Με ιδιαίτερο ζήλο επιδίδεται εσχάτως στη διεύρυνση των διπλωματικών οριζόντων της κυβέρνησής του ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Την άτυπη σύνοδο των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων που πραγματοποιήθηκε –με μια γερή δόση από ουκρανικό– στην Αθήνα στις 21 Αυγούστου, ακολούθησαν η επίσκεψη στην ελληνική πρωτεύουσα του πρωθυπουργού της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι, και, λίγες μέρες αργότερα, της πρωθυπουργού της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι.
Η παρουσία του ινδού πρωθυπουργού στην Αθήνα σηματοδοτεί, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, την πρόθεση της κυβέρνησης «οι σχέσεις της Ελλάδας με την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη να αναβαθμιστούν σε στρατηγική συνεργασία». Ως προς το ακριβές περιεχόμενο της «στρατηγικής συνεργασίας», ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν σαφής. «Η Ελλάδα, καθώς βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, και ως κράτος μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, είναι σε ιδανική θέση για να αποτελέσει την πύλη της Ινδίας προς την Ευρώπη», σημείωσε σε άρθρο του στους «Times of India».
Υπ’ αυτή την έννοια, η «στάθμευση» του Ναρέντρα Μόντι στην Αθήνα, επιστρέφοντας στο Νέο Δελχί μετά τη σύνοδο κορυφής των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) στο Γιοχάνεσμπουργκ στις 26 Αυγούστου, θα μπορούσε διασταλτικά να θεωρηθεί ένα πρώτο βήμα «διέλευσης της πύλης προς την Ευρώπη» από την Ινδία, προς ευαρέσκεια της Ουάσινγκτον. Οι ΗΠΑ έχουν θορυβηθεί ιδιαίτερα από την απόφαση των πέντε BRICS στο Γιοχάνεσμπουργκ να ενταχθούν στην ομάδα τους άλλες έξι χώρες: Αργεντινή, Αίγυπτος, Ιράν, Αιθιοπία, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Διαβλέπουν τον κίνδυνο το άνοιγμα αυτό, αν δεν απαντηθεί έγκαιρα, να επιτρέψει στους BRICS (και πλέον BRICS+) να αυξήσουν το ειδικό βάρος τους διεθνώς, σαν αντίβαρο στο μπλοκ του οποίου αυτές ηγούνται. Το «μπλοκ των 11» αντιπροσωπεύει το 46% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 37% της παγκόσμιας οικονομίας. Η σύμπηξή του, επισήμανε ο Ναρέντρα Μόντι, «θα ενισχύσει τις πεποιθήσεις πολλών χωρών στον πολυπολικό κόσμο μας».
Σε μια πρώτη κίνηση προς «ενίσχυση των πεποιθήσεων» των δικών της συμμάχων, η Ουάσινγκτον γνωστοποίησε την πρόθεσή της «να ενισχύσει τις χρηματοδοτικές ικανότητες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας». Σύμφωνα με τον Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλο ασφαλείας και δεξί χέρι του προέδρου Μπάιντεν, «μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες θα διατεθούν για δανεισμό σε μεσαίου εισοδήματος και φτωχές χώρες σχεδόν 50 δισ. δολάρια», που θα ξεπεράσουν τα 200 δισ. όταν «οι σύμμαχοί μας συνεισφέρουν και αυτοί», ως απάντηση στα «δεσμευτικά και μη βιώσιμα», όπως είπε, «δάνεια που χορηγεί η Κίνα».
Οι επόμενες κινήσεις φαίνεται να υπαγορεύονται από την εκτίμηση της Ουάσινγκτον ότι η «διεύρυνση του Γιοχάνεσμπουργκ» έχει τρωτά. Μπορεί να καθιστά την Κίνα προέχουσα δύναμη, όμως παράγει προβλήματα συνοχής σε μια ομάδα που τα μέλη της διαφέρουν σημαντικά ως προς τα πολιτικά συστήματα, την οικονομική ισχύ και τους διπλωματικούς στόχους τους. Η Κίνα, το ΑΕΠ της οποίας αντιπροσωπεύει το 70% του ΑΕΠ της ομάδας, αποτελεί, κατά την εκτίμηση αυτή, πρόβλημα για την Ινδία, της οποίας η οικονομία είναι στη φάση αυτή ανταγωνιστική της κινεζικής.
Το δυτικό μπλοκ, η Ουάσινγκτον ως κηδεμονεύουσα δύναμη, θεωρεί ότι το Νέο Δελχί μπορεί να αποσπαστεί από το μπλοκ που κηδεμονεύεται από το Πεκίνο –με εκχώρηση προηγμένης τεχνογνωσίας, σημαντικές επενδύσεις, άνοιγμα αγορών στα ινδικά προϊόντα, μεταφορά παραγωγικών δραστηριοτήτων από την Κίνα στην Ινδία. Στην κατεύθυνση αυτή εκτιμάται ότι κινήθηκε το «πέρασμα από την Αθήνα» του ινδού πρωθυπουργού, και η προτροπή που του έγινε από έλληνα ομόλογό του να θεωρήσει την Ελλάδα ιδανική πύλη εισόδου της Ινδίας στην Ευρώπη.
Με τη χώρα εγκαταλειμμένη στο έλεος των πυρκαγιών, η εγχώρια αρθρογραφία περί «επαφών σχετικά με το λιμάνι του Πειραιά», στο οποίο ο κύριος μέτοχος είναι η κινεζική ναυτιλιακή εταιρεία Cosco Shipping», πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Όπως άλλωστε η πληροφορία του Euractiv ότι η Ολλανδή υπουργός Εξωτερικών, σε συνέντευξή της στην ολλανδική ομοσπονδία εργοδοτών σχετικά με τις σινο-ολλανδικές σχέσεις και την ευρωπαϊκή εξάρτηση από τους κινεζικούς πόρους, αναφέρθηκε συγκεκριμένα στον Πειραιά. Το λιμάνι αυτό, είπε, «ανήκει σε κινεζική κρατική εταιρεία», πράγμα που «δυσκολεύει μια αποτελεσματική πολιτική για την Κίνα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, διότι η Ελλάδα εξαρτάται από την Κίνα».
Ποια τύχη επιφυλάσσει η «στρατηγική συνεργασία με την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη» στο λιμάνι του Πειραιά και, συνακόλουθα, στις σχέσεις Ελλάδας-Κίνας;
Βρίσκεται σε εξέλιξη σχέδιο αποκοπής της Κίνας από την Ευρώπη κατά το πρότυπο της διάρρηξης των σχέσεων ΕΕ–Ρωσίας;
Η πρόσφατη επίσκεψη της ιταλίδας πρωθυπουργού στην Αθήνα συνδέεται, και σε ποιο βαθμό, με όλα τα παραπάνω;
Επισήμως, τη συνάντηση Μητσοτάκη–Μελόνι απασχόλησαν το μεταναστευτικό, η ενεργειακή συνεργασία και η οικονομία. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και η αναστολή εφαρμογής του για τουλάχιστον ένα χρόνο.
Ανεπισήμως, δεν αποκλείεται η συζήτηση να περιέλαβε τις σχέσεις ΕΕ–Κίνας. Η Ιταλία, η μόνη χώρα της G7 που έχει ενταχθεί στο Δρόμο του Μεταξιού, έχει παγιδευτεί στην κλιμάκωση της έντασης στις σχέσεις Ουάσιγκτον–Πεκίνου. Το Bloomberg, επικαλούμενο έγκυρες πηγές, ανέφερε ότι η Ουάσινγκτον πιέζει ενεργά τη Ρώμη να μην ανανεώσει στο τέλος του έτους τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα της σινο-ιταλικής συμφωνίας.
Ποιες νουθεσίες υπαγόρευσαν στον Κυριάκο Μητσοτάκη να απευθύνει στον Ναρέντρα Μόντι μια πρόσκληση που συνιστά συγκεκαλυμμένη αλλά ιδιαίτερα σοβαρή κίνηση αμφισβήτησης των σινο-ελληνικών σχέσεων;
Κωστής Γιούργος
