Το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας επισημαίνει τους κινδύνους που ελλοχεύουν για τις αγορές από τη σημαντική συγκέντρωση τραπεζών, χρηματιστηρίων και εταιρειών εκκαθάρισης.
Tον κώδωνα του κινδύνου για τις αγορές εμπορευμάτων κρούει το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB), προειδοποιώντας ότι η σημαντική συγκέντρωση εταιρειών τραπεζών, χρηματιστηρίων και εταιρειών εκκαθάρισης αποτελεί απειλή για τη μεταβίβαση ζημιών στην ευρύτερη οικονομία.
Σε σχετική έκθεσή του που δημοσιεύτηκε χθες ο συντονιστής των δημοσιονομικών κανόνων των οικονομιών του G20 επισημαίνει ότι η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξαν τις σημαντικές ευπάθειες των αγορών εμπορευμάτων όπως η υπερμόχλευση, η αδιαφάνεια και η διασύνδεση των βασικών παικτών της με τις τράπεζες και κυρίως με το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η εστίαση του FSB στις αγορές εμπορευμάτων προκλήθηκε μετά την εκδήλωση αδυναμίας από μέρους των ρυθμιστικών αρχών να παρέχουν μια πλήρη και σαφή εικόνα για έναν εκτεταμένο τομέα, ο οποίος περιλαμβάνει συναλλαγές εντός και εκτός χρηματιστηρίων παραγώγων, φυσικές μετοχές, ανομοιογενή δεδομένα και παραγωγούς σε όλον τον κόσμο.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οι τιμές του πετρελαίου και του σιταριού εκτινάχτηκαν, οι αντίστοιχες του φυσικού αερίου και πολλών μετάλλων διπλασιάστηκαν. Η εκτόξευση των τιμών προκάλεσε άνοδο των κλήσεων περιθωρίου για κάλυψη θέσεων σχετικών παραγώγων. Κάποιες κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να προσφέρουν ρευστότητα σε ορισμένους παίκτες που δεν είχαν το αναγκαίο ρευστό για να καλύψουν το περιθώριο.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει η έκθεση, με εξαίρεση το νικέλιο στο Χρηματιστήριο Μετάλλων του Λονδίνου δεν υπήρξε σημαντική διαταραχή στην αγορά ούτε επιπτώσεις στο υπόλοιπο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Παρ’ όλα αυτά οι επιπτώσεις από την άνοδο των τιμών του νικελίου ανέδειξαν τους ευρύτερους κινδύνους από τη μεγάλη συγκέντρωση θέσεων και την αδιαφάνεια στις αγορές εμπορευμάτων.
Εξηγώντας η έκθεση του FSB επισημαίνει χαρακτηριστικά ότι «το οικοσύστημα των εμπορευμάτων περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό παικτών του χρηματοπιστωτικού αλλά και του μη χρηματοπιστωτικού τομέα σε ένα ευρύ φάσμα φυσικών αγορών όπως και αγορών παραγώγων. Αυτές οι αγορές τείνουν να είναι αρκετά ετερογενείς όσον αφορά τη δομή τους και τις πρακτικές.
Σε αντίθεση με τη δομή άλλων χρηματοπιστωτικών αγορών, ένας μικρός αριθμός trader εμπορευμάτων που δεν ανήκουν στον χρηματοπιστωτικό τομέα (εκ των οποίων κάποιοι είναι μάλιστα υπερβολικά μοχλευμένοι) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Αυτές οι μη χρηματοπιστωτικές εταιρείες συνδέονται με βασικούς παίκτες του χρηματοπιστωτικού τομέα και κάποιες εξ αυτών βασίζονται στις τράπεζες για τη βραχυπρόθεσμη χρηματοδότησή τους.
Οι τράπεζες είναι βασικοί πάροχοι πιστωτικής και χρηματοδοτικής ρευστότητας, καθώς και υπηρεσιών εκκαθάρισης, σε επιχειρήσεις βασικών εμπορευμάτων και τις υποκείμενες αγορές. Και αυτό δημιουργεί τη σύνδεση μεταξύ του οικοσυστήματος των εμπορευμάτων και του πυρήνα του χρηματοπιστωτικού συστήματος».
Η έκθεση διαπιστώνει πάντως ότι η αγορά εμπορευμάτων προσαρμόστηκε στις πιέσεις που εκδηλώθηκαν, μεταβαίνοντας σε αδιαφανή εξωχρηματιστηριακά (OTC) ή εκτός χρηματιστηρίου συμβόλαια όπου οι απαιτήσεις περιθωρίου είναι λιγότερο αυστηρές. Ομως αυτό κατέστησε τη σύνδεση της αγοάας εμπορευμάτων και των τραπεζών ακόμη πιο περίπλοκη.
Οι συνεχιζόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και η αυξημένη μακροοικονομική αβεβαιότητα σε ένα περιβάλλον αυστηρότερων χρηματοπιστωτικών συνθηκών αυξάνουν όμως τον κίνδυνο περαιτέρω σημαντικής μεταβλητότητας στις αγορές εμπορευμάτων. Σε περίπτωση που συμβεί αυτό αρκετοί σημαντικοί δίαυλοι μετάδοσης θα μπορούσαν να φανούν πιο πολύ.
Οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι και οι φορείς εκκαθάρισης θα πρέπει να προβούν σε περαιτέρω κλήσεις για κάλυψη περιθωρίων, οι τράπεζες ενδέχεται να επιλέξουν να περιορίσουν τα πιστωτικά τους ανοίγματα και οι συμμετέχοντες στην αγορά ενδέχεται να μειώσουν τις συναλλαγές τους τόσο σε εκκαθαρισμένες όσο και σε μη εκκαθαρισμένες αγορές.
Ενώ οι ενέργειες αυτές θα αποτελούσαν μέρος μιας συνετής διαχείρισης κινδύνων, θα μπορούσαν επίσης να επιδεινώσουν τις αναντιστοιχίες ρευστότητας στις αγορές μεταφέροντας τις διαταραχές στις αγορές εμπορευμάτων και ίσως στο χρηματοπιστωτικό σύστημα ευρύτερα.
Μπάμπης Μιχάλης
