι μόνο θα επιστρέψει η πολιτική και εμείς σε αυτήν. Με την υπενθύμιση των κοινωνικών παθών και συναισθημάτων και την ταυτόχρονη εξειδίκευση των μεγάλων αφηγημάτων σε συγκεκριμένες προτάσεις με ορατή υλοποίηση. Αυτό είναι το σημερινό στοίχημα της Αριστεράς. Η αμηχανία των κομμάτων της προοδευτικής αντιπολίτευσης που αδυνατούν προς το παρόν να συντονιστούν, δεν είναι παρά μία ακόμη απόδειξη της ευρύτερης πολιτικής κρίσης. Το γνωρίζαμε, το περιμέναμε. Αλλά αν δεν μπορέσουμε ούτε τώρα να συνεννοηθούμε στα στοιχειώδη, τότε μάλλον χάνεται μία από τις τελευταίες ευκαιρίες εξόδου από το αδιέξοδο.
* ContraTempo: Εκτός από μουσικός όρος (=συγκοπή), ορίζεται και ως ατύχημα ή απρόβλεπτη εξέλιξη που αλλάζει τα σχέδια κάποιου.
Νικήτας Μυλόπουλος
