Την Πέμπτη ο Λευκός Οίκος εξέδωσε ένα διάταγμα για την «αποκατάσταση της αλήθειας και της λογικής στην αμερικανική ιστορία». Ο πρόεδρος Τραμπ επιτίθεται στην «συντονισμένη και ευρεία προσπάθεια αναθεώρησης της ιστορίας του έθνους». Σε τι συνίσταται η αναθεώρηση; Στη δημόσια συζήτηση γύρω από τη δουλεία, την αποικιοκρατία και την πατριαρχία. Κατονομάζονται εκθέσεις μουσείων και ιδρυμάτων ως ιδεολογικά φορτισμένες και προβληματικές όπως η έκθεση “The Shape of Power: Stories of Race and American Sculpture” του Smithsonian American Art Museum γιατί ισχυρίζεται ότι «κοινωνίες, ανάμεσά τους και των Ηνωμένων Πολιτειών, έχουν χρησιμοποιήσει τις φυλετικές διακρίσεις για την εμπέδωση δομών εξουσίας, προνομίων και αποκλεισμού». Ακολουθούν πολύ συγκεκριμένα μέτρα. Ας διαβάσουμε ένα: «απαγόρευση δαπανών για εκθέσεις και προγράμματα που υποβαθμίζουν τις κοινές Αμερικανικές αξίες, διαιρούν τους Αμερικανούς βάσει φυλής ή προωθούν προγράμματα και ιδεολογίες που δεν συνάδουν με τον Ομοσπονδιακό νόμο».
Πρόκειται για ένα μνημειώδες κείμενο που για να βρει κανείς το ανάλογό του θα πρέπει να ανατρέξει στο μεσοπόλεμο και στις ντιρεκτίβες του Ζντάνοφ ή του Γκέμπελς. Στην αντίληψη ότι το Κράτος θέτει ένα απόλυτο όριο για το ποια μπορεί να είναι (ή να μην είναι) η συζήτηση γύρω από το παρελθόν. Προφανώς ο κρατικός έλεγχος και η λογοκρισία γύρω από την ιστορία δεν σταμάτησε εκεί. Αλλά στο μεταπολεμικό κόσμο συστατικό στοιχείο του εκδημοκρατισμού ήταν η απελευθέρωση από την κρατική -και μοναδική- αλήθεια γύρω από το παρελθόν που συνδέεται άρρηκτα με το πως καταλαβαίνουμε τον κόσμο που ζούμε. Και αυτός είναι ο ομολογημένος και ανομολόγητος στόχος της νέας ακροδεξιάς Διεθνούς: να τσακίσει τον εκδημοκρατισμό των δυτικών κοινωνιών. Η επιβολή μιας νέας «πολιτικής ορθότητας»: της εξουσίας των προνομίων, των διακρίσεων, του δίκιου του ισχυρού. Εκεί εγγράφεται και η επίθεση του τραμπισμού στα αμερικανικά πανεπιστήμια: οι απελάσεις φοιτητών και φοιτητριών γιατί έγραψαν κάτι για το Παλαιστινιακό, η απαίτηση για ιδεολογικό έλεγχο «από τα πάνω» τμημάτων και ινστιτούτων, ο εκβιασμός «ή υιοθετείτε την ατζέντα μου ή σας κόβω τη χρηματοδότηση».
Στην προσπάθεια αυτή ο τραμπισμός έχει έναν ανέλπιστο σύμμαχο. Σχολιαστές και δημοσιολόγους που κάπου, ενδόμυχα, συμφωνούν ότι η Δύση βρίσκεται σε κρίση εξαιτίας των δυναμικών του εκδημοκρατισμού. Η κυνική ανάγνωση ότι η εκλογή Τραμπ δεν συνιστά κάποια «καταστροφή» και κάπου είναι η φυσιολογική αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτειών στις υπερβολές των πολιτισμικών πολέμων διαπερνά το πολιτικό φάσμα- και για να είμαστε ξεκάθαροι αφορά και την εγχώρια Αριστερά. Δεν σταματά όμως εκεί.
Πρόσφατα στην Καθημερινή ο Stathis Kalyvasχολίασε τις εξελίξεις στα πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκεί προχωρά σε ορθές επισημάνσεις για τους εκβιασμούς της κυβέρνησης Τραμπ με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας γενικευμένης ατμόσφαιρας ζόφου. Υπάρχει όμως ένα ενδιαφέρον σημείο στην ανάλυσή του: «τα πανεπιστήμια έδωσαν πολιτικό στόχο». Για τον αρθρογράφο αυτό συνίσταται στην υιοθέτηση θέσεων για θέματα που δεν θα έπρεπε να τα απασχολούν -«υιοθετούσαν επίσημα δημόσιες θέσεις για όλα τα μεγάλα πολιτικά προβλήματα της υφηλίου»-, στην προώθηση «ψευδοεπιστημονικών πεδίων» -όπως οι «σπουδές φύλου και φυλής»- και στην ταύτισή τους με μια «μεταμαρξιστική “δικαιωματική” ιδεολογία».
Αναρωτιέμαι τότε ποιο είναι ακριβώς το πρόβλημα με την πολιτική του Τραμπ; Ότι κάνει πράξη τις επιθυμίες μας με πιο άτσαλο τρόπο από όσο θα θέλαμε;
Αυτό που συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες -και ήδη είχε συμβεί στην Αργεντινή- μας αφορά. Όχι με όρους αφηρημένης αλληλεγγύης και δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος. Αλλά με όρους κατανόησης των νέων διαχωριστικών γραμμών και πεδίων συγκρότησης των πολιτικών και ιδεολογικών αντιπαραθέσεων. Δεν υπήρξε ποτέ «ουδέτερη» ή «αντικειμενική» ιστορία. Όπως επίσης δεν υπήρξε ποτέ «ουδέτερο» ή «αντικειμενικό» πανεπιστήμιο. Οι όροι αυτοί είναι ευφημισμοί για την εξουσία της κυρίαρχης -κρατικής- ιδεολογίας. Στη χώρα μας η Μεταπολίτευση συνδέθηκε με μια μεγάλη κατάκτηση: τον εκδημοκρατισμό του πανεπιστημίου και της επιστημονικής έρευνας. Αυτή μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε το παρελθόν ως ένα ανοιχτό πεδίο ερμηνειών και κριτικής αποτίμησης. Και αυτή είναι η μάχη που έχουμε μπροστά μας: η αμφισβήτηση και αναθεώρηση της μίας και μοναδικής «Αλήθειας» και της «Λογικής» του παγκόσμιου και εγχώριου τραμπισμού.
