«Η διαφθορά σκοτώνει» είναι αγαπημένο μότο της κορυφαίας δικαστικού της Ε.Ε., που μέσα σε έξι χρόνια μετέτρεψε έναν νεαρό ευρωπαϊκό θεσμό σε αποτελεσματικό και όλο και πιο δημοφιλή μηχανισμό έρευνας -και καταγγελιών- κατά της απάτης εις βάρος των ευρωπαϊκών πόρων.
«Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι εδώ για να μείνει, παρά τις προσπάθειες εκφοβισμού».
Τα λόγια ανήκουν στη Λάουρα Κοβέσι, την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας που αυτήν την εβδομάδα επισκέφτηκε τη χώρα μας. Αφήνοντας ορθάνοιχτο το ερώτημα για το αν υπήρξαν τέτοιες προσπάθειες κατά την έρευνά της για την Ελλάδα, η Ρουμάνα εισαγγελέας πρόσθεσε: «Προειδοποιώ όποιον σκοπεύει να παρέμβει στη δουλειά μας να το ξανασκεφτεί».
Ποια είναι όμως η αδέκαστη δικαστικός που έχει κάνει πολλούς στην Ελλάδα να χάσουν τον ύπνο τους;
Η Κοβέσι γεννήθηκε το 1973 στο Σφάντου Γκεόργκε της Τρανσιλβανίας στη Ρουμανία. Εζησε από κοντά τις μεγάλες ανατροπές στη χώρα της και οι εξελίξεις την έκαναν να διαμορφώσει ένα αίσθημα δικαίου μέσα της.
Στην εφηβεία της είχε όνειρο να γίνει επαγγελματίας μπασκετμπολίστρια. Και πράγματι έπαιζε στην εθνική ομάδα Νέων στη Ρουμανία, τερμάτισε μάλιστα δεύτερη στο Πρωτάθλημα Γυναικών FIBA Ευρώπης κάτω των 16 το 1989. Οταν έφτασε η ώρα να σπουδάσει, επηρεασμένη από τον πατέρα της που ήταν εισαγγελέας, επέλεξε τη Νομική και μετά εξειδικεύτηκε στο ποινικό δίκαιο.
Δεν ήταν εύκολο. Το πρώτο πράγμα που άκουσε όταν είπε ότι ήθελε να γίνει εισαγγελέας, έχει πει, ήταν ότι «η Εισαγγελία δεν είναι για γυναίκες». Δούλεψε σκληρά και τα κατάφερε.
Στα 33 της ήταν η νεότερη γενική εισαγγελέας της Ρουμανίας. Το 2013 έγινε επικεφαλής εισαγγελέας κατά της διαφθοράς (DNA λέγεται η υπηρεσία). Σύντομα θα αποκάλυπτε σκάνδαλα που συγκλόνισαν τη Ρουμανία – έφτασε μάλιστα να ασκήσει δίωξη και σε έναν πρώην πρωθυπουργό! Σε μια δημοσκόπηση επί της θητείας της το 60% δήλωσε ότι εμπιστεύεται την DNA, ενώ μόνο το 11% το Κοινοβούλιο της Ρουμανίας. Η επιμονή της στη διαφάνεια έκανε την Κοβέσι στόχο κατασκοπίας και επιθέσεων στα μέσα ενημέρωσης. «Με κατηγορούσαν ότι επειδή ερευνούσα πολλές υποθέσεις χαλούσα το όνομα της Ρουμανίας στο εξωτερικό» έχει εξηγήσει η ίδια.
Στην υπηρεσία των Ρουμάνων «αδιάφθορων» έμεινε πέντε χρόνια. Aπολύθηκε με εντολή του υπουργού Δικαιοσύνης τον Ιούλιο του 2018 για… υπέρβαση εξουσίας. Ακολούθησαν μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους της χώρας. Το κράτος δικαίου ήταν έτοιμο να καταρρεύσει. Αργότερα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θα έκρινε ότι η απομάκρυνσή της το 2018 παραβίαζε τα θεμελιώδη δικαιώματά της… Ηταν ακόμα μία επιβεβαίωση ότι η ίδια είχε δουλέψει συστηματικά, σωστά και αποτελεσματικά.
Πρώτη Ευρωπαία εισαγγελέας – και ακόμα εκεί!
Οταν έθεσε υποψηφιότητα για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η χώρα της δεν τη στήριξε: το αντίθετο, έκανε τα πάντα για να μπλοκάρει την υποψηφιότητά της.
Τη στήριξη που δεν έλαβε από το Βουκουρέστι όμως την είχε από τις Βρυξέλλες. Αναδείχτηκε η πρώτη Ευρωπαία εισαγγελέας. Παρά τον σκληρό ανταγωνισμό από τους πολύπειρους συνυποψηφίους της, η Λάουρα Κοντρούτσα Κοβέσι (Laura Codruţa Kövesi) -όπως επισήμως είναι το όνομά της- εξελέγη τελικά στον ανώτατο εισαγγελικό θώκο της Ευρώπης τον Σεπτέμβριο του 2019.
Η υπηρεσία ξεκίνησε να λειτουργεί 21 μήνες μετά και πλέον είναι ένας υπερεθνικός θεσμός, με έδρα το Λουξεμβούργο, στον οποίο συμμετέχουν 24 χώρες της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
«Οταν διορίστηκα γενική εισαγγελέας στη Ρουμανία, είπα ότι “είναι η πιο δύσκολη δουλειά”. Μετά ήμουν επικεφαλής στην Αρχή κατά της Διαφθοράς. Και είπα “όχι, αυτή είναι η πιο δύσκολη”. Τώρα, πρέπει να διαψεύσω τον εαυτό μου, για να πω ότι αυτή είναι η πιο δύσκολη και ενδιαφέρουσα δουλειά που θα μπορούσα ποτέ να κάνω. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι όταν ξεκίνησα δεν υπήρχε τίποτα. Διορίστηκα τον Οκτώβριο του 2019. Πήγα σε ένα γραφείο στην Κομισιόν και μου είπαν: “Τώρα πρέπει να φτιάξεις μια υπηρεσία πανευρωπαϊκή”. Οπότε έπρεπε να δημιουργήσουμε τα πάντα από το μηδέν. Και σταδιακά είχαμε όλο και περισσότερα μέλη στην ομάδα μας» είχε πει σε συνέντευξή της στην «Εφ.Συν.» τον Ιούνιο του 2022.
Η σκληρή δουλειά της φαίνεται σε όλες τις χώρες όπου λειτουργεί ο θεσμός.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ουγγαρία δεν θέλησε ποτέ να ενταχθεί στον θεσμό, κάτι που η αντιπολίτευση του πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν έχει δεσμευτεί ότι θα αλλάξει.
«Οταν μια χώρα δεν έχει υποθέσεις διαφθοράς, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κιόλας. Στόχος του EPPO είναι να φτιάξει το δίκτυο που θα τις αποκαλύψει» μας είχε πει. Και αυτό κάνει, γι’ αυτό έξι χρόνια μετά βρίσκεται αμετακίνητη στην ίδια θέση.
Τα λέει έξω από τα δόντια, αν και θεσμικά
Η «Εφημερίδα των Συντακτών» είχε την τύχη να μιλήσει με τη γυναίκα που έχει χαρακτηριστεί ως η «τσαρίνα της Ε.Ε. για την καταπολέμηση της απάτης» δύο φορές. Κοφτή, σταράτη και ξεκάθαρη, η Κοβέσι δεν έκρυψε ποτέ τα λόγια της κατά της διαφθοράς.
«Κάποιοι για πολλά χρόνια έκλεβαν ευρωπαϊκά λεφτά που έπρεπε να βοηθούν τίμιους αγρότες για να καλλιεργούν την υπέροχη αυτή χώρα, όχι για βίλες και ακριβά αμάξια. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ έγινε συνώνυμο της διαφθοράς. Τα άσχημα νέα είναι ότι, όπως στην υπόθεση των Τεμπών, η έρευνα δεν μπόρεσε να φτάσει έως εκεί που μπορούσε λόγω Συντάγματος. Τα καλά νέα ότι το Κοινοβούλιο μπορεί να τροποποιήσει το άρθρο 86» είπε από την Αθήνα ασκώντας έμμεση πίεση προς την ελληνική πλευρά, ενώ επανέλαβε ότι «η διαφθορά σκοτώνει».
