Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέκρινε την αντικειμενική και την υποκειμενική φτώχεια σε κάθε χώρα-μέλος της. Από τη σύγκριση προέκυπτε πως ενώ στην Ε.Ε.-29 η αντικειμενική και υποκειμενική φτώχεια ήταν κατά σειρά 17% και 19% του συνολικού πληθυσμού, στην Ελλάδα ανερχόταν σε 19% και 68% αντίστοιχα, εμφανίζοντας την κορυφαία επίδοση απόκλισης μεταξύ των δύο μετρήσεων σε όλη την Ευρώπη.
Τη διαπίστωση ότι το 68% των Ελλήνων θεωρούν τον εαυτό τους φτωχό, ο αναλυτής της εφημερίδας «Δημοκρατία», Μανώλης Κοττάκης, την απέδωσε στον φθόνο του διπλανού που έχει περισσότερα. Συμφωνώντας μαζί του, ο υπουργός Υγείας Αδωνις Γεωργιάδης συμπλήρωσε πως υπαίτια για τον φθόνο αυτόν είναι η ιδεολογία της Αριστεράς που του δίνει ηθική διάσταση λέγοντας: «Δεν φταις εσύ που είσαι φτωχός, ούτε πρέπει να δουλέψεις για να ξεφύγεις από τη φτώχεια, αλλά φταίει ο πλούσιος που σε απομυζεί και πρέπει να του αρπάξεις ακόμη και διά της βίας τα δικά του πράγματα»… Τόνισε, δε, πως αντίθετα με τους καπιταλιστές που παράγουν πλούτο πάσχοντας ενδεχομένως από απληστία, αλλά όχι από φθόνο, οι κομμουνιστές νοιάζονται μόνο για το πώς θα τον αρπάξουν από όσους τον έχουν.
Βεβαίως, οι αριστεροί και δη οι κομμουνιστές ερμηνεύουν τα φαινόμενα με βάση τους υλικούς όρους που τα παράγουν και όχι με αυθαίρετες ψυχολογικές και υποκειμενικές εικασίες. Αυτόν τον επιστημονικό τρόπο σκέψης, όχι τυχαία, υιοθετεί και η Ε.Ε. όταν δίπλα στα εισοδηματικά κριτήρια στα οποία βασίζεται η μέτρηση της αντικειμενικής φτώχειας κάθε χώρας (βλ. κίνδυνο φτώχειας, υλική και κοινωνική στέρηση, άτομα που ζουν σε νοικοκυριά οιονεί ανέργων κ.λπ.) έρχεται να υπολογίσει την υποκειμενική φτώχεια –μια έννοια που αναπτύχθηκε προκειμένου να αξιολογηθεί η αντίληψη των ερωτηθέντων σχετικά με τις δυσκολίες επιβίωσης των νοικοκυριών– προσθέτοντας τον καθαρό πλούτο τους. Ετσι, η αξιολόγηση λαμβάνει υπόψη την κατάσταση της υλικής ευημερίας των νοικοκυριών, συμπεριλαμβανομένου του εισοδήματος, των δαπανών, του χρέους και του πλούτου.
Αρα η μέτρηση της υποκειμενικής φτώχειας έχει ολιστικό χαρακτήρα καθώς λογαριάζει όλους εκείνους τους παράγοντες που διαμορφώνουν την αντίληψη φτώχειας ενός νοικοκυριού. Προφανώς, σε όλες αυτές τις κατηγορίες οι Ελληνες βρίσκονται στον πάτο των μετρήσεων και συνεπώς αισθάνονται πολλαπλάσια φτωχοί από όσο δείχνουν οι παραδοσιακές μετρήσεις μόνο των εισοδηματικών κριτηρίων (αντικειμενική φτώχεια). Δηλαδή, άλλο πράγμα να είσαι φτωχός με χαμηλό εισόδημα (π.χ. Γερμανός) και άλλο πράγμα να είσαι φτωχός με χαμηλό εισόδημα, μεγάλες δαπάνες διαβίωσης, υψηλό χρέος και χωρίς πλούτο (Ελληνας). Είναι άλλης κλίμακας μια φτώχεια λόγω χαμηλού εισοδήματος και άλλη όταν επιβαρύνεται με δάνεια, χαμένες αποταμιεύσεις και επενδύσεις, ή απώλεια πρώτης κατοικίας σε πλειστηριασμό.
Συνεπώς. οι κύριοι Κοττάκης και Γεωργιάδης, συνεπείς εκπρόσωποι της οικονομικής ολιγαρχίας που βλέπουν μόνον απληστία κι όχι εκμετάλλευση στον καπιταλισμό, δεν θα μιλούσαν για φθόνο και αριστερή μιζέρια αν είχαν μπει στον κόπο να διαβάσουν τον ορισμό της υποκειμενικής φτώχειας. Και αν είχαν λάβει υπόψη τους τα εξής συνοδευτικά στοιχεία:
1. Την περίοδο 2010-2023 το ποσοστό ιδιοκατοίκησης μειώθηκε 1,5 ποσοστιαία μονάδα στην Ε.Ε. (από 66,8% σε 65,3%) έναντι 7,6 ποσοστιαίων μονάδων στην Ελλάδα (από 77,2% σε 69,6%). Αυτό σημαίνει ότι 330.000 νοικοκυριά έχασαν το σπίτι τους.
2. Το παραπάνω συμπέρασμα επιβεβαιώνουν οι πλειστηριασμοί κατοικιών, οι οποίοι την περίοδο 2016-2023 αυξήθηκαν 39% ετησίως, αφού από 724 το 2016 ανήλθαν σε 7.291 το 2023 με την τελευταία διετία (2021-2023) να έχουν διπλασιαστεί.
3. Η Ελλάδα έχει τον γηραιότερο στόλο αυτοκινήτων στην Ευρώπη, με μέσον όρο ηλικίας τα 17,3 έτη έναντι 12,3 έτη στην Ε.Ε. (ACEA). Επίσης, περίπου ένα στα 11 αυτοκίνητα που κυκλοφορούν στους δρόμους της Ελλάδας είναι ανασφάλιστο, δηλαδή, περίπου 500.000 οχήματα. Απόδειξη των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο κόσμος για την ανανέωση και προστασία του αυτοκινήτου του.
4. Μεταξύ Οκτωβρίου 2007 και Νοεμβρίου 2024 ο δείκτης μετοχικών αξιών στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 74% έναντι αντίστοιχης κάμψης του δείκτη EU600 κατά 63% στην Ε.Ε.
5. Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία παγκόσμιου πλούτου των Credit Suisse/UBS, ο μέσος ακαθάριστος πλούτος ανά ενήλικα στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 33% την περίοδο 2009-2022.
Δεδομένου ότι συγκριτικά με την απώλεια πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος ενός νοικοκυριού η απώλεια συσσωρευμένων αποταμιεύσεων και περιουσιακών στοιχείων σειράς ετών ή και δεκαετιών αποτελεί πολύ μεγαλύτερο πλήγμα στην ικανότητα αυτού να τα φέρει βόλτα, είναι προφανές πως η υποκειμενική αίσθηση φτώχειας που έχει το 68% των Ελλήνων είναι πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα από τις μετρήσεις της αντικειμενικής φτώχειας. Και φυσικά, δεν έχει καμία σχέση με την ιδεαλιστική όσο και πονηρή πολιτικά ερμηνεία περί φθόνου που καλλιεργεί η Αριστερά.
Λεωνίδας Καριγιάννης – Κώστας Καλλωνιάτης
