Τα τελευταία πέντε χρόνια είδαμε τέτοιες εξελίξεις στην Τουρκία, οι οποίες άλλες εποχές θα χρειάζονταν δεκαετίες, ώστε να συμβούν. Απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον της κυβέρνησης AKP/Ερντογάν, δημοψήφισμα για την αλλαγή του πολιτειακού συστήματος από κοινοβουλευτική σε προεδρική δημοκρατία, νέα εκλογική νίκη Ερντογάν και ανάληψη καθηκόντων προέδρου, συλλήψεις, στρατοδικεία, φυλακίσεις, νεκροί απεργοί πείνας. Ταυτόχρονα, προσέγγιση με τη Μόσχα, σύγκρουση με τις ΗΠΑ (κυρίως λόγω της προηγούμενης προσέγγισης), τυχοδιωκτικές πολεμικές επιχειρήσεις στην περιφέρεια, άνοδος της προκλητικότητας στην ΝΑ Μεσόγειο, διάλυση της οικονομίας, κατακρήμνιση της λίρας.
Πριν λίγες μέρες, 103 απόστρατοι ναύαρχοι του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού εξέδωσαν μια ανακοίνωση, στην οποία κατηγορούσαν την τουρκική κυβέρνηση για προσπάθεια αλλαγής της Συνθήκης του Μοντρέ1, αλλά και για προσπάθεια ισλαμοποίησης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Πολλοί εξ’ αυτών συνελήφθησαν, μεταξύ των οποίων και ο ναύαρχος Τζεμ Γκιουρντενίζ, «πατέρας» του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας». Ήταν η συνέχεια όσων συνέβησαν μέσα στον Μάρτιο. Να τα δούμε συνοπτικά, δίνοντας προτεραιότητα -λόγω χώρου- στο εσωτερικό πεδίο: ο βουλευτής του φιλοκουρδικού, αριστερού, Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλιόγκλου, έχασε την κοινοβουλευτική του ιδιότητα και καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση λόγω μιας δημοσίευσης στο τουίτερ. Ο πρόεδρος του Ακυρωτικού Δικαστηρίου ξεκίνησε διαδικασίες για την απαγόρευση του HDP και της άσκησης πολιτικής δραστηριότητας για 687 στελέχη του.
Οι δήμαρχοι των μητροπολιτικών δήμων Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας, Εκρέμ Ιμάμογλου και Μανσούρ Γιάβας, έχασαν το δικαίωμα να διορίζουν τους διευθυντές δημοτικών επιχειρήσεων. Το δικαίωμα μεταφέρθηκε στα δύο δημοτικά συμβούλια, όπου το κυβερνών κόμμα, Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), έχει την πλειοψηφία.
Η ιδιοκτησία του πάρκου Γκεζί, στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης (το οποίο έγινε σύμβολο αντίστασης κατά του Ερντογάν μετά τις πολύμηνες διαδηλώσεις το 2013), αφαιρέθηκε από το μητροπολιτικό δήμο της Κωνσταντινούπολης και μεταφέρθηκε σε ένα φιλικό προς την κυβέρνηση ίδρυμα.
Ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, Νατζί Αγκμπάλ, απομακρύνθηκε από τη θέση του με προεδρικό διάταγμα, παρά το γεγονός ότι η θέση προστατεύεται διά νόμου από πολιτικές παρεμβάσεις. Η Κεντρική Τράπεζα έχει αλλάξει ήδη τέσσερις προέδρους τους τελευταίους 20 μήνες.
Την ώρα που η βία κατά των γυναικών και οι γυναικοκτονίες είναι ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα στην Τουρκία, προκαλώντας μαζικές διαδηλώσεις, η χώρα αποσύρθηκε από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία αποτελεί το νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών.
Είναι δεδομένο ότι η Τουρκία έχει εισέλθει σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο. Οι προεδρικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2023, αλλά προσφυγή στις κάλπες νωρίτερα δεν πρέπει να αποκλείεται. Η οικονομική δυσπραγία και ο φόβος της προσφυγής στο ΔΝΤ, η διάλυση του κοινωνικού ιστού, η διαίρεση της χώρας, οι περιφερειακές εντάσεις, οι σχέσεις με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, οι περιφερειακές εξελίξεις, μπορεί να αναγκάσουν τον Ερντογάν να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές.
Ως εκ τούτου ετοιμάζεται: φέρνει ακόμα πιο κοντά τον παραδοσιακό, συντηρητικό, θρησκευόμενο πληθυσμό, μέσω της αποχώρησης από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Δένει τη συμμαχία του με τους εθνικιστές του Μπαχτσελί, του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), μέσω της δίωξης στους αριστερούς Κούρδους. Ελέγχει τα ΜΜΕ, λογοκρίνει τα social media, φυλακίζει κατά το δοκούν και χτυπάει τους ενδεχόμενους υποψήφιους αντιπάλους του, όπως οι δύο δημοφιλείς δήμαρχοι. Στο εξωτερικό αντιμετωπίζει προβλήματα με τη Δύση με απρόβλεπτες συνέπειες, όμως παίζει το χαρτί της Μόσχας. Μέχρι πότε, θα δείξει. Για την ώρα, η λαϊκίστικη, συντηρητική και εθνικιστική ρητορική του βολεύει τα αυτιά εκατομμυρίων ψηφοφόρων, που ενδεχομένως έχουν απογοητευτεί σε άλλα πεδία πολιτικής. Η άλλη πλευρά δεν είναι αμελητέα, αλλά ούτε ενιαία.
Σημείωση
- Η Συνθήκη του Μοντρέ ή Συνθήκη για το καθεστώς των Στενών, αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων. Η συμφωνία, που υπογράφηκε το 1936, παραχωρεί τον έλεγχο των Στενών στην Τουρκία και ρυθμίζει τη στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή.
Νεκτάριος Μπουγδάνης
Πηγή: Η Εποχή
