Ν’ ακούσουμε προσεκτικά τη «μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων». Όχι μόνο εκείνων των γεγονότων που μας έρχονται απ’ όλο τον κόσμο, από τη Χιλή μέχρι το Χονγκ Κονγκ, αλλά και των άλλων. Ν’ ακούσουμε το μεγαλείο των μικρών χειρονομιών και των ανεπαίσθητων δραμάτων που κάνουν τον κόσμο να γυρίζει
Δεν ξέρω αν τούτες τις μέρες, τελειώνοντας το σωτήριον έτος 2019, μπορούμε να μιλήσουμε με αισιοδοξία για το επόμενο. Είναι, βλέπεις, τόσα και τόσα που μαυρίζουν τον ορίζοντα, ώστε τα περιθώρια αισιοδοξίας εμφανίζονται περιορισμένα. Δεν χρειάζεται να απαριθμήσει κανείς αιτίες και γεγονότα˙ ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω. Πολλά και σοβαρότατα συμβαίνουν, για όσους έχουν αυτιά ν’ ακούσουν.
«Η ακοή αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών / ταράζεται. Η μυστική βοή / τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων./ Και την προσέχουν ευλαβείς», γράφει ο Κ.Π. Καβάφης στο ποίημά του «Σοφοί δε προσιόντων». Αυτό λέω να κάνουμε κι εμείς. Ν’ ακούσουμε προσεκτικά τη «μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων». Όχι μόνο εκείνων των γεγονότων που μας έρχονται απ’ όλο τον κόσμο, από τη Χιλή μέχρι το Χονγκ Κονγκ, αλλά και των άλλων. Ν’ ακούσουμε το μεγαλείο των μικρών χειρονομιών και των ανεπαίσθητων δραμάτων που κάνουν τον κόσμο να γυρίζει. Και ίσως έτσι, «με το φτωχό λεξιλόγιο της αγάπης», μπορέσουμε να ελπίσουμε. Ακόμα κι όταν τα γεγονότα μοιάζουν απελπιστικά. Άλλωστε, όπως έλεγε και ο μεγάλος Βάλτερ Μπένγιαμιν, «η ελπίδα έγινε για τους απελπισμένους».
Μπορούμε, λέω, να καταφύγουμε στον εξαίσιο Σπύρο Τσακνιά (1929-1999) και να ξανακούσουμε τις πρώτες φράσεις από το ποίημα «Φούξια» που περιέχεται στη συλλογή με τον ταιριαστό, των ημερών, τίτλο «Χαμηλό βαρομετρικό» (εκδ. «στιγμή»): «Με το φτωχό λεξιλόγιο της αγάπης, προσπάθησα να σου εξηγήσω, αλλά, ήταν βαριά κακοκαιριά κι άγριοι άνεμοι σαρώναν τη φωνή μου. Κατέφυγα τότε στην παρασημαντική των φυτών και των λουλουδιών: τη φούξια, το κυκλάμινο, τ’ ασπράγκαθο, το γιασεμί, το ρείκι».
Έτσι λοιπόν, έχοντας υπ’ όψη αυτή την παρασημαντική μιας ελπίδας που υπάρχει παντού, νομίζω ότι μπορούμε να αποχαιρετήσουμε τη χρονιά με μια πράξη που είναι φούξια και κυκλάμινο κι ασπράγκαθο και γιασεμί και ρείκι. Και με την ευωδιά της μπορεί να διώξει τους άγριους ανέμους που σαρώνουν τη φωνή και την ψυχή μας.
Μιλώ βέβαια για το άπεφθο μεγαλείο και το απίστευτο σθένος των γονιών ενός μωρού 2,5 ετών που πέθανε από σηψαιμικό σοκ, να δωρίσουν τα ζωτικά του όργανα σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Ήδη δύο νέοι άνδρες 20 και 32 ετών ξαναβρήκαν το φως τους από τη μεταμόσχευση κερατοειδούς χιτώνα τους βρέφους.
Η λεπτομέρεια όμως που δίνει ακόμη πιο μεγάλη αξία στο ανθρωπιστικό μεγαλείο της προσφοράς είναι πως προέρχεται από οικογένεια Ρομά.
Και μόνο να σκεφτεί κανείς πόσα τείχη ρατσιστικής περιθωριοποίησης χρειάστηκε να γκρεμίσουν αυτοί οι γονείς, πόσα έτη και έτη ταπεινώσεων ν’ αφήσουν πίσω τους, πόσα κουβάρια άγριων μυθευμάτων να ξεμπλέξουν, πόσες χιλιάδες χιλιόμετρα στην έρημη χώρα του αφιλόξενου να διανύσουν, πόσο «δίκιο του αίματος» που θεωρεί το δικό τους κατώτερο να καταρρίψουν «με το φτωχό λεξιλόγιο της αγάπης» για να προφέρουν το «λάβετε φάγετε», αρκεί για να κατανοήσει το μέγεθος και την προστιθέμενη αξία στο συμβολικό κεφάλαιο της κοινωνίας. Δεν ρώτησαν. Δεν έθεσαν όρους. Δεν είπαν «μόνο για Ρομά». Λάβετε εξ αυτού πάντες. Αυτό είπαν.
Κι είναι αυτό που καταργεί όλο τον ρατσισμό κι όλο τον φασισμό. Όχι μονάχα τον εις βάρος τους, αλλά κάθε ρατσισμό εναντίον κάθε αδύναμου, κάθε μειοψηφούντος, κάθε κυνηγημένου, κάθε ικέτη που ταλανίζεται εκατομμύρια φορές, με εκατομμύρια τρόπους έως θανάτου. Το λάβετε εξ αυτού πάντες, αυτό το υπερυψούται της ανθρώπινης κατάστασης, είναι που κάνει την προσφορά του ζεύγους των Ρομά πανανθρώπινη. Πατάει τον θάνατο στο χώμα κι όχι τον άνθρωπο. Ακριβώς με το φτωχό λεξιλόγιο της αγάπης, αυτής της αγάπης που «ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία, πάντα στέργει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει, η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει».
Εδώ ακριβώς βρίσκεται η ελπίδα, μέσα στην αγριότητα. Όσες πέτρες κι αν της πετάξουν. Ό,τι κι αν πούνε για τους Ρομά, για τους πρόσφυγες, για τα παιδιά που αγωνίζονται, για όλους τους πνιγμένους μέσα στο ίδιο τους το όνειρο: «Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει». Με την αγάπη ανέβλεψαν οι δύο νέοι άνδρες. Αυτός είναι ο δρόμος και ο αγώνας,
«Και τότε» γράφει ο Σπύρος Τσακνιάς, «πήγα κι άνοιξα το παράθυρο να μπει λίγος αέρας καθαρός. Εδώ θα ταμπουρωθώ, σκέφτηκα, εδώ θα πολεμήσω μέχρις εσχάτων. Ούτε μια σπιθαμή πιο πίσω».
Εδώ λοιπόν. Σ’ αυτό το παράθυρο της ελπίδας που μας άνοιξε το ζεύγος των Ρομά συμπολιτών μας. Ούτε σπιθαμή πιο πίσω.
Καλή χρονιά.
Κώστας Καναβούρης
Πηγή: Η Αυγή
