«Κατεβείτε στην πλατεία! Κόβουν τα δέντρα!» ήταν το μήνυμα που πέρασε από στόμα σε στόμα, με μηνύματα και εκκλήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το πρωί της Δευτέρας 6 Νοεμβρίου. Στην ιστορική πλατεία Εξαρχείων ξεκίνησαν οι εργασίες κοπής και ξηλώματος των δέντρων για την κατασκευή του σταθμού μετρό, με την περιοχή να είναι πλήρως αστυνομοκρατούμενη. Κάτοικοι της περιοχής δίνουν από την πρώτη στιγμή τον αγώνα τους για να μη διαλυθεί μια από τις πιο ιστορικές πλατείες του κέντρο της Αθήνας, για να διατηρηθεί -σε δύσκολους κλιματικά καιρούς- μια πράσινη νησίδα σε μια πυκνοδομημένη γειτονιά. Σε καθημερινή βάση οι κάτοικοι και οι συλλογικότητες αντιστέκονται στο έγκλημα της κοπής των δέντρων με τα ΜΑΤ να απαντούν με καταστολή, χημικά, προσαγωγές και συλλήψεις, χωρίς ποτέ να επιδεικνύονται οι σχετικές άδειες, παρά τα επανειλημμένα αιτήματα κατοίκων και δημοτικών συμβούλων.
«Τα Εξάρχεια θα μείνουν γειτονιά», «πόλη τουριστών, δήμαρχος της μίζας, τσιφλίκι εταιρειών το κέντρο της Αθήνας», «αν δεν αντισταθούμε σε λόφους και πλατείες τις πόλεις μας θα χαίρονται μονάχα οι εταιρείες» ήταν τα συνθήματα που ακούστηκαν στους δρόμους των Εξαρχείων στην εντυπωσιακή σε συμμετοχή και παλμό πορεία που ξεκίνησε από τα σκαλάκια του Αστέρα.
Κάτοικοι, δικηγόροι και δημοτικοί σύμβουλοι έκαναν παρέμβαση στον προϊστάμενο εισαγγελέα πρωτοδικών, μετά την κατάθεση μηνύσεων στο ΑΤ Εξαρχείων, ζητώντας την παρέμβασή του για να σταματήσει άμεσα η αφαίρεση δέντρων από την πλατεία Εξαρχείων. Ο εισαγγελέας έκανε σύσταση προσωρινής διακοπής εργασιών για να διερευνήσει τις συνθήκες που γίνεται το έργο, την επομένη όμως η Αστυνομία δήλωνε ότι είχε δοθεί προφορική εντολή από την εισαγγελία που επέτρεπε τη συνέχιση των εργασιών.
Η άδεια από την οποία φέρεται να αντλούν τη νομιμοποίησή τους οι εργασίες έχει την υπογραφή του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, κάτι που, ακόμη κι αν ισχύει, δεν αναιρεί την υποχρέωση να υπάρχει η άδεια στον χώρο, όπως και ότι δεν είναι από μόνη της επαρκής, καθώς δεν διευκρινίζεται ποιες ακριβώς εργασίες αφορά. Απαιτούνται, άλλωστε, και όλα τα υπόλοιπα νομιμοποιητικά έγγραφα από τα αρμόδια υπουργεία και υπηρεσίες (Πολιτισμού, Δασική κ.λπ.).
Στο μεταξύ, και το επιχείρημα της μεταφύτευσης που χρησιμοποιούν τόσο ο Δήμος Αθηναίων όσο και η Αττικό Μετρό για να κατευνάσουν τις αντιδράσεις φαίνεται πως καταρρίπτεται από την ίδια την πραγματικότητα. Όπως καταγγέλλει το ανεξάρτητο σωματείο εργαζομένων του Δήμου Αθηναίων, από τα 100 δέντρα τα οποία επιχειρήθηκε να μεταφυτευθούν από άλλες πλατείες (Κολωνακίου και Κυψέλης) στο φυτώριο του Δήμου στο Γουδή επιβίωσαν μόλις τα δέκα. Όπως εξηγεί στην παρέμβασή του, «η διαδικασία μεταφύτευσης χρειάζεται εξειδικευμένες γνώσεις που εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι δεν υπάρχουν», ενώ ταυτόχρονα «το φυτώριο του Δήμου Αθηναίων με προσωπικό που αριθμεί λιγότερο από τα δάχτυλα ενός χεριού αδυνατεί να συνεχίσει τη συντήρηση των μεταφυτευμένων δέντρων».
Οι κάτοικοι στη συνέλευση της «Όχι μετρό στην πλατεία Εξαρχείων» το απόγευμα της Τετάρτης 8 Νοεμβρίου έκαναν απολογισμό των δράσεών τους και δήλωσαν αποφασισμένοι να συνεχίσουν τον καθημερινό τους αγώνα.
Την ίδια ώρα η κυβέρνηση και τα φιλικά της ΜΜΕ κατηγορούν τους διαμαρτυρόμενους δημότες για «επαναστατική γυμναστική», κάνοντας λόγο για «γνωστούς αγνώστους» που δεν είναι κάτοικοι της γειτονιάς. Τους παρουσιάζουν επίσης ως αρνητές του μετρό, όταν στην πραγματικότητα ελάχιστοι είναι αυτοί που δεν θέλουν σταθμό στη γειτονιά. Αντιθέτως, οι κάτοικοι στην πλειονότητά τους αντιδρούν στη χωροθέτηση, υποστηρίζοντας ότι η επιμονή να καταστραφεί η ιστορική πλατεία είναι πολιτική. Φαίνεται ότι η εναλλακτική της Τοσίτσα θα είχε καλύτερη τύχη, αν τα Εξάρχεια ήταν πιο… υπάκουα.
Η Ανοιχτή Πόλη, με τον δημοτικό σύμβουλό και βουλευτή Α’ Αθήνας Νάσο Ηλιόπουλο και άλλα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, βρέθηκαν δίπλα στους κατοίκους. Σε σχετική ανακοίνωση η δημοτική κίνηση τονίζει ότι: «Ο σχεδιασμός που εφαρμόζεται από κυβέρνηση, δημοτική αρχή και ανάδοχο αγνοεί τις εναλλακτικές δυνατότητες, ισοπεδώνει έναν ιστορικό δημόσιο χώρο και πλήττει τις ανάγκες της γειτονιάς για ελεύθερο πράσινο. Για μια ακόμα φορά, οι χειρισμοί που επιλέγονται μετατρέπουν σε απειλή και σε εστία σύγκρουσης την υπόσχεση της βιώσιμης κινητικότητας».
Ο επικεφαλής της Ανοιχτής Πόλης, Κώστας Ζαχαριάδης, ανέφερε σε δήλωσή του: «Οι εναλλακτικές δυνατές χωροθετήσεις, όπως στην οδό Τοσίτσα, πρέπει να εξεταστούν. Οι όποιες εργασίες θα πρέπει να σέβονται την ανάγκη για διαβούλευση, καθώς και για ολοκληρωμένο σχεδιασμό των μεταφυτεύσεων που θα διασφαλίζει την ανάγκη της γειτονιάς για ελεύθερο χώρο και πράσινο. Η κυβέρνηση και η απερχόμενη δημοτική αρχή πρέπει να σεβαστούν την ετυμηγορία των δημοτών της πόλης και να μην δημιουργούν τετελεσμένα πριν την ανάληψη της διοίκησης του Δήμου από την νέα αρχή στις 1.1.2024. Είναι η δεύτερη μεθόδευση μετά την υπόθεση της Βασιλίσσης Όλγας».
Ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Χάρης Δούκας μέσω των κοινωνικών δικτύων περιόρισε την κριτική του στην υπεράσπιση του πρασίνου, χωρίς όμως να κάνει λόγο για αλλαγή χωροθέτησης του σταθμού. «Κανένα χαμένο δέντρο στην Αθήνα. Άλλο ένα τετελεσμένο της απερχόμενης δημοτικής Αρχής» ανέφερε και ζήτησε «διαβούλευση ακόμα και τώρα, την ύστατη στιγμή», λέγοντας ότι «δεν είναι δυνατόν ένα περιβαλλοντικό και φιλολαϊκό έργο, όπως το μετρό, να αποτελεί αντικείμενο οξυμένης αντιπαράθεσης».
Τα Εξάρχεια έγιναν η αφορμή για μια πρώτη γεύση της αντιπαράθεσης μεταξύ της κυβέρνησης και του νεοεκλεγέντος δημάρχου. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Π. Μαρινάκης, επέκρινε τη στάση του, λέγοντας ότι «υπάρχουν κάποιες πρώτες κινήσεις οι οποίες μας κάνουν να μην είμαστε και πολύ αισιόδοξοι για κάποια ζητήματα, όπως αυτό του μετρό» και τόνισε με νόημα ότι όλοι, και ειδικά όσοι έχουν δημόσιο αξίωμα, κρίνονται στην πράξη, από την πορεία τους, από το έργο τους, από ένα συνολικό πλέγμα επίλυσης ή μη ζητημάτων. Σε πιο σκληρή γραμμή ο Άδωνις Γεωργιάδης ανέφερε πως «θα κλάψουν με μαύρο δάκρυ οι Αθηναίοι», σαλπίζοντας κυβερνητικό «πόλεμο» στον Χ. Δούκα πριν καν αναλάβει τα καθήκοντά του. Κυνικός ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Νίκος Ταχιάος, δήλωσε ότι «δεν γίνεται και μετρό και δέντρα» και ότι το έργο θα γίνει ακόμη και αν «κατατεθούν 7 εκατ. μηνύσεις», κατηγορώντας τον Χ. Δούκα ότι αντιδρά από …κεκτημένη προεκλογική ταχύτητα.
Μαρία Λυκούρα
