Tα «καλά» της ιδιωτικοποίησης των σιδηροδρόμων πριν από μία και πλέον 25ετία συνεχίζουν να πληρώνουν (και) οι Βρετανοί. Σαν να μην τους έφταναν οι καθυστερήσεις και οι ακυρώσεις χιλιάδων δρομολογίων, οι επιβάτες των βρετανικών τρένων καλούνται φέτος να πληρώσουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις στα εισιτήρια από το 2012. Την ίδια στιγμή, η οργή για τις κακές υπηρεσίες που προσφέρουν κάποιες ιδιωτικές εταιρείες μεγαλώνει και αρκετοί δήμοι ζητούν παρέμβαση της κυβέρνησης και αφαίρεση του μεταφορικού έργου από τους ιδιώτες.
Στο επίκεντρο των διαμαρτυριών βρίσκεται αυτήν την περίοδο η TransPennine Express (ΤΡΕ), του ομίλου First, η οποία συνδέει σιδηροδρομικά πόλεις και κωμοπόλεις της Βόρειας Αγγλίας και της Σκοτίας. Επικαλούμενη ελλείψεις προσωπικού, η TPE έχει ακυρώσει από την αρχή της χρονιάς σχεδόν το ένα τέταρτο των δρομολογίων της. Με αυτόν τον ρυθμό εκτιμάται ότι ώς το τέλος του έτους θα έχει ακυρώσει συνολικά 23.000 δρομολόγια, πλήττοντας τόσο τους επιβάτες που πληρώνουν περισσότερα για αμφίβολα ταξίδια όσο και την τοπική οικονομία.
Η εξέλιξη προκαλεί σύγχυση και χάος στους επιβάτες, ειδικά όσους χρησιμοποιούν καθημερινά τα τρένα της εταιρείας για να πάνε στη δουλειά τους. Το άγχος τους για το αν θα φτάσουν στα γραφεία τους έχει φτάσει στο ζενίθ και ουκ ολίγοι επιλέγουν πλέον γι’ αυτόν τον λόγο να εργάζονται από το σπίτι. Οι σχετικές εκτιμήσεις ανεβάζουν τη συνολική ζημιά που προκαλούν οι ακυρώσεις, οι καθυστερήσεις και οι κακές υπηρεσίες της TPE στην τοπική οικονομία στα 8 εκατ. λίρες την εβδομάδα.
Η κατάσταση αυτή έχει βγάλει έξω από τα ρούχα τούς δημάρχους των πόλεων που βασίζονται στις υπηρεσίες της ΤΡΕ, οι οποίοι ζητούν από την κυβέρνηση Σούνακ να παρέμβει, παίρνοντας τον έλεγχο των σιδηροδρομικών υπηρεσιών στα χεριά της, μη ανανεώνοντας το συμβόλαιο της TPE, που λήγει τον επόμενο Μάιο, για ακόμη 8 χρόνια. Ας σημειωθεί ότι η αδελφή εταιρεία TPE Avanti West Coast, που ανήκει στη First Group και την Trenitalia, παρουσίασε ανάλογες επιδόσεις πέρυσι. Οι Αρχές τής χορήγησαν εξάμηνη παράταση της σύμβασής της που εκπνέει στο τέλος αυτού του μήνα προκειμένου να βελτιώσει τις υπηρεσίες της. Αν δεν συμμορφωθεί, θα τη χάσει.
Μια τρίτη προβληματική σιδηροδρομική εταιρεία, η Northern, την οποία έτρεχε η Arriva Rail North, πέρασε στα χέρια του Δημοσίου το 2020, καθώς δεν ήταν σε θέση να ανταποκριθεί στο μεταφορικό έργο που είχε αναλάβει. Συνολικά το βρετανικό Δημόσιο έχει σήμερα υπό τον έλεγχό του πέντε εταιρείες παροχής σιδηροδρομικών υπηρεσιών. Το βρετανικό υπουργείο Μεταφορών ελέγχει μέσω θυγατρικής του τρεις εξ αυτών (LNER, Northern Trains και Southeastern), επανεθνικοποιώντας τες, καθώς οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες τους τα έκαναν μαντάρα. Ακόμη μία εταιρεία, η Transport for Wales Rail, ανήκει στην κυβέρνηση της Ουαλίας, η οποία δεν σκέφτεται να την ιδιωτικοποιήσει, ενώ εδώ και έναν χρόνο η κυβέρνηση της Σκοτίας έχει εθνικοποιήσει για λογαριασμό της ακόμη μία εταιρεία της ScotRail.
Η επιστροφή των εταιρειών στον έλεγχο του κράτους υποδεικνύει την αποτυχία των ιδιωτικοποιήσεων οι οποίες πραγματοποιήθηκαν επί της πρωθυπουργίας του διάδοχου της Μάργκαρετ Θάτσερ, Τζον Μέιτζορ, από το 1994 ώς το 1997. Η ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων –μετά από μισό αιώνα στα χέρια του κράτους– είχε γίνει δεκτή αρχικά με ενθουσιασμό. Ωστόσο αργότερα, όταν τραγικά δυστυχήματα άρχισαν να χτυπούν το ένα μετά το άλλο, η εικόνα αυτή αμαυρώθηκε. Το 2018 το 64% των Βρετανών τασσόταν υπέρ της επιστροφής των σιδηροδρόμων στο κράτος. Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο σήμερα.
Μπάμπης Μιχάλης
