Σε ό,τι αφορά την ανεργία των νέων, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; Υπάρχει ένα προφίλ του νέου άνεργου (πού ζει, τι ηλικία έχει, τι μορφωτικό επίπεδο, κλπ.);
Η Ελλάδα έχει σήμερα το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ε.Ε. στους νέους 19-24 ετών και το υψηλότερο ποσοστό στους νέους 25-29 ετών, 27% και 19% αντίστοιχα. Το 45% των άνεργων νέων είναι ηλικίας 15-24 ετών και το 55% ηλικίας 25-29 ετών, με τις γυναίκες να υπερτερούν έναντι των ανδρών. Παρόλο που οι νέοι στη χώρα μας έχουν πολύ υψηλότερο ποσοστό ανεργίας σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας, η διάρκεια ανεργίας τους είναι μικρότερη, κατά μέσο όρο, απ’ ότι στις μεγαλύτερες ηλικίες, ενώ το 53% των άνεργων νέων είναι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας, δηλαδή δεν είχαν προηγούμενη εργασιακή εμπειρία. Αξίζει να υπογραμμίσουμε, ότι μόνο το 27% των άνεργων νέων είναι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, κάτι που σημαίνει ότι το πτυχίο παίζει καθοριστικό ρόλο ως ασπίδα κατά της ανεργίας και εξηγεί, μεταξύ άλλων, τη συνεχιζόμενη μεγάλη κοινωνική ζήτηση για ανώτατη εκπαίδευση. Το 73% των άνεργων νέων έχει χαμηλό ή μεσαίο εκπαιδευτικό επίπεδο, ενώ η μεγάλη πλειονότητα έχει μόνο απολυτήριο λυκείου ή έχει ολοκληρώσει και σπουδές σε ΙΕΚ. Που ζουν οι άνεργοι νέοι; Όπως και ο υπόλοιπος πληθυσμός, έτσι και αυτοί συγκεντρώνονται στα μεγάλα αστικά κέντρα, στα οποία κατευθύνεται και η εσωτερική μετανάστευση από οικονομικά φθίνουσες περιοχές.
Σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ φαίνεται ότι, παρά το υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο, οι νέοι -όταν έχουν δουλειά- εργάζονται συχνά σε κακοπληρωμένες και χαμηλής ειδίκευσης θέσεις. Μιλάμε για ένα φαινόμενο εκτεταμένης «γκρίζας» ανεργίας και έλλειψης προοπτικής;
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πολλών μελετών, η Ελλάδα είναι η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό «κάθετης αναντιστοιχίας» δεξιοτήτων στην Ε.Ε., εφόσον ένα πολύ υψηλό ποσοστό νέων πτυχιούχων απασχολείται σε θέσεις εργασίας που απαιτούν γνώσεις και ικανότητες που αντιστοιχούν σε χαμηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο. Ενδεικτικά, το 2022, το 40% των εργαζόμενων νέων έως 29 ετών στη χώρα μας είχαν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ωστόσο μόνο το 30% δούλευαν σε μη χειρωνακτικά επαγγέλματα υψηλής ειδίκευσης. Γενικότερα, πάνω από τους μισούς νέους 15-24 ετών και το 30% αυτών 25-29 ετών απασχολούνται στην εστίαση, τα καταλύματα και το εμπόριο, σε δουλειές χαμηλής ή μεσαίας ειδίκευσης, με αδήλωτη ή υποδηλωμένη εργασία, πολύ εκτεταμένα ωράρια, χωρίς ρεπό, πολύ κακές συνθήκες εργασίας. Εξάλλου η εποχική και προσωρινή εργασία, η ψευτοανεξάρτητη εργασία (μπλοκάκια), ο δανεισμός και η εργολαβική εργασία είναι πολύ πιο συχνές στους νέους απ’ ότι στους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους και δεν παρέχουν προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης, ενώ οι χαμηλοί μισθοί και τα υψηλά ενοίκια δεν επιτρέπουν την αυτόνομη διαβίωση των νέων. Οι μισθοί απώλεσαν περίπου 6% της αγοραστικής τους δύναμης τα τελευταία χρόνια λόγω πληθωρισμού, ενώ επίπτωση ήταν ακόμα μεγαλύτερη στους χαμηλόμισθους, στους οποίους συγκαταλέγονται οι νέοι, επειδή τα τρόφιμα, η μετακίνηση και οι δαπάνες στέγασης, που είδαν και τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις, καλύπτουν πολύ μεγαλύτερο μέρος των καταναλωτικών τους δαπανών. Δεν μπορούμε να μιλάμε για «γκρίζα ανεργία», αλλά για δυσαρέσκεια για την εργασία και τις προοπτικές της, που οδηγεί σε συχνή αλλαγή εργασίας από τους νέους με δική τους πρωτοβουλία. Αν κοιτάξει κανείς τα στατιστικά στοιχεία του 2022, οι άνεργοι νέοι στη χώρα μας, που είχαν προηγουμένως εργασία, δηλώνουν σε πολύ υψηλότερο ποσοστό από τους υπόλοιπους ανέργους ως λόγο που σταμάτησαν την εργασία τους «άλλους λόγους», που συνδέονται με παραίτηση από τη δουλειά, ενώ το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Ισχύει δηλαδή και στη χώρα μας το φαινόμενο της «μεγάλης παραίτησης», που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια σε πολλές αναπτυγμένες χώρες, με πρωταγωνιστές τους νέους.
Διαβάζουμε συχνά στοιχεία για πτώση της ανεργίας. Αυτά τα στοιχεία ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή όχι;
Έχει πράγματι σημειωθεί μείωση της ανεργίας. Αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση των θέσεων εργασίας, όμως μια επίσης σημαντική αιτία είναι η μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας για δημογραφικούς λόγους (μείωση γεννήσεων, εξωτερική μετανάστευση). Όταν μειώνεται ο πληθυσμός, λιγότεροι νέοι εισέρχονται στην αγορά εργασίας μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσής τους και άρα λιγότερα άτομα αναζητούν εργασία. Αυτό μεταφέρεται διαχρονικά και στις επόμενες ηλικιακές ομάδες.
Γενικότερα μιλώντας, παρατηρείται μια τάση σταθεροποίησης της ανεργίας, αλλά σε αρκετά υψηλές τιμές (σταθερά άνω του 10%). Είναι αυτή η νέα κανονικότητα της Ελλάδας, την ώρα που οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται αισθητά χαμηλότερα (5-7%);
Ο ρυθμός μείωσης της ανεργίας παρουσιάζει τελευταία επιβράδυνση, που οφείλεται στην επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης και αύξησης της απασχόλησης. Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των διεθνών οργανισμών είναι ότι το ποσοστό ανεργίας θα σταθεροποιηθεί φέτος, παρόλο που η προηγούμενη κυβέρνηση διέδιδε αισιόδοξες προγνώσεις με βάση τα στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗ, θεωρώντας ότι ο τουρισμός θα «σώσει την παρτίδα». Ίδωμεν.
ΤΑ ΝΕΑ
