Στις επετείους καλούμε το «πνεύμα της εξέγερσης», όπως άλλοι τα πνεύματα των πεθαμένων τους. «Είσαι εκεί; Μας ακούς;». Το πνεύμα δεν μιλάει – τι να πει; Κι αν καμιά φορά σπάει τη σιωπή του, συνήθως λέει ό,τι θέλουμε να ακούσουμε. Η παρατεταμένη σιωπή του αφήνει χώρο σε άλλα πνεύματα –και κάμποσα σώματα: πνεύματα αντι-εξέγερσης, σώματα ασφαλείας.
Όταν τα πράγματα πάνε αργά, η σιωπή αυτή δίνει την εντύπωση ότι οι εξεγέρσεις κλείστηκαν οριστικά στα άλμπουμ των νεανικών αναμνήσεων – και κάποιων ακαδημαϊκών δημοσιεύσεων. Αλλά τότε τι γίνεται από πέρσι στο Χονγκ-Κονγκ, την Αλγερία, την Βολιβία, την Χιλή, τις Ηνωμένες Πολιτείες; Ποιος φόβος έφερε στην Γαλλία την τροποποίηση του ψηφισμένου νόμου-σινιάλου στη βαρβαρότητα των CRS; Γιατί η άλλοτε ΔΕΛΤΑ ξανασυστήθηκε ως «ΔΡΑΣΗ» – και γιατί τόσες προσλήψεις μόνιμων ειδικών φρουρών, για να φρουρούν πανεπιστήμια με καταργημένο το άσυλο;
Ο φόβος της εξέγερσης –ενός γενικευμένου «NO CONTROL», όπως γραφόταν παντού τον Δεκέμβρη του 2008–, είναι ο εύλογος φόβος που συνέχει την κυβερνώσα συμμαχία ακραίου Κέντρου και Ακροδεξιάς – συμμαχία που σφυρηλατήθηκε τις μέρες του Δεκέμβρη. Μιλώντας σε πρόσφατη εκδήλωση του «Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος» περί δημοκρατίας (25.11.2020), ο Νίκος Αλιβιζάτος, εκ των εισηγητών του νόμου για τον περιορισμό των διαδηλώσεων, το έθετε με θαυμαστή διαύγεια: σε μια χώρα που είδε μισθούς και συντάξεις να κατακρημνίζονται, θα μπορούσε να είχε γίνει επανάσταση. Όχι εξέγερση: επανάσταση.
Πράγματι: σε μια χώρα που έκανε τα πάντα για την αποπληρωμή του χρέους της (και σήμερα το βλέπει να οδεύει προς το 207% του ΑΕΠ)· σε μια χώρα που «μεταρρυθμίζεται» αενάως για να προσελκύσει επενδύσεις (αλλά η Κομισιόν βλέπει ρυθμούς ανάπτυξης-στασιμότητας περί το 1-1,5% ως το 2060)· σε μια χώρα με εξοπλιστικό πρόγραμμα 10 δισ. σε μια τετραετία, ενώ την ανεργία της συγκρατεί μονάχα η μερική και εκ περιτροπής απασχόληση· σε χώρα με ιδιωτικό τομέα υγείας να ανταγωνίζεται ακόμα και σήμερα ένα εξουθενωμένο ΕΣΥ (με τις ευλογίες, τώρα, και της Έκθεσης Πισσαρίδη)· σε μια χώρα όπου ο ΟΑΕΔ προσφέρει θέσεις εργασίας κατά τις επιθυμίες των εργοδοτών – ναι, στη χώρα αυτή είναι άξιο απορίας που δεν έχει γίνει ακόμα επανάσταση.
Εξέγερση
Ο Δεκέμβρης του 2008 ήταν εξέγερση – όχι επανάσταση. Δεν αξιώθηκε την αναγνώριση του Πολυτεχνείου, γιατί πού ακούστηκε εξέγερση απέναντι σε δημοκρατία. Στις εβδομάδες που κράτησε, όπως και πολύ αργότερα, συκοφαντήθηκε ως «θορυβώδες τίποτα», «οργανωμένο σχέδιο προβοκατόρων», «βία αλλοδαπών», «δάκτυλος των ΗΠΑ για να ακυρώσουν την προσέγγιση Καραμανλή-Πούτιν», «μπάχαλο», «μήτρα της μηδενιστικής τρομοκρατίας», «προάγγελος της Μαρφίν». Για το τότε ΚΚΕ, δεν ήταν αρκετά ταξικός – πώς γίνεται, εξάλλου, εξέγερση να προηγείται μιας οικονομικής κρίσης;
Κι όμως, σε πείσμα έξαλλων αντιπάλων και αμφίθυμων φίλων, ο Δεκέμβρης ήταν εξέγερση. Με τα λόγια του Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου, «ούτε η αγγελική “εξέγερση των νέων” ούτε ο “χαβαλές των κουκουλοφόρων”». Ξεκίνησε από τα Εξάρχεια, τη γειτονιά των αναρχικών και των κομμουνιστών, και έφτασε σε μέρη όπου δεν είχε γίνει διαδήλωση για χρόνια. Έβγαλε στο δρόμο μαθητές από τα βόρεια προάστια, πρεκάριους, μετανάστες από την Ομόνοια, τσιγγάνους στο Ζεφύρι, αγωνιστές της Μεταπολίτευσης, «μπάχαλους» και ευγενείς ανθρώπους, σαν τον Αντώνη Καρρά. Αντιμετωπίστηκε με τόνους χημικών, πλαστικές σφαίρες, προτεταμένα περίστροφα, φασίστες σε υπεράσπιση καταστηματαρχών, χαλκευμένα βίντεο, πειραγμένα ρητά του Ισοκράτη και απολύσεις φωτογράφων από ιδιωτικά ΜΜΕ. Ενεργοποίησε σενάρια για κήρυξη της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας, πιέσεις ξένων πρεσβειών, κίτρινο συναγερμό στα στρατόπεδα. Είδε απέναντί του ειδικό νόμο για την πάταξη της κουκουλοφορίας. Διάβασε (και ενίοτε απάντησε) άρθρα αγανακτισμένων πανεπιστημιακών σε ύφος Αντουανέτας. Αξιώθηκε τον τρυφερό χαιρετισμό των Ζαπατίστας, διαδηλώσεις αλληλεγγύης στη Ρωσία, την Αυστραλία και τις ΗΠΑ, αναλογίες με τον Δεκέμβρη του ’44 από πρωτοσέλιδα εφημερίδων της Δεξιάς. Είχε στιγμές μαυρίλας, που μας τρόμαξαν και μας απώθησαν· είχε όμως και στιγμές φωτεινές, όπως η διαδήλωση της κατάληψης της Λυρικής. Κλείνοντας, έδωσε τη σκυτάλη σε πρωτοβάθμια σωματεία, κοινωνικά κέντρα, εγχειρήματα αντιπληροφόρησης, δίκτυα αλληλεγγύης, αντιφασιστικές πολιτοφυλακές. Και βεβαίως έγινε καταλύτης για τη διάσπαση του Συνασπισμού, το μακρινό 2010.
Και σήμερα;
Το «πνεύμα της εξέγερσης» παίρνει κάποτε το λόγο χωρίς να το καλέσεις. Απαγορεύοντάς μας την ενεργοποίηση της μνήμης του Νοέμβρη «στο σύνολο της Επικράτειας» (ακόμα και με μάσκες, ακόμα και με τήρηση αποστάσεων), η Δεξιά έφερε άθελά της πιο κοντά το ’73 στον Δεκέμβρη του 2008. Το δεκεμβριανό σκάνδαλο (πού ακούστηκε να εξεγείρεσαι απέναντι σε μια δημοκρατία;) σήμερα ξαναφαίνεται λιγότερο σκανδαλώδες: η δημοκρατία που εγκαθιδρύθηκε με καταλύτη το Πολυτεχνείο δεν είναι ο καλύτερος δυνατός κόσμος.
Η δημοκρατία αυτή –καπιταλιστική και «κυβερνώμενη», όπως την ήθελε ο «Εθνάρχης» Καραμανλής– δεν είναι απλά «κράτος δικαίου», ελευθερία του Τύπου (και σήμερα των κοινωνικών δικτύων), απρόσκοπτες εκλογές, ειρηνική εναλλαγή κομμάτων στην εξουσία, κοινοβουλευτική λειτουργία. Η δημοκρατία αυτή –καπιταλιστική και «κυβερνώμενη»– είναι, επίσης, καθεστώς κυριαρχίας: μέχρι το 2008 (που σήμερα μας φαίνεται παραδείσιο), το είχαν βιώσει οι μετανάστες στα χρυσαυγίτικα πογκρόμ του 2004, οι φοιτητές στο όργιο αστυνομικής βίας του 2007, οι απεργοί πείνας στις φυλακές, όσες και όσοι ένιωσαν να προκαλούνται από τον κυνισμό του Βουλγαράκη, το αυταρχικό ντελίριο του Πολύδωρα, την ύβρη του «πακέτου Αλογοσκούφη». Η ύβρις έφτασε σήμερα σε δυσθεώρητα επίπεδα. Ευτυχώς, τη φετινή 17 Νοέμβρη το νιώσαμε ξανά, πολλές και πολλοί μαζί.
* Το βιβλίο του Δημοσθένη Παπαδάτου Αναγνωστόπουλου “Ο μαυροκόκκινος Δεκέμβρης. Άκρα και Κέντρο στην εξέγερση του 2008 (πλήθος, ηγεμονία, στρατηγική)” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος.
Πηγή: Η Εποχή
