Αν κάποιος απορεί γιατί ο πολίτης είναι ακόμα σκεπτικός απέναντι στην κυβερνητική πολιτική, δεν έχει παρά να παρακολουθήσει τη δυσαρμονία μεταξύ των όσων εξαγγέλλονται και των νομοθετικών πρωτοβουλιών που προωθούνται στα «μουλωχτά» το τελευταίο διάστημα από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Ο πρωθυπουργός τον Σεπτέμβριο 2021 εξαγγέλλει από το βήμα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη ένα φιλόδοξο πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης έως το 2025, ως απαραίτητο μέτρο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, παράλληλα προωθούνται επιθετικά οι επενδύσεις σε νέους σταθμούς παραγωγής ενέργειας από ορυκτό αέριο, νέους αγωγούς και τερματικά για τη μεταφορά του, αλλά και ένα φιλόδοξο πρόγραμμα εξορύξεων αερίου από τις ελληνικές θάλασσες. Ταυτόχρονα, οι άμεσες και έμμεσες επιδοτήσεις σε ορυκτά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων ορυκτού αερίου για τη θέρμανση των κτιρίων, όχι μόνο ξεπερνούν κατά πολύ τις επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια και σε εξοικονόμηση, αλλά δρομολογούνται σαφώς πολύ πιο γρήγορα.
Τον ίδιο μήνα ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξαγγέλλει από το βήμα της IUCN στη Μασσαλία την ανακήρυξη του 30% των θαλασσών μας σε προστατευόμενες περιοχές. Την επόμενη στιγμή υπηρεσίες του αρμόδιου υπουργείου εξηγούν ότι δεν χρειάζεται να πάρουμε νέα μέτρα, γιατί ήδη μέσα από διάφορους περιορισμούς στην αλιεία περίπου το 40% των θαλασσών στην Ελλάδα προστατεύεται. Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα.
Για τον κ. Μητσοτάκη και το επιτελείο του η προστασία της βιοποικιλότητας και η ανάσχεση της κλιματικής κρίσης αποτελούν προτεραιότητα της κυβερνητικής πολιτικής. Ωστόσο, αυτά που με τόση περηφάνια και εξαιρετική συχνότητα εξαγγέλλονται, δεν συμβαδίζουν με τα όσα δρομολογούνται νομοθετικά. Πρόσφατα παραδείγματα, η επικύρωση αποφάσεων στη βουλή για εξαιρέσεις και νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων μέσα σε δασικές εκτάσεις και ο χαμηλής φιλοδοξίας εθνικός κλιματικός νόμος που αποτυγχάνει να εισαγάγει κρίσιμης σημασίας μεταρρυθμίσεις στο σύνολο της οικονομίας και να ενισχύσει την κοινωνική συμμετοχή και δίκαιη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα.
Το πιο πρόσφατο, όμως, και καλύτερο, ο υπουργός ΠΕΝ μάς το κράταγε για το τέλος. Ο κ. Σκρέκας, ακολουθώντας τα βήματα του προκατόχου του Κωστή Χατζηδάκη και του επαίσχυντου περιβαλλοντικού νόμου 4685/2020, στις 6 Ιουλίου 2022 φέρνει για ψήφιση νομοσχέδιο με πληθώρα διατάξεων και με χρόνο προσχηματικής διαβούλευσης μόλις 7 ημερών, στο οποίο προτείνεται η νομιμοποίηση παρεμβάσεων που καθιστούν το δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 πραγματικά διάτρητο και θεσμικά αθωράκιστο.
Μεταξύ άλλων, στο νομοσχέδιο επιχειρείται μέσα σε ζώνες απόλυτης προστασίας να επιτρέπονται ακόμα περισσότερες δραστηριότητες ασύμβατες με κάθε έννοια αυστηρής προστασίας, όπως η κατασκευή πλατειών και δρόμων, εγκαταστάσεις αποθήκευσης και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, η ερασιτεχνική αλιεία και η ελεύθερη βόσκηση, ενώ σε περιοχές προστασίας της φύσης (δεύτερης σε αυστηρότητα ζώνη προστασίας) να επιτρέπονται η κατασκευή και λειτουργία τουριστικών καταλυμάτων και άλλων τουριστικών υποδομών, ακόμα και οι εξορύξεις υδρογονανθράκων. Επιπλέον, με το παρόν νομοσχέδιο προωθείται μια άνευ προηγουμένου συνθήκη αδιαφάνειας: αυτή που υπαγορεύει ότι οι αξιολογητές Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) θα αμείβονται απευθείας από τους φορείς των έργων που ελέγχουν, υποθάλπτοντας με αυτόν τον τρόπο την αξιοπιστία και ανεξαρτησία ολόκληρης της διαδικασίας αξιολόγησης των εν λόγω μελετών. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, σε μια χώρα η οποία αδικαιολόγητα καθυστερεί επί δεκαετία τη σύνταξη Προεδρικών Διαταγμάτων για την προστασία του δικτύου Natura 2000, το ΥΠΕΝ αποφασίζει να παραχωρήσει την ευθύνη ανάπτυξης της καθαρής ενέργειας από υπεράκτια αιολικά στον δημόσιο φορέα που είναι αρμόδιος για την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ). ‘Όχι δεν είναι ειρωνεία, είναι best practice «πράσινου ξεπλύματος» που έχουμε δει από κρατικό φορέα τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας.
Διαβάζοντας τα παραπάνω, κάλλιστα μπορεί να πει κανείς ότι λίγα είναι αυτά για τα οποία μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι. Εν προκειμένω, αυτό που οφείλει να μας κρατά αισιόδοξους και να πυροδοτεί την εγρήγορσή μας, είναι τα αντανακλαστικά όλων αυτών που κάτω από πραγματικά δύσκολες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες αντιδρούν. Στα 800 και πλέον σχόλια που κατατέθηκαν ως άμεση αντίδραση από περιβαλλοντικές οργανώσεις και αρκετούς ευαισθητοποιημένους συμπολίτες μας στην προσχηματική διαβούλευση, που το ΥΠΕΝ αύξησε τελικά σε 12 ημέρες (γέλια), διαβάζουμε κατ’ επανάληψη το ακόλουθο: «Διαφωνώ με το παρόν νομοσχέδιο. Όχι απλά δεν συμβάλει καθόλου στην προστασία της φύσης, αλλά έχει καταστροφική επίδραση στις προστατευόμενες περιοχές και φέρνει τη χώρα σε αντίθετη τροχιά από την ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία. Η διαβούλευση αυτή είναι προσχηματική. Δίνετε μόνο μια βδομάδα για να σχολιάσουμε ένα νομοσχέδιο 95 άρθρων. Ζητώ σε όλα τα νομοσχέδια να προβλέπεται αρκετός χρόνος για τον δημόσιο διάλογο, προκειμένου να αντιμετωπιστούν με αποτελεσματικό και δίκαιο τρόπο οι μείζονες περιβαλλοντικές προκλήσεις του καιρού μας».
Ο Κωστής Γριμάνης είναι υπεύθυνος για θέματα Ενέργειας και Κλίματος του ελληνικού γραφείου της Greenpeace
