Οι εκλογές στις ΗΠΑ επηρεάζουν δραστικά όλες τις χώρες, τον παγκόσμιο καπιταλισμό, αλλά και τον ίδιο τον πλανήτη. Όποια όμως και αν είναι η προεκλογική εκστρατεία, η πολιτική που θα ακολουθήσει η εκάστοτε κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει ως επίκεντρο την παγκόσμια κυριαρχία (οικονομικά, στρατιωτικά, ενεργειακά και τεχνολογικά) και την ηγεμονία στον χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό.
Οι ΗΠΑ εισήλθαν στην παγκόσμια σκηνή στον Μεγάλο Πόλεμο, κυριάρχησαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ηγεμόνευσαν μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά την κρίση του 2008, όμως, η κυριαρχία τους αμφισβητείται, βασικά από Κίνα-Ρωσία, αλλά και από άλλες δυνάμεις των BRICS.
Το οικονομικό περιβάλλον
Ενώ η ΕΕ αυτομαστιγώνεται με τη νέα πολιτική λιτότητας που θέτει το Σύμφωνο Σταθερότητας και η περιοριστική νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, η πολιτική Μπάιντεν ήταν επεκτατική: O διακομματικός νόμος για τις επενδύσεις στις υποδομές (γέφυρες, ηλεκτρικά αυτοκίνητα, καθολική πρόσβαση στο διαδίκτυο, ημιαγωγοί, υπεράκτια αιολικά πάρκα κτλ.) ύψους 1,2 τρισ. δολαρίων, αναμένεται να τονώσει παραγωγικότητα και ανάπτυξη. Η ανεργία είναι χαμηλή, ενώ πληθωρισμός και ακρίβεια παραμένουν μεγάλα «αγκάθια», λόγω της καπιταλιστικής απληστίας.
Οι Δημοκρατικοί ευνοούν περισσότερα κοινωνικά προγράμματα, φορολογικές ελαφρύνσεις για χαμηλά και μεσαία στρώματα και υψηλότερους φόρους για τους πλούσιους, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι υποστηρίζουν συνολικά φορολογικές μειώσεις, ειδικά στους πλούσιους, οι οποίες αυξάνουν τις ανισότητες. Οι δύο πλευρές διαφέρουν, επίσης, στα ζητήματα διεθνούς εμπορίου, με τον Τραμπ να προτείνει καθολικό δασμό 10% -με υψηλότερο δασμό στην Κίνα-, σε αντίθεση με την πολιτική του Μπάιντεν για «σκληρούς» δασμούς σε ορισμένα προϊόντα, όπως τα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα (δασμοί 100%). Επίσης, στο διεθνές οικονομικό πεδίο, οι Δημοκρατικοί στηρίζουν το «συμμαχικό» friend shoring, ενώ ο Τραμπ τις διμερείς συνεργασίες.
Με την Κίνα να είναι ο παγκόσμιος ανταγωνιστής τους, ο βασικός στόχος των ΗΠΑ είναι να μην διεισδύσουν κινεζικά προϊόντα στην οικονομία. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η πιθανότητα επαναδιαπράγματευσης της NAFTA (ΗΠΑ- Καναδάς -Μεξικό), δεδομένου ότι το Μεξικό θεωρείται «κερκόπορτα» για τα κινέζικα προϊόντα. Το ποια θα είναι η δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ έναντι της ΕΕ είναι τεράστιας σημασίας για τους Ευρωπαίους, ειδικά για τις γερμανικές και ιταλικές εξαγωγές. Ήδη ο Τραμπ έχει επανειλημμένως καταφερθεί εναντίον των γερμανικών εμπορικών πλεονασμάτων, ενώ απειλεί το Μεξικό με δασμούς 35% και διάλυση, στην πράξη, της NAFTA. Θα πρόκειται για την έναρξη ενός κύκλου παγκόσμιου προστατευτισμού.
Σύμφωνα με τον Robert Lighthizer, τον σύμβουλο του Τραμπ σε ζητήματα εμπορίου, οι δασμοί και οι έλεγχοι κεφαλαίων είναι ο πιο «απλός και ευέλικτος» τρόπος για την καταπολέμηση της εισόδου «χαμηλού κόστους κινεζικών προϊόντων» και την εξισορρόπηση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη «γραμμή» Lighthizer, μάλιστα, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ πρέπει να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο για να παραμείνει η αυτοκρατορία ακλόνητη. Έτσι, μπορεί οι σύμμαχοι των ΗΠΑ να πλήττονται από την πολιτική αυτή, αλλά θα έχουν την προστασία της υπερδύναμης έναντι του κοινού εχθρού.
Στο εσωτερικό μέτωπο
Η μονομαχία Κάμαλα Χάρις και Ντόναλντ Τραμπ θα κριθεί στις αμφιταλαντευόμενες Πολιτείες. Η επιλογή Τραμπ να ορίσει τον Βανς ως υποψήφιο αντιπρόεδρο στοχεύει στον πολιτικό-εκλογικό προσεταιρισμό των εργαζομένων στη βαριά βιομηχανία των Πολιτειών της Rust Belt.
Ο Τραμπ ενσωματώνει, ταυτόχρονα, τον πολιτικό ρεαλισμό, τον εθνικισμό, τον ρατσισμό και τη μονοδιάστατη προσέγγιση στις διεθνείς σχέσεις σε μια υπεραπλουστευτική ρητορική που θυμίζει φασισμό. Αν ο Τραμπ εκλεγεί και ακολουθήσει το πνεύμα της δεξιάς ατζέντας Project 2025 [1], που προτείνουν τα ρεπουμπλικανικά think tank, τότε θα προχωρήσει θεσμικά στην εκχώρηση περισσότερων εξουσιών στον Πρόεδρο, στον περιορισμό των πολιτικών δικαιωμάτων και στη σκλήρυνση των αντι-μεταναστατευτικών νόμων. Δηλαδή, στη δημιουργία ενός υπερσυγκεντρωτικού-αυταρχικού κράτος, με τον Πρόεδρο στην κορυφή.
Στο οικονομικό πεδίο, προτείνονται φοροελαφρύνσεις για όλους, κατάργηση ή μείωση των εξουσιών της Federal Reserve (Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ) και δυνατότητα επιστροφής στη μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό ή κρυπτονομίσματα.
Δεν γνωρίζουμε τι νέο θα προσθέσει στη φαρέτρα των Δημοκρατικών (Bidenomics) η οικονομική ατζέντα της Κάμαλα Χάρις. Προφανώς, στον ορισμό του υποψήφιου αντιπρόεδρου ειδικό βάρος θα έχει η οικονομία και οι κρίσιμες Πολιτείες.
Ως αντιπρόεδρος, η Χάρις υποστήριξε το φορολογικό νομοσχέδιο του Μπάιντεν, που αυξάνει τους φόρους στα υψηλά εισοδήματα και τους μειώνει στα χαμηλά εισοδήματα. Η πιο σημαντική φορολογική πρόταση της Χάρις ήταν το Lift Act, ένα είδος βασικού εισοδήματος, με κόστος περίπου 3 τρισ. δολάρια για μια δεκαετία. Αντίστοιχο πρόγραμμα είχε υποστηρίξει η Χάρις και για τη στέγαση.
Η ελίτ των υποστηρικτών
Έχει ενδιαφέρον πώς τοποθετείται η καπιταλιστική ελίτ των ΗΠΑ για τις εκλογές. Την Κάμαλα Χάρις επιλέγει η Wall Street, οι επιχειρήσεις τεχνολογίας της Silicon Valley και οι μεγάλες εταιρίες (Amazon, Meta, Google κλπ).
O Τραμπ έχοντας ήδη την υποστήριξη του Μάσκ, με τη συνέντευξή του στο Bloomberg, προσέγγισε και τη χρηματοπιστωτική ελίτ της Wall Street, προτείνοντας ως ΥΠΟΙΚ τoν CEO της JP Morgan (Dimon) και τη διατήρηση του Τζερόμ Πάουελ ως επικεφαλής της FED. Η ελίτ των υποστηρικτών του Βανς αποτελείται από ακροδεξιούς δισεκατομμυριούχους των venture capital της Silicon Valley και κεφάλαια των κρυπτονομισμάτων (crypto blockchain). Το στρατιωτικο-βιομηχανικό λόμπι, πάντως, ευνοείται, όποιος και όπως και αν εκλεγεί.
Αντί επιλόγου, ας κρατήσουμε την άποψη του Adam Tooze, με αφορμή τις αμερικάνικες εκλογές: «Πρέπει να σκεφτόμαστε λιγότερο σχηματικά και με πιο συγκεκριμένους και εμπειρικά πολλαπλούς τρόπους για τις συνδέσεις μεταξύ επιχειρηματικών συμφερόντων, πλούτου και πολιτικής κινητοποίησης…είδη και κατευθύνσεις παγκοσμιοποίησης και τις τακτικές που μπορεί να παίζουν για την οικοδόμηση ενός ισχυρού πολιτικού μπλοκ».
1. https://www.project2025.org/
Λευτέρης Στουκογεώργος
