Ενώ ο εκδικητικός πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται από την ισραηλινή στρατιωτική μηχανή, μια σειρά συμβάντων στην περιφέρεια τονίζουν τον κίνδυνο της εξάπλωσης του πολέμου. Τις προηγούμενες μέρες το Ισραήλ βομβάρδισε θέσεις της Χεζμπολλάχ στη Συρία και το Λίβανο και ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος δολοφόνησε τον υπαρχηγό της Χαμάς στη Βηρυτό –ενέργεια που αποδίδεται στο Ισραήλ. Αμέσως μετά, πάνω από 100 άνθρωποι σκοτώθηκαν στο Ιράν σε βομβιστική επίθεση κατά τη διάρκεια του μνημόσυνου του ιρανού στρατιωτικού διοικητή Κασέμ Σουλεϊμανί, ο οποίος είχε δολοφονηθεί το 2020 από drone των ΗΠΑ. Ακόμα και αν το τελευταίο πολύνεκρο συμβάν δεν σχετίζεται άμεσα με τον πόλεμο στη Γάζα, έρχεται σε ένα κρίσιμο σημείο.
Γιατί βομβαρδίζει, όμως, το Ισραήλ; Το Ισραήλ θέλει να αποτρέψει την εμπλοκή του Ιράν στον πόλεμο της Γάζας, είτε με μία απευθείας ένοπλη σύγκρουση, είτε δια του αντιπροσώπου της Τεχεράνης στο Λίβανο. Η φιλο-ιρανική Χεζμπολλάχ δέχεται πλήγματα σε θέσεις της, προκειμένου να λάβει το μήνυμα ότι οποιαδήποτε εμπλοκή της θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την ίδια, αλλά και για τον Λίβανο, μία χώρα που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στη δίνη της χρεωκοπίας και της διαφθοράς ύστερα από συνεχόμενους πολέμους και ενώ δεν έχει λυθεί ακόμα το σεκταριστικό ζήτημα των διακοινοτικών αντιπαραθέσεων.
Η Χεζμπολλάχ, μέσω του γ.γ. της, Σεΐχη Χασάν Νασράλα, προειδοποίησε ότι είναι πλήρως έτοιμη να πολεμήσει εναντίον του Ισραήλ. Ήδη οι μαχητές της έχουν εμπλακεί σε εχθροπραξίες με ισραηλινούς στρατιώτες στα σύνορά. Καθώς η βία κλιμακώνεται, οι παρατηρητές φοβούνται ότι η Χεζμπολλάχ μπορεί να ανοίξει ένα νέο μέτωπο ενάντια στο Ισραήλ. Το σενάριο αυτό μπορεί να λειτουργήσει υπέρ της Χαμάς στη Γάζα, αλλά θα ήταν καταστροφικό για τον Λίβανο και δαπανηρό για το Ισραήλ, σύμφωνα και με δηλώσεις αναλυτών στο αλ-Τζαζίρα. Η Χεζμπολλάχ πολέμησε εναντίον του Ισραήλ τον Ιούλιο του 2006 στον 2ο πόλεμο του Λιβάνου, όταν ύστερα από στρατιωτική επιχείρηση σκότωσε και αιχμαλώτισε Ισραηλινούς στρατιώτες στη μεθόριο. Αυτή η ενέργεια προκάλεσε μια τεράστια στρατιωτική αντίδραση από το Ισραήλ, με έναν πόλεμο που διήρκεσε 34 ημέρες και οδήγησε στον θάνατο περισσότερους από 1.100 Λιβανέζους και 165 Ισραηλινούς. Η υπογραφή εκεχειρίας με την παρέμβαση των ΗΠΑ ήταν πλήγμα για το Ισραήλ, που ενώ δεν έχασε τον πόλεμο, εμφανίστηκε ως ο ηττημένος της διένεξης. Τότε, η Χεζμπολλάχ διέθετε 3.000 έως 5.000 μαχητές και πυραύλους μικρής εμβέλειας. Τα τελευταία 17 χρόνια έχει βελτιώσει σημαντικά τις στρατιωτικές της ικανότητες. Σήμερα εκτιμάται ότι η Χεζμπολλάχ διαθέτει τουλάχιστον 60.000 μόνιμους και εφεδρικούς μαχητές. Η οργάνωση αύξησε επίσης το απόθεμα των πυραύλων από 14.000 το 2006 σε περίπου 150.000, πολλοί εκ των οποίων μπορούν να καθοδηγηθούν με ακρίβεια από απόσταση 300 χιλιομέτρων. Η μονάδα «Ειδικών Δυνάμεων» της Χεζμπολλάχ εκπαιδεύεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε οι άνδρες της να μπορούν να διεισδύσουν στο Ισραήλ σε περίπτωση πολέμου. Άλλωστε, οι ισραηλινοί αξιωματούχοι τα τελευταία χρόνια θεωρούν ότι η Χεζμπολλάχ είναι η πρωταρχική απειλή τους. Επιπλέον, ο πόλεμος της Συρίας όπου η Χεζμπολλάχ πολέμησε υπέρ του προέδρου Άσαντ, της επέτρεψε να βελτιώσει τις δυνατότητές της. Στη Συρία, η Χεζμπολλάχ απέκτησε νέες δεξιότητες όσον αφορά τον αστικό πόλεμο και την τεχνητή νοημοσύνη. Επιπροσθέτως, τα συστήματα πληροφοριών της βελτιώθηκαν πολύ. Η Χεζμπολλάχ είναι μέρος του σιιτικού τόξου, μιας συμμαχίας που καθοδηγείται από το Ιράν και περιλαμβάνει τη Συρία του Άσαντ, τη Χεζμπολλάχ, τους Σιίτες του Ιράκ και τους αντάρτες Χούθι της Υεμένης.
Το ζήτημα είναι πόσο πιθανός είναι ένας πόλεμος Ιράν/Χεζμπολλάχ – Ισραήλ. Ενώ η περιορισμένη συνοριακή βία μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολλάχ δεν είναι ασυνήθιστη, πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για κλιμάκωση της διένεξης. Η Χεζμπολλάχ και το Ιράν ενδέχεται να αποφασίσουν το άνοιγμα ενός δεύτερου μετώπου ενάντια στο Ισραήλ, ανάλογα με την εξέλιξη των φρικαλεοτήτων που διαπράττονται στη Γάζα. Από την άλλη, μια τέτοια απόφαση κάθε άλλο παρά εύκολη είναι για την Τεχεράνη. Η Χεζμπολλάχ χρησιμεύει ως μια σημαντική αποτροπή για το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, σε περίπτωση του σχεδιασμού μιας επίθεσής τους στο Ιράν. Αν υπάρχει πόλεμος στον Λίβανο, τότε η Χεζμπολλάχ θα δέχεται καταιγισμό από το Ισραήλ και το Ιράν θα χάσει ένα βασικό μέσο αποτροπής. Ωστόσο, στο σημείο που είναι τα πράγματα δεν αποκλείεται η επέκταση του πολέμου. Το Ιράν θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τους συμμάχους του, αν θεωρήσει ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να πληγεί το Ισραήλ, ενώ φθείρεται στη Γάζα. Οι ΗΠΑ γνωρίζουν τον κίνδυνο της εξέλιξης σε έναν περιφερειακό πόλεμο και έχουν στείλει δύο αεροπλανοφόρα στην Ανατολική Μεσόγειο για να αποτρέψουν τις ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν στο να στοχεύσουν το Ισραήλ. Το Ισραήλ από την άλλη, έχει τα δικά του σχέδια. Αν θεωρήσει ότι είναι η κατάλληλη στιγμή, μπορεί να επιλέξει να πολεμήσει σε δύο μέτωπα ταυτόχρονα, στη Γάζα αλλά και στο Λίβανο με τη Χεζμπολλάχ. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να εξασφαλίσει την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ, πράγμα το οποίο δεν είναι καθόλου εύκολο, ειδικά σε χρονιά προεδρικών εκλογών και με τον πρόεδρο Μπάιντεν να πιέζεται για την εξωτερική του πολιτική στην Ουκρανία και τη Γάζα, τόσο εκ δεξιών όσο και εξ’ αριστερών.
Το σημαντικό ερώτημα είναι αυτό που θέτουν πολλοί αναλυτές τις τελευταίες δέκα ημέρες. Κατά πόσο το Ισραήλ, το Ιράν αλλά και ο Λίβανος (κάτι που αφορά τη Χεζμπολλάχ) μπορούν να αντέξουν έναν περίπλοκο περιφερειακό πόλεμο και αν είναι σε θέση οι ΗΠΑ να τον αποτρέψουν, χωρίς να πληγούν τα ζωτικά συμφέροντα του Ισραήλ.
Ο Ν. Μπουγδάνης είναι πολιτικός επιστήμονας – αναλυτής Μέσης Ανατολής, διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου.
