Ο Τραμπ έχει προαναγγείλει εμπορικό πόλεμο με την Κίνα αλλά και δασμούς στην ΕΕ ενώ κύκλοι του δηλώνουν ότι θα απαιτήσει αύξηση αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ για τις χώρες του ΝΑΤΟ, όταν παρά τις σημαντικές αυξήσεις της τελευταίας χρονιάς, παραμένουν στις περισσότερες χώρες περί το 2%…
Το 2024 ήταν μια χρονιά- καμπή, τόσο σημαντική που, ενδεχομένως ο ιστορικός του μέλλοντος να μιλήσει για το προ-2024 και το μετά-2024. Οι τάσεις βέβαια είχαν φανεί πολύ νωρίτερα. Αλλά δυστυχώς οι αντιδράσεις ήταν κατώτερες των περιστάσεων.
Το 2024 ήταν ο τρίτος χρόνος του Ουκρανικού πολέμου, κατά τον οποίο η Ρωσία αντιμετώπισε με επιτυχία την αντεπίθεση της Ουκρανίας στο Κουρσκ, αυξάνοντας τα εδάφη που έχει καταλάβει, τα οποία αντιστοιχούν πλέον στην έκταση της Ελλάδας.. Ήταν η χρονιά της τραγωδίας της Γάζας και η νέα κρίση στην Μέση Ανατολή που ξεκίνησε από τη βάρβαρη επίθεση της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου 2023. Ήταν η χρονιά της επανεκλογής Τραμπ αλλά και της κατάρρευσης του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Ήταν παράλληλα και η χρονιά της ενίσχυσης του άξονα των αυταρχισμών, σε μια περίοδο που χαρακτηρίστηκε ως η, ‘μητέρα όλων των εκλογών’ για την μεγάλη σημασία που είχαν. Ογδόντα χώρες ανά την υφήλιο οδηγήθηκαν σε εκλογές όπου στις περισσότερες περιπτώσεις τιμωρήθηκαν τα κόμματα στην εξουσία.
Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε την ραγδαία ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης με τα νέα διλήμματα και προκλήσεις που δημιουργεί, την ενίσχυση της κλιματικής κρίσης και την νέα κούρσα στο διάστημα μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.
Η Ρωσία, παρά του 115.000 και πλέον νεκρούς έδειξε ότι μπορεί να αντέξει σε ένα μακροχρόνιο πόλεμο, μετατρέποντας την οικονομία της σε οικονομία πολέμου. Ως αποτέλεσμα, παρουσίασε ανάπτυξη το 2024 που ξεπέρασε το 3% παρά τις προβλέψεις περί του αντιθέτου. Η Ουκρανική επίθεση στο Κουρσκ που στόχο είχε να αποτελέσει έναν αντιπερισπασμό από την Ανατολική Ουκρανία απαντήθηκε από τη Μόσχα με 10.000 Βορειοκορεάτες στρατιώτες που αναπτύχθηκαν εκεί. Τον Νοέμβριο, μετά την επανεκλογή Τραμπ ο Πρόεδρος Μπάιντεν ανέτρεψε προηγούμενη απόφαση του και επέτρεψε την χρήση πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς για πλήγματα έως και 300χλμ εντός του ρωσικού εδάφους. Η κίνηση αυτή, που δημιούργησε νέα δεδομένα, απαντήθηκε με ένα χτύπημα στο Κίεβο με τον πύραυλο μεσαίου βεληνεκούς Ορέσνικ που μπορεί να φέρει πυρηνικές κεφαλές. Η Δύση δεν γνώριζε καν ότι η Ρωσία διέθετε τέτοιο υπερόπλο. Και ενώ ο κίνδυνος της πυρηνικής καταστροφής φαντάζει πιο κοντά από ποτέ και οι δυο πλευρές- υπό το φως της εκλογής Τραμπ- μιλάνε για κατάπαυση πυρός. Αλλά με τι όρους;
Τα γεγονότα στην Μέση Ανατολή ήρθαν να δώσουν ένα τελειωτικό χτύπημα στην περίοδο μετά τον Β ’Παγκόσμιο Πόλεμο, που χαρακτηρίστηκε από «μια παγκόσμια τάξη βασισμένη σε κανόνες». Φυσικά πάντα κάποιοι ήταν ‘πιο ίσοι από τους ίσους’. Αλλά πλέον, με προεξάρχον το Ισραηλ, οι παγκόσμιοι κανόνες καταπατήθηκαν βάναυσα, ενώ κάθε έννοια δικαίου του πολέμου, ή ανθρωπιστικού δικαίου παραβιάστηκε. Η ανθρωπιά πεθαίνει κάθε μέρα στη Γάζα όπου συντελείται μια πρωτοφανής γενοκτονία, την ώρα που ο Νετανιάχου και οι ακραίοι σύμμαχοι του επιχειρούν να επιλύσουν το Παλαιστινιακό με την εξόντωση του παλαιστινιακού λαού. Ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρρες που αντέδρασε, χαρακτηρίστηκε από το Τελ Αβίβ ως persona non grata, υποδηλώνοντας ουσιαστικά την απαξία του Νετανιάχου για ό,τι πλέον μπορεί να σημαίνει ο όρος ‘διεθνής κοινωνία’. Το ίδιο και η κυνική ανακοίνωση του για το ένταλμα σύλληψης του από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Το Ισραήλ παραβιάζει σύνορα ανεξάρτητων κρατών, όπως ο Λίβανος ή η Συρία, βομβαρδίζει στρατιωτικές και άλλες υποδομές σε άλλες χώρες -με ή χωρίς δικαιολογίες- ενώ βομβάρδισε και το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας της Υεμένης Σάναα την ώρα που βρισκόταν εκεί ο Γενικός Γραμματέας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Το Ισραήλ πλέον ακολουθεί το δρόμο της γυμνής ισχύος αλλά και της αναθεωρητικής πολιτικής.
Όταν τελειώνουν οι διεθνείς κανόνες και οι διεθνείς συνθήκες, αρχίζει ο αναθεωρητισμός. Το 2024 ήταν μόνο το πρώτο επεισόδιο από αυτά που δυστυχώς θα ακολουθήσουν. Η Συρία θα είναι κατά πάσα πιθανότητα το επόμενο πεδίο σύγκρουσης αναθεωρητικών δυνάμεων, όπου ήδη η Τουρκία και το Ισραήλ έχουν τοποθετηθεί. Θα καταφέρει το νέο καθεστώς να διατηρήσει την ενότητα της Συρίας; Ή η χώρα θα διολισθήσει σε νέο εμφύλιο με γενικευμένη σύρραξη στην ευρύτερη περιοχή;
Όλα αυτά θα γίνουν με τον Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, έναν πολιτικό που θαυμάζει κατά δήλωση του τους αυταρχικούς ισχυρούς ηγέτες και προτιμάει την συναλλακτική πολιτική από μια πολιτική αρχών και κανόνων. Ο ίδιος έχει προαναγγείλει εμπορικό πόλεμο με την Κίνα αλλά και δασμούς στην ΕΕ ενώ κύκλοι του δηλώνουν ότι θα απαιτήσει αύξηση αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ για τις χώρες του ΝΑΤΟ, όταν παρά τις σημαντικές αυξήσεις της τελευταίας χρονιάς, παραμένουν στις περισσότερες χώρες περί το 2%…
Είναι βέβαιο ότι βαδίζουμε πλέον σε αχαρτογράφητο έδαφος με πολλές από τις σταθερές να έχουν εξαφανιστεί. Την εποχή της ωμής ισχύος, χωρίς σταθερούς κανόνες που να εμπνέουν σεβασμό σε όλους, με έναν πλανήτη που κλονίζεται από την κλιματική κρίση, πρέπει ίσως να ξαναδούμε την θέση και πολιτική της χώρας μας σε όλα τα μεγάλα ζητήματα. Και να αναζητήσουμε, στο μέτρο που αυτό είναι δυνατόν, βιώσιμες λύσεις.
Μαριλένα Κοππά
