Η έκφραση «τρώγοντας έρχεται η όρεξη» επαληθεύεται για ακόμη μια φορά τόσο μετά το πράσινο φως που έλαβε η εταιρεία Artume A.Ε. για την ανέγερση του εμπορικού κέντρου Academy Gardens στην Ακαδημία Πλάτωνος όσο και με τη δρομολόγηση της κατασκευής νέων μεγάλων εμπορικών κέντρων και της παράλληλης επέκτασης των παλιών.
Οσο κι αν αναρωτιέται κανείς πώς είναι δυνατόν να συντελούνται ο πολλαπλασιασμός και η περαιτέρω μεγέθυνση αυτών των μεγαθήριων της κατανάλωσης σε μια εποχή που η αγοραστική δύναμη συνεχίζει την κατιούσα, η απάντηση είναι απλή και συνοψίζεται σε ορισμένους παράγοντες που, συνδυαστικά, καθιστούν αυτές τις επιχειρηματικές επενδύσεις «χρυσές».
Προκειμένου να προχωρήσουν στην κατασκευή τους, οι επενδυτές ζητούν γην και ύδωρ που, με την προθυμία όλων των κυβερνήσεων, τελικά παίρνουν.
Αυτό, καταρχήν, ισοδυναμεί με την τροποποίηση της υπάρχουσας νομοθεσίας που ράβεται και κόβεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις των επενδυτών.
Η αλλαγή του χάρτη κάποιου κλάδου των μέσων μεταφοράς για την εύκολη πρόσβαση των καταναλωτών και επισκεπτών στα εμπορικά κέντρα είναι άλλη μία απαίτηση των επενδυτών που, όταν είναι εφικτή, υλοποιείται.
Ακόμη ένας ευνοϊκός παράγοντας για την περαιτέρω άνθησή τους είναι η συνεχώς αυξανόμενη κερδοφορία που καταγράφουν τα υπάρχοντα malls μέσα στην οικονομική κρίση.
Με την προσθήκη ψυχαγωγικών και άλλων χώρων, τα σημερινά γιγαντιαία εμπορικά κέντρα της «δεύτερης γενιάς» έχουν πετύχει να αυξάνουν κάθε χρόνο τον αριθμό των επισκεπτών τους αλλά και να «βάζουν» λουκέτο σε εκατοντάδες επιχειρήσεις που βρίσκονται σε δήμους που γειτνιάζουν.
Αφήνοντας χιλιάδες εργαζόμενους στον δρόμο, σε αριθμούς πολύ μεγαλύτερους από αυτούς που αντιστοιχούν στους εργαζόμενους που προσλαμβάνουν τα καταστήματα που στεγάζονται στα εμπορικά κέντρα, συνήθως με πενιχρούς μισθούς και ανασφάλιστη εργασία. Και με τις εργασιακές συνθήκες που επικρατούν εκεί να παραμένουν απυρόβλητες από τον έλεγχο των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών.
Επιπλέον, η συμφωνία για το άνοιγμα των καταστημάτων 32 Κυριακές του χρόνου αποτελεί ένα επιπλέον δώρο για τα εμπορικά κέντρα, αφού έχουν αποδειχτεί οι «κερδισμένοι της Κυριακής», ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι μεγάλοι χαμένοι.
Ευνοϊκός παράγοντας για τη νέα επέλαση των malls θεωρούνται και οι προβλέψεις για την άνοδο του τουρισμού στη χώρα μας.
Ετσι, αντίθετα απ’ ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ, όπου γεννήθηκαν τα μεγάλα εμπορικά κέντρα και σήμερα κλείνουν το ένα μετά το άλλο εξαιτίας της εισβολής του ηλεκτρονικού εμπορίου, στη χώρα μας μπαίνουμε στην εποχή της νέας άνθησής τους.
Σε τέτοιο βαθμό, που θα αρχίσει να φυτρώνει το ένα μετά το άλλο ακόμη και σε κοντινές μεταξύ τους περιοχές. Γεγονός που ενέχει τον κίνδυνο να οδηγηθούμε στην αμέσως μετέπειτα εποχή, αυτήν των εμπορικών κέντρων «φαντασμάτων».
Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας Αθηναϊκή Οικονομική, σήμερα λειτουργούν στην Ελλάδα 40 εμπορικά κέντρα κάθε είδους, συνολικής επιφάνειας 859.877 τ.μ.
Ωστόσο, νέα μεγάλα εμπορικά κέντρα δρομολογούνται στο λεκανοπέδιο Αττικής με ορίζοντα ολοκλήρωσης την περίοδο 2019-2020, ενώ από το ενδιαφέρων των επενδυτών δεν απουσιάζει και η επαρχία.
Επειτα από το πράσινο φως που έδωσε το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) για την ανέγερση του εμπορικού κέντρου Academy Gardens (επιφάνειας 55.000 τ.μ.) στην Ακαδημία Πλάτωνος, φαίνεται ότι άνοιξε περαιτέρω η όρεξη των επενδυτών.
Ετσι, έγινε γνωστό ότι η εταιρεία Artume A.Ε., θυγατρική του αμερικανικού κολοσσού BlackRock, επιδιώκει τώρα την επέκτασή του, αφού το μέγιστο ύψος του θα κυμαίνεται από 18 έως 21 μέτρα, αντί των 24 που επεδίωκε η εταιρεία.
Επειδή αυτό ισοδυναμεί σε μια μικρή απώλεια χώρων καταστημάτων προς εκμίσθωση, η εταιρεία κινείται προς την απόκτηση πρόσθετων όμορων εκτάσεων, ώστε να μπορέσει να μεγαλώσει την καθαρή εκμισθώσιμη επιφάνεια.
Εν ολίγοις, δεν αρκείται στην ανέγερση ενός από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα στην Αθήνα, που θα βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος και του μελλοντικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών, έχοντας και την άδεια να τα μετατρέψει σε «αυλή» ενός mall που θα παίρνει την υπεραξία αυτού του περιβάλλοντος.
Υπενθυμίζεται ότι, προκειμένου να καταστεί νόμιμη η ανέγερση του συγκεκριμένου mall, έγιναν αλλεπάλληλες «φωτογραφικές» τροποποιήσεις των ισχυόντων πολεοδομικών και χωροταξικών όρων στο συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο.
Και, μεταξύ άλλων, κατεδαφίστηκαν οι διατηρητέες εγκαταστάσεις της κλωστοϋφαντουργίας «Λαναρά-Κύρτση», ήρθησαν απαλλοτριώσεις που είχαν επιβληθεί για τη διαπλάτυνση της παρακηφίσιας οδού, ενώ εκδόθηκε και ένα προεδρικό διάταγμα που εξαιρούσε το οικοδομικό τετράγωνο με το ακίνητο της Artume από τη μείωση των συντελεστών δόμησης.
Οι εμπορικοί σύλλογοι της δυτικής Αθήνας υπολογίζουν ότι το mall του Academy Gardens θα οδηγήσει στην απώλεια 6.000 θέσεων εργασίας, όταν η Artume A.Ε. υποστηρίζει ότι η λειτουργία του θα δημιουργήσει 1.600 νέες θέσεις εργασίας.
Σημαντική εμπορική δραστηριότητα προβλέπεται στο μητροπολιτικό πάρκο του Ελληνικού, το οποίο σχεδιάζει να αναπλάσει ο όμιλος επενδυτών της εταιρείας Lamda Development.
Στην επένδυση περιλαμβάνεται και η ανάπτυξη ενός υπερτοπικού εμπορικού κέντρου, του μεγαλύτερου στα νότια προάστια της Αττικής.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, τοποθετείται στην άνω πλευρά της έκτασης του πρώην αεροδρομίου, επί της λεωφόρου Bουλιαγμένης, κοντά στον σταθμό του μετρό και με εκτιμώμενη «ακτίνα κάλυψης» από Φάληρο, Aγ. Δημήτριο, Hλιούπολη, Aργυρούπολη μέχρι τη Γλυφάδα, τη Bούλα και όλο το παράκτιο μέτωπο – περιοχές στις οποίες αναμένεται να πληγεί δραστικά η τοπική οικονομία.
Για την εκμίσθωση του μητροπολιτικού πάρκου υπήρξε «διεθνής» διαγωνισμός-παρωδία με μόνη συμμετέχουσα τη Lamda Development του ομίλου Λάτση.
Το τίμημα για την παραχώρηση ήταν 915 εκατ. ευρώ (ή 148 ευρώ το τ.μ.) για 99 χρόνια που, καταβαλλόμενο σε διάστημα 10 ετών, αντιστοιχεί σε 12 ημερών τόκους του δημόσιου χρέους.
Το Δημόσιο θα βάλει χρήματα από την τσέπη του λόγω της μετεγκατάστασης πλήθους δημόσιων υπηρεσιών, με κόστος 614 εκατ. ευρώ· της σύνδεσης με σήραγγα του ακινήτου με τα Μεσόγεια και την Αττική οδό, κόστους 1,2-1,5 δισ. ευρώ· και της υπογειοποίησης της παραλιακής λεωφόρου, με κόστος 300 εκατ. ευρώ, αν και η κυβέρνηση δήλωσε ότι για αυτό θα πληρώσει ο επενδυτής.
Οπως όλα δείχνουν, η Lamda Development μπαίνει ακόμη πιο επιθετικά στον τομέα του εμπορικού real estate με τη δημιουργία νέων και την εξαγορά υπαρχόντων malls στην Αττική και την περιφέρεια, έπειτα από τη συμφωνία της πριν από 3 μήνες με το επενδυτικό fund αμερικανικών συμφερόντων Värde Partners για τη δημιουργία μιας νέας κοινής εταιρείας, της Lamda Malls.
Ανάλογη επεκτατική κίνηση από τη Lamda Development πραγματοποιήθηκε και τον προηγούμενο μήνα με την πλήρη εξαγορά του Mall Athens, με το ποσό των 200 εκατ. ευρώ, με το οποίο απέκτησε το 50% που κατείχε η εταιρεία Irere Property Investments Luxembourg.
Ενδιαφέρον για το ακίνητο της εταιρείας «Μπάμπης Βωβός» στον Βοτανικό, το οποίο πλέον έχει περάσει υπό τον έλεγχο των πιστωτριών τραπεζών Alpha Βank και Πειραιώς, έχει εκδηλωθεί από τον αμερικανικό κολοσσό Kohlberg Kravis Roberts, με τον οποίο τον Μάιο του 2016 η Alpha Bank και η Eurobank υπέγραψαν συμφωνία για τη διαχείριση «κόκκινων δανείων» μεγάλων επιχειρήσεων. Η κατασκευή του εμπορικού κέντρου έχει ολοκληρωθεί σε ποσοστό 75%.
Να σημειωθεί εδώ ότι, εφόσον τελικά λειτουργήσουν, τόσο το Academy Gardens όσο και το εμπορικό κέντρο του Βωβού θα βρίσκονται σε κοντινή απόσταση με το River West του ομίλου Βιοχάλκο, που λειτουργεί επί της λεωφόρου Κηφισού, γεγονός που θα κορυφώσει τον ανταγωνισμό και θα αποτελειώσει τις εναπομένουσες μικρομεσαίες επιχειρήσεις στις γειτονικές περιοχές.
Ισχυρές αναταράξεις για τα καθιερωμένα πολυκαταστήματα αλλά και για τα πολυάριθμα μικρά καταστήματα του κέντρου και των ευρύτερων περιοχών της Αθήνας αναμένεται να προκαλέσει και η λειτουργία σε λίγους μήνες του πρώτου μεγάλου εκπτωτικού κέντρου στην περιοχή.
Πρόκειται για το Capitol City Outlet του ομίλου Χαραγκιώνη στη συμβολή των οδών 3ης Σεπτεμβρίου και Ιουλιανού, εκεί όπου σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Αυτοκινήτου, με συνολική εκμισθώσιμη επιφάνεια 8.000 τ.μ.
Στα τέλη του τρέχοντος έτους ή στις αρχές του 2018 αναμένεται να προκηρυχθεί νέος διαγωνισμός για τη δημιουργία εμπορικού κέντρου του OΣΕ στον τερματικό σιδηροδρομικό σταθμό του Πειραιά, καθώς λέγεται ότι υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον από τουλάχιστον δύο ομίλους του εξωτερικού. Ετσι, η ΓΑΙΑΟΣΕ έχει ξεκινήσει τις διαδικασίες ώστε να αποκτήσει το ακίνητο όρους δόμησης και χρήσεων γης.
Το σχέδιο για το mall είχε «φρενάρει», επειδή υπήρχαν προβλήματα στο ζήτημα των χρήσεων γης. Φαίνεται ότι το ξεμπλοκάρισμα του έργου θα επιτευχθεί με τη γνωστή συνταγή, δηλαδή με την τροποποίηση πολεοδομικών ρυθμίσεων για να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες χρήσεις γης.
Επιπλέον, το Δημόσιο θα βάλει πάλι το χέρι στην τσέπη για την κατασκευή του εμπορικού κέντρου και για την ανάπτυξη χώρων έκτασης περίπου 40.000 τετραγωνικών μέτρων στον σταθμό του ΟΣΕ στον Πειραιά με 70 εκατομμύρια ευρώ. Το ακίνητο θα παραχωρηθεί στον επενδυτή για διάστημα 50 ετών.
Ενδιαφέρον για την κατασκευή φαραωνικών εμπορικών κέντρων στην περιοχή του Προμπονά, τη βορειότερη συνοικία του Δήμου Αθηναίων, έχουν εκδηλώσει δύο ελληνικές επιχειρήσεις real estate, μία συμφερόντων Μελισσανίδη, η οποία λέγεται ότι έχει αγοράσει εκτάσεις σε μια περιοχή που οι κάτοικοι ζητούσαν να γίνει κοινόχρηστος χώρος που θα εξυπηρετούσε τη Ριζούπολη, τον Περισσό, τα Πατήσια και τη Νέα Χαλκηδόνα.
Δεκατέσσερα νέα εμπορικά κέντρα αναμένεται να δημιουργηθούν μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα στα νέα περιφερειακά αεροδρόμια που έχει αναλάβει η κρατική γερμανική εταιρεία Fraport, η οποία πάντως έσπευσε να διαβεβαιώσει ότι δεν θα λειτουργήσουν ανταγωνιστικά ως προς τις κατά τόπους αγορές.
Εκτός του εμπορικού πάρκου Smart Park στα Σπάτα, και η Lamda Development σχεδιάζει την επέκταση του Golden Hall στο Μαρούσι στο ακίνητο του πρώην ραδιοτηλεοπτικού κέντρου που γειτνιάζει με το εμπορικό κέντρο το οποίο απέκτησε μέσω σχετικού διαγωνισμού του ΤΑΙΠΕΔ. Σε εσωτερική επέκταση προχώρησε ο όμιλος Viohalco στο River West με τη μετατροπή του υπόγειου χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων που διέθετε, έκτασης 1.200 τ.μ., σε πρόσθετη εκμισθούμενη επιφάνεια.
Προς την εξαγορά του Athens Heart στην οδό Πειραιώς, που άνοιξε το 2009, κινείται η αμερικανική Hines, η οποία τον Ιούνιο αγόρασε το ξενοδοχείο Athens Ledra.
Πρόκειται για μία μάλλον σπάνια περίπτωση στα παγκόσμια χρονικά, εάν κάποιος δει την υπόθεση υπό την εξής οπτική γωνία: ένας όμιλος σχεδιάζει να κατασκευάσει ένα νέο mall δίπλα σε… ένα άλλο mall που ανήκει στον ίδιο όμιλο!
Σε έκταση 315 στρεμμάτων στο κτήμα Καμπά (χώρο-τοπόσημο της ευρύτερης περιοχής) στην Παλλήνη, η «Κάντζα Εμπορική Α.Ε.», μία από τις θυγατρικές του ομίλου Μπόμπολα και ιδιοκτήτρια της έκτασης από το 1997, σχεδιάζει να αναπτύξει ένα «πρωτοποριακό εμπορικό και ψυχαγωγικό πάρκο, δομημένης έκτασης 90.000 τ.μ.» – το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με έκταση διπλάσια από αυτή του Mall στο Μαρούσι.
Στον προγραμματισμό της εταιρείας εντάσσεται η δόμηση επιφάνειας 79 στρεμμάτων (30 για στέγαση γραφείων και τα υπόλοιπα για χρήσεις εμπορίου και αναψυχής).
Στην επικείμενη νέα παρέμβαση ολκής στα Μεσόγεια (μετά την Αττική Οδό, το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» κ.ά.) έχει αντιδράσει η τοπική κοινωνία προβλέποντας καταστροφή του περιβάλλοντος και του πολιτισμικού χαρακτήρα της περιοχής, υπέρμετρη ατμοσφαιρική και ηχητική ρύπανση και κυκλοφοριακή συμφόρηση -κατά τη λειτουργία του εμπορικού κέντρου προβλέπεται αριθμός 80.000 επισκεπτών ημερησίως και διελεύσεις 30.000 αυτοκινήτων- και, βεβαίως, ένα ισχυρό πλήγμα στα τοπικά εμπορικά καταστήματα.
Η εταιρεία έχει αντικρούσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις κάνοντας λόγο για λήψη και έγκριση «σειράς κατάλληλων μέτρων προς αποσόβηση κάθε επίπτωσης στο περιβάλλον».
Με το αίτημα να παραμείνει ο χώρος ελεύθερος έχει συνταχθεί και ο Δήμος Παλλήνης. Οταν συζητήθηκε το θέμα το 2015, το δημοτικό συμβούλιο τάχθηκε ομόφωνα κατά της πολεοδομικής πρότασης της εταιρείας. Πρόκειται όμως για έκφραση γνώμης, όχι για απόφαση με δεσμευτικό χαρακτήρα. Αυτή τη στιγμή ο δήμος έχει ανοίξει συζήτηση για την εξασφάλιση αντισταθμιστικών μέτρων από πλευράς εταιρείας.
Η εταιρεία σταδιακά πλησιάζει προς την έκδοση της οικοδομικής άδειας, έχοντας αυτή τη στιγμή ως εκκρεμότητες τη λήψη γνωμοδότησης από το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) και την αποστολή της πολεοδομικής μελέτης σε σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος στο ΣτΕ, το οποίο θα πρέπει να εγκρίνει το Διάταγμα.
Η εταιρεία διαχρονικά είχε ισχυρή υποστήριξη από το εκάστοτε νομικό πλαίσιο, με τους επί 20ετίας κυβερνώντες να φροντίζουν επιμελώς για την πολεοδόμηση της συγκεκριμένης γης των Μεσογείων ως ΠΟΑΠΔ (Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων), διαδικασία μέσα από την οποία πέρασε η εταιρεία την πρότασή της το 2007.
Τρία χρόνια νωρίτερα, ενέταξε στη νομική «φαρέτρα» της αμετάκλητη απόφαση του ΣτΕ, στο οποίο απευθύνθηκε ο δήμος, χάνοντας όμως την προσφυγή για επιστροφή των χρήσεων γης του κτήματος Καμπά σε αγροτική δραστηριότητα.
Σε απόσταση 1-2 χιλιομέτρων από το κτήμα Καμπά στεγάζεται το Εκπτωτικό Χωριό-Smart Park (του οποίου «τρέχει» η επέκταση), επίσης συμφερόντων του ομίλου Μπόμπολα. Δεν είναι λίγοι οι γνωρίζοντες την υπόθεση που, κρίνοντας ότι δεν μπορούν να συμβιώσουν οι δύο «ανταγωνιστικές» επιχειρηματικές δραστηριότητες, βλέπουν ως πιθανότατο το σενάριο κεφαλαιοποίησης της οικοδομικής άδειας.
Αν και καταγράφεται συρρίκνωση του όγκου των λιανικών πωλήσεων, τα μεγάλα εμπορικά κέντρα εξακολουθούν να κερδίζουν μεγάλα μερίδια αγοράς συντρίβοντας τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με τα κέρδη τους να κινούνται ανοδικά και με τη μια χρονιά να καταγράφεται καλύτερη από την προηγούμενη.
Το 2016, στα Golden Hall, Mall Athens (Αθήνα) και Mediterranean Cosmos (Θεσσαλονίκη) της Lamda Development καταγράφηκε αύξηση της επισκεψιμότητας κατά 0,8% σε σχέση με το 2015, αύξηση των πωλήσεων των καταστηματαρχών κατά 2,9%, ενώ η μέση πληρότητα των μισθωμένων καταστημάτων πλησίασε το 99%.
Η λειτουργική κερδοφορία του ομίλου στα 3 εμπορικά κέντρα έφτασε πέρυσι στα 33,8 εκατ. ευρώ, έναντι 29,99 εκατ. το 2015, ποσό που αποτελεί ρεκόρ από την ίδρυση της εταιρείας.
Ανάλογα είναι και τα αποτελέσματα των υπόλοιπων παικτών, με την εταιρεία READS που κατέχει το Smart Park να πετυχαίνει πλήρη κάλυψη των επιφανειών του, με αυξημένη επισκεψιμότητα μέσα στο α’ εξάμηνο του 2016 (1,7%).
Εξαιρετικά ικανοποιημένος είναι και ο όμιλος Viohalco, με το River West να καταγράφει το 2016 ρεκόρ επισκεψιμότητας με 4,6 εκατ. πελάτες και δείκτη πληρότητας από μισθωτές κατά 97%. Ανοδικά είδε τους δείκτες να κινούνται και η Pasal Development που διαθέτει το εμπορικό κέντρο Athens Heart.
Τις συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκαν και άνθησαν τα malls στη χώρα μας, αλλά και τις επιπτώσεις από τη λειτουργία τους, παρουσιάζει η μελέτη «Η πολιτική για τα εμπορικά κέντρα στην Ελλάδα» που εκπονήθηκε από το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου για το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (IME ΓΣΕΒΕΕ).
Πρόκειται για μοναδική στο είδος της μελέτη, που παρουσιάστηκε το 2013, αλλά δεδομένου ότι δεν έχουν αλλάξει πολλά από τότε στον χάρτη των malls στη χώρα μας εξάγει ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
«Είναι δύσκολο, αν όχι σπάνιο, η παρουσία ενός εμπορικού κέντρου να λειτουργεί συμπληρωματικά με την τοπική οικονομία. Επιπλέον, αν η παρουσία του είναι έντονα ανταγωνιστική και μάλιστα (λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση του μεγέθους αλλά και της λειτουργικής διαφοροποίησης των χρήσεών του) προκαλεί την οικονομική διάβρωση του ιστορικού – αστικού ιστού, η επίτευξη μιας τέτοιας ισορροπίας επιβάλλει τη διαμόρφωση και του κατάλληλου πλαισίου ρύθμισης.
Είναι, δε, ακριβώς η αναζήτηση του πλαισίου ρύθμισης που θα έπρεπε να αποτελεί και το κυρίαρχο αντικείμενο συζήτησης και κατ’ επέκταση πολιτικής στην Ελλάδα, από φορείς σχεδιασμού, επενδυτές, δήμους και εμπορικούς συλλόγους», αναφέρεται στη μελέτη.
«Επιπροσθέτως, τα νέα εμπορικά κέντρα β’ γενιάς φαίνεται να συνδυάζονται, κατά βάση, με τις νέες μεγάλης κλίμακας επενδύσεις οδικών και μεταφορικών υποδομών (για παράδειγμα, στην περίπτωση της Αττικής με την Αττική Οδό, το μετρό, τον προαστιακό σιδηρόδρομο κ.ά.). […] Εως σήμερα, οι εμπορικές αναπτύξεις μεγάλης κλίμακας φαίνεται ότι επιζητούσαν ένα ειδικό καθεστώς προνομιακής ρύθμισης και σχεδιασμού.
»Η περίπτωση των εμπορικών κέντρων α΄ γενιάς στηρίχθηκε στην υπερεκμετάλλευση των ισχυόντων όρων δόμησης, μέσω παρεκκλίσεων που παρείχε η νομοθεσία περί μεταφοράς συντελεστή δόμησης. H β΄ γενιά εμπορικών κέντρων, στη συνέχεια, στήριξε την ανάπτυξή της κυρίως σε ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις και παρεκκλίσεις που δόθηκαν από την κεντρική κυβέρνηση και την περιφερειακή διοίκηση», επισημαίνεται.
Σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του Mall Athens, αναφέρεται ότι «είχε σοβαρές επιπτώσεις στα επίπεδα πωλήσεων και εσόδων επιχειρήσεων στην τοπική αγορά του Αμαρουσίου εντός της ακτίνας επιρροής του εμπορικού κέντρου και ίσως σημαντικότερες, συνολικά για την εμπορική δραστηριότητα της αστικής συγκέντρωσης και/ή για άλλες εμπορικές περιοχές του Λεκανοπεδίου της Αττικής. […] Στις θετικές, όμως, οικονομικές επιπτώσεις εντοπίστηκαν η αύξηση των εσόδων του δήμου από τα τέλη των επιχειρήσεων, καθώς και η αύξηση των θέσεων εργασίας. Ωστόσο, η αύξηση των θέσεων εργασίας ερχόταν σε αντιδιαστολή με τις χαμηλής ποιότητας συνθήκες απασχόλησης, καθώς τα νέα εμπορικά κέντρα προωθούσαν ευέλικτα ωράρια εργασίας και χαμηλές αμοιβές».
Κυκλοφοριακό χάος και επικίνδυνες για την οδική ασφάλεια συνθήκες με την πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων δημιουργεί στην περιοχή του Αγίου Θωμά Αμαρουσίου η λειτουργία του Golden Hall, συνθήκες που αναμένεται να επιδεινωθούν με την επιδιωκόμενη επέκτασή του.
Το θέμα έχει φτάσει έπειτα από καταγγελίες των κατοίκων του Παραδείσου και του Πολυδρόσου Αμαρουσίου στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση αλλά και στο Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης. Ωστόσο, η φόρτιση είναι έντονη σε ολόκληρο τον Δήμο Αμαρουσίου, καθώς κατέχει την πρωτιά στη συγκέντρωση malls στην επικράτειά του.
Οπως αποδείχθηκε, δεν είναι όλα τα malls επιτυχημένα, ειδικά στην περιφέρεια, όπου είδαμε και τα πρώτα εμπορικά κέντρα «φαντάσματα».
Ενα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το εγχείρημα της πορτογαλικής Sonae Sierra στη Λάρισα, όπου από τα 120 μισθωμένα καταστήματα στην «έναρξη» του εμπορικού κέντρου Pantheon Plaza, επιφάνειας 22.000 τ.μ., έχουν απομείνει μόλις δύο.
Ωστόσο, στην επαναλειτουργία του Pantheon Plaza ως εκπτωτικού χωριού φαίνεται να οδηγεί η συμφωνία μεταξύ της ιδιοκτήτριας κοινοπραξίας και του κολοσσού στον χώρο των εμπορικών εκπτωτικών κέντρων McArthurGlen, που κατέχει και το ομώνυμο εκπτωτικό στα Σπάτα.
Ακόμη μία χαρακτηριστική περίπτωση εμπορικού κέντρου «φαντάσματος» αποτελεί και το Olympia Mall, που είχε χτιστεί στα όρια των νομών Τρικάλων-Καρδίτσας, στην κυριολεξία μέσα στα χωράφια, και που εδώ και 4 χρόνια παραμένει ερειπωμένο, σιδερένιο κουφάρι, έχοντας περάσει στα χέρια κυπριακής τράπεζας.
Παρά ταύτα, σχεδιάζεται η ανέγερση και λειτουργία εμπορικού κέντρου-υπεραγοράς σε εκτός σχεδίου περιοχή του Βαρικού Λιτοχώρου, σε γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, εντός Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου, θεσμοθετημένη από το 1990.
Μάλιστα, με απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης εγκρίθηκε παρέκκλιση από τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις ως προς τη συνολική επιφάνεια δόμησης για το υποψήφιο mall, από 600 τ.μ. που είχε εγκριθεί προηγουμένως σε 12.856 τ.μ.!
Εντούτοις, αξίζει να σημειωθεί ότι στην επαρχία εγκαινιάστηκαν τα πιο πρόσφατα εμπορικά κέντρα, το One Salonica (πρώην City Gate) στη Θεσσαλονίκη, με επιφάνεια 19.049 τ.μ., και το Mare West, επιφάνειας 16.000 τ.μ., το νέο εμπορικό κέντρο του ομίλου Βιοχάλκο, στην περιοχή της Κορίνθου.
Τη δημιουργία νέου εμπορικού κέντρου στον Σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης με την ανέγερση ακόμη ενός κτιρίου, που θα ανυψωθεί ακριβώς πάνω από τις σιδηροδρομικές γραμμές και θα αποτελεί συνέχεια του υφιστάμενου κεντρικού σταθμού, έχει εξαγγείλει η ΓΑΙΑΟΣΕ.
Εξάλλου, στην One Outlet, την οποία έχουν συγκροτήσει η Notos Com με τις επιχειρήσεις Φάις πέρασε το 43,63% των μετοχών της ιστορικής Αγοράς Μοδιάνο στην εμπορική καρδιά της Θεσσαλονίκης.
