Μέχρι πριν από ένα χρόνο, ο Luis Arce Catacora κοίταζε την πόλη La Paz από τον 21ο όροφο στο γραφείο του ως Υπουργός Οικονομίας. Κοίταζε καθαρά τη χιονισμένη κορυφή του Ιλιμάνι των 6.460 μέτρων. Εάν τα επίσημα αποτελέσματα επιβεβαιώσουν τις δημοσκοπήσεις εξόδου που του δίνουν τη νίκη στις εκλογές για την προεδρία της Βολιβίας από τον πρώτο γύρο, θα πρέπει να δει την πραγματικότητα της χώρας του πιο ολοκληρωμένα. Ένα έθνος που υποχώρησε σε όλους τους δείκτες κατά το πραξικόπημα που έφερε τη γερουσιαστή Jeanine Añez στην κυβέρνηση απαιτεί βαθιές αλλαγές.
Ο υποψήφιος του Κινήματος για το Σοσιαλισμό (MAS) και πολιτικός κληρονόμος του Έβο Μοράλες έγινε 57 ετών στις 28 Σεπτεμβρίου. Είναι οικονομολόγος με ακαδημαϊκό υπόβαθρο που δεν αρνείται τη μαρξιστική του εκπαίδευση και ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του επαινέθηκε από ένα μέσο όπως η The Wall Street Journal. Πιστεύεται ότι είναι ο δημιουργός του θαύματος της Βολιβίας, αν και δεν πιστεύει στα θαύματα και πιστεύει στην ομαδική εργασία.
«Εμείς είμαστε η πλειοψηφία, γαμώτο!» φώναξε στο κλείσιμο της εκστρατείας στο El Alto, προπύργιο της πολιτικής του δύναμης περιτριγυρισμένος από χιλιάδες υποστηρικτές σε μια συγκέντρωση χρωματιστή σαν το κόκκινο μάλλινο καπέλο του. Στο πλευρό του ήταν ο David Choquehuanca, ο πρώην συνάδελφός του στη θέση του καγκελαρίου που τώρα συμπληρώνει το παζλ. Ο Lucho Arce επέζησε μιας πολύ δύσκολης ασθένειας: είχε καρκίνο των νεφρών για τον οποίο υποβλήθηκε σε θεραπεία στη Βραζιλία. Μιλάει αργά και διδακτικά, συχνά καθώς εξηγεί τους οικονομικούς παράγοντες που έκαναν τη Βολιβία ένα παράδειγμα αποτελεσματικότητας που ακόμη και το ΔΝΤ επαίνεσε μετά μεγάλης λύπης.
Το μοντέλο
Δεν αποδίδεται όμως μόνο σ’αυτόν η επιτυχία ενός έργου που, σύμφωνα με τον ίδιο, ξεκίνησε το 2005 “μαζί με τον Carlos Villegas, ο οποίος δεν είναι μαζί μας πλέον σε αυτόν τον κόσμο.” Οι δύο πραγματοποίησαν το λεγόμενο Οικονομικό, Κοινωνικό, Κοινοτικό και Παραγωγικό Μοντέλο. Ο υποψήφιος για πρόεδρος ήταν υπουργός του Έβο σε δύο περιόδους: ο πρώτος και ο μεγαλύτερος από τις 23 Ιανουαρίου 2006 έως τις 24 Ιουνίου 2017 και ο δεύτερος διακόπηκε από το πραξικόπημα. Δεν είχε ολοκληρώσει ούτε ένα χρόνο ανάμεσα στις 23 Ιανουαρίου και στις 10 Νοεμβρίου 2019, όταν η δεξιά ανέτρεψε τον Μοράλες με την υποστήριξη των ενόπλων δυνάμεων και της αστυνομίας.
Του έχω πάρει συνέντευξη δύο φορές, μία φορά στο γραφείο του όταν ήταν υπεύθυνος για το υπουργείο και μία φορά τηλεφωνικώς, όταν η κυβέρνησή του είχε ήδη ανατραπεί και άρχιζε ο βασανιστικός δρόμος της επιστροφής. Ο Άρσε δεν είναι ένας από αυτούς τους επαγγελματίες οικονομολόγους, που εξηγούν τις διάφοες οικονομικές επιλογές σε ακατανόητη γλώσσα. Μιλάει ξεκάθαρα, ακόμα και για όποιον δεν κατέχει τις βασικές οικονομικές γνώσεις για να καταλάβει.
«Σκεφτείτε το 2005, όταν παρουσιάζαμε ένα πρόγραμμα με το οποίο είπαμε ότι θα αλλάξουμε το νεοφιλελεύθερο μοντέλο, ότι θα εθνικοποιούσαμε, ότι το κράτος θα είχε μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικονομία, θυμηθείτε την τότε συζήτηση. Μας αποκάλεσαν δεινόσαυρους, οπισθοδρομικούς, αλλά ο χρόνος πέρασε και οι δεινόσαυροι απ’ό,τι φάνηκε δεν ήταν και τόσο δεινόσαυροι επειδή θέσαμε την οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων», εξηγούσε τον Οκτώβριο του περασμένου έτους.
Ο άνθρωπος που φιλοδοξεί να αποκαταστήσει το MAS στην εξουσία, παρακολούθησε τη Σχολή Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου San Andrés (UMSA), απ’όπου αποφοίτησε το 1991. Μεταξύ 1996 και 1997 απέκτησε μεταπτυχιακό στις Οικονομικές Επιστήμες από το Πανεπιστήμιο του Warwick, στο Κόβεντρι της Αγγλίας. Εργαζόταν στην Κεντρική Τράπεζα της Βολιβίας (BCB) ανάμεσα στο ’80 και στο ’90 ενώ συνδύαζε αυτή τη δραστηριότητα με το ακαδημαϊκό του έργο. Πέρασε από τις αίθουσες αρκετών μεγάλων πανεπιστημίων όπου έδωσε διαλέξεις, από το Χάρβαρντ έως το UBA. Όμως, υπηρετώντας το δημόσιο συμφέρον, αντιστάθμισε αυτές τις εμπειρίες με εργαστήρια κατάρτισης συνδικαλιστών για ανθρακωρύχους και άλλους συλλογικούς χώρους για εργαζόμενους.
Ως μέλος των διάφορων υπουργικών συμβουλίων που ο Έβο δημιούργησε σε δεκατέσσερα χρόνια, τον ξεπέρασε σε χρονική συμετοχή μόνο ο Υπουργός Παιδείας, Roberto Aguilar. Και όταν έφυγε ήταν λόγω της ασθένειας με την οποία είχε διαγνωστεί. Έπρεπε να εγκατασταθεί στη Βραζιλία για τη θεραπεία του. Όταν επέστρεψε στο υπουργείο, συνέχισε με τη διανομή ενός επιδόματος που διεύρυνε τη βάση των δικαιούχων. Μεταξύ άλλων μέτρων, δημιούργησε τα προγράμματα Juana Azurduy ενάντια στη βρεφική θνησιμότητα, για παιδιά μέχρι δύο ετών και το Juancito Pinto που στοχεύει στη μείωση του ποσοστού εγκατάλειψης του σχολείου.
Αλλά ο Arce επισημαίνει ένα άλλο εργαλείο που έθεσε τη Βολιβία μεταξύ των πιο αποτελεσματικών και ισότιμων οικονομιών στη Λατινική Αμερική: «Ο νόμος για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες όπου είπαμε στις τράπεζες: κύριοι, κατευθύνετε το 60 τοις εκατό των χαρτοφυλακίων σας στην παραγωγή αποκλειστικά και στην κοινωνική στέγαση. Με το 40 τοις εκατό, κάντε ό, τι θέλετε ». Όταν εξηγεί την οικονομική του σκέψη, τονίζει: «Έχουμε θέσει την οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων, είναι απλό. Ακούστε, κατανοήστε και εκτελέστε αυτό που οι άνθρωποι χρειάζονται και θέλουν».
Τώρα θα έχει πολλές δυσκολίες να ξεπεράσει εάν γίνει πρόεδρος. Το είχε ήδη προβλέψει πριν από λίγους μήνες όταν επέστρεψε στη Λα Παζ και ένας εισαγγελέας τον ενημέρωσε στο αεροδρόμιο ότι είχε ξεκινήσει έρευνα για «παράβαση καθήκοντος». Γνωρίζει ότι η οικονομία είχε καταρρεύσει, ότι το έργο δεκατεσσάρων ετών για την επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης, τη μείωση της φτώχειας και τη διατήρηση του χαμηλότερου ποσοστού ανεργίας στην περιοχή αναιρέθηκε από το πραξικόπημα και την πανδημία. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η ύφεση θα προκαλέσει μείωση του ΑΕΠ κατά 5,9% το 2020. Αυτή είναι μια από τις προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπίσει, αυτή που είναι πιο κοντά στον τομέα της γνώσης του, αλλά όχι η μόνη.
Gustavo Veiga
Μετάφραση: Κώστας Ψιούρης
Πηγή: Pagina 12
