Ο έρωτας των Σαούντ για τον Ιρακινό εθνικιστή ηγέτη Μουκτάντα αλ-Σαντρ αποκαλύπτει την απελπισία στην οποία έχει περιέλθει ο βασιλικός οίκος μετά τη μεγάλη ήττα στη Συρία, και τη στροφή που κάνουν προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν το Ιράν στη Βαγδάτη αντί στη Δαμασκό.
Ο Μουκτάντα αλ-Σαντρ κάτι ετοιμάζει. Στο κατεχόμενο Ιράκ του 2004, ο εθνικιστής ηγέτης που αργότερα έστησε το κίνημα των Σαντριστών, δαιμονοποιήθηκε από τους Αμερικανούς ως νούμερο ένα εχθρός -εκθρονίζοντας για λίγο τον Οσάμα μπιν Λάντεν. Τώρα οι φίλα προσκείμενοι στους Ουαχαμπίτες, του φιλοτεχνούν το πορτρέτο του Συμφιλιωτή.
Τον περασμένο μήνα ο αλ-Σαντρ πέταξε στη Τζέντα για να συναντήσει το διάδοχο του θρόνου, πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σάλμαν (ΜΜΣ), τον καταστροφέα της Υεμένης. Αυτό μόλις ένα χρόνο αφότου ο αλ-Σαντρ καλούσε τον κόσμο να κατέβει στην πρεσβεία του Ριάντ στη Βαγδάτη για να διαμαρτυρηθεί για την εκτέλεση του σημαντικού Σιίτη κληρικού Νιμρ αλ-Νιμρ από τους Σαουδάραβες.
Πριν από λίγες μέρες ο αλ-Σαντρ πέταξε στο Αμπού Ντάμπι να συναντήσει τον διάδοχο του θρόνου Μοχάμεντ μπιν Ζάγεντ Αλ Νάχιαν -που τυγχάνει να είναι ο μέντορας του ΜΜΣ.
Τι γίνεται εδώ λοιπόν;
Οι Σαντριστές είναι ουσιαστικά Ιρακινοί εθνικιστές και ανήκουν στην εργατική τάξη της πόλης, και δεν είναι αποκλειστικά Σιίτες. Ο αλ-Σαντρ είναι πολύ επικριτικός εναντίον της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Χάιντερ αλ-Αμπάντι και στήριζε -χαλαρά πάντως- τον πρώην πρωθυπουργό Νούρι αλ-Μαλίκι. Το σημαντικό είναι ότι θέλει τη διάλυση των υποκινούμενων από το Ιράν Χασντ αλ-Σαάμπι (Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης) που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον αγώνα εναντίον του Ντάες.
Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, τα ταξίδια του αλ-Σαντρ έχουν να κάνουν με την αντιμετώπιση της υποκινούμενης από τους Σιίτες Ιρανικής επεκτατικότητας και επιθετικότητας.
Αυτή όμως η ανακοίνωση για τον αγώνα του εναντίον της Ιρανικής επιρροής λέει ένα κομμάτι μόνο της ιστορίας. Ο αλ-Σαντρ στην πραγματικότητα είναι εναντίον οποιασδήποτε παρέμβασης -από το Ιράν, αλλά και από τη Ουαχαμπιτική Σαουδική Αραβία, τη Σουνιτική Τουρκία και το φιλοκουρδικό Ισραήλ. Από την άλλη, ο αλ-Σαντρ πέρυσι ζήτησε την παραίτηση του Μπάσαρ αλ-Άσαντ, γεγονός που τον ευθυγράμμισε με τις Ριάντ και Άγκυρα, που είναι επεμβατικές και τάσσονται υπέρ της αλλαγής κυβέρνησης στη Συρία.
Η άποψη ότι ο Οίκος των Σαούντ θα σκεφτεί να επενδύσει στο κυρίως Σιιτικό νότιο και κεντρικό Ιράκ και θα στείλει ανθρωπιστική βοήθεια στους εκτοπισμένους από τα σπίτια τους Ιρακινούς, όπως διαβεβαιώνει το γραφείο του αλ-Σαντρ, ακούγεται σαν κακής ποιότητας Οργουελιανή «νέα γλώσσα». Μια γρήγορη ματιά στο πώς συμπεριφέρεται ο Οίκος των Σαούντ στους Σιίτες της Υεμένης και της δικής του ανατολικής επαρχίας την καταρρίπτει.
Οι Σαουδάραβες υποσχέθηκαν επίσης να «ενισχύσουν την αραβοσιιτική αρχή» στη Νάτζαφ και στην Καρμπάλα. Πρόκειται για ανοιχτή παρέμβαση σε θρησκευτικά ζητήματα των Σιιτών -καθώς η πνευματική Νάτζαφ είναι ανοιχτά αντίθετη στη Χομεϊνιστική Κομ. Οι Σαουδάραβες θα «εξετάσουν» επίσης το ενδεχόμενο να ανοίξουν προξενείο στη Νάτζαφ και να ξεκινήσουν πτήσεις από τη Νάτζαφ στη Σαουδική Αραβία.
Όλη αυτή η παράσταση μπορεί να ερμηνευτεί ως προσπάθεια του Ριάντ να χρησιμοποιήσει τη Νάτζαφ ως γέφυρα για τη Βαγδάτη. Ο ΜΜΣ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα ήθελε ο πρωθυπουργός αλ-Αμπάντι να λειτουργήσει ως μεσολαβητής στην κακή σχέση του Ριάντ με την Τεχεράνη. Το Ιράν επικροτεί την ιδέα -εφόσον δεν πρόκειται για τακτική αντιπερισπασμού εκ μέρους των Σαουδαράβων.
Το παιχνίδι του Οίκου των Σαούντ αφορά κυρίως τις εκλογές του 2018 στο Ιράκ. Ο αλ-Σαντρ στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις ήταν το πρόσωπο-κλειδί. Η άποψη όμως ότι οι Σαουδάραβες θα μπορέσουν να εξαγοράσουν τον αλ-Σαντρ ώστε να γίνει «ο Άνθρωπος από το Ριάντ» είναι κωμικός. Ο αλ-Αμπάντι και ο αλ-Μαλίκι (τον υποστηρίζει δυναμικά ο ΜΜΣ) θα κατέβουν στις εκλογές ενωμένοι, και μπορεί να πάρουν πάνω από 120 έδρες στη Βουλή. Σε αυτή την περίπτωση το παιχνίδι τελείωσε για τον αλ-Σαντρ.
Αυτό που αποκαλύπτει το παιχνίδι ισχύος του Οίκου των Σαούντ για μια ακόμα φορά, είναι απελπισία – απελπισία που προκάλεσε η βαριά ήττα στη Συρία. Εξ ου και η στροφή που κάνουν προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν την Ιρανική «επιθετικότητα» στο Ιράκ αντί για τη Συρία.
Συρία: πώς έχουν τα πράγματα στο έδαφος
Πέρα από τον έρωτα ανάμεσα στον αλ-Σαντρ και στους Σαουδάραβες, στη Μεσοποταμία και στο Λεβάντε, στην εποχή μετά το Ντάες, τα πράγματα είναι πραγματικά αγνώριστα σε σχέση με το τι συνέβαινε στις αρχές του 2010.
Τα πράγματα στο θέατρο του πολέμου στη Συρία είναι άγρια.
Ενώ η Ουάσινγκτον είχε κολλήσει στην ανατροπή της κυβέρνησης, η Μόσχα έσπευσε και με μια μικρή εκστρατευτική δύναμη γύρισε το παιχνίδι στη Μέση Ανατολή. Ενώ Ρωσικά μαχητικά αεροπλάνα επιχειρούσαν συντονισμένα με διάφορες δυνάμεις στο έδαφος, η Ρωσική διπλωματία κατέληξε να κλείσει τα μέτωπα και να επιβάλει καταπαύσεις πυρός ή ζώνες αποκλιμάκωσης.
Ο νέος Συριακός στρατός αντί για τον παλιό που ξόφλησε, είναι τώρα απόλυτα μάχιμος, και για τακτικό και για ανταρτοπόλεμο, και με ηθικό τόσο ψηλό που η Χεζμπόλα χρειάζεται να αναπτύξει λίγους μόνο από τους αξιωματικούς της για να συντονίσουν κάθε Συριακή μονάδα. Λαϊκές μονάδες από Σύριους, φτιαγμένες στο πρότυπο της Χεζμπόλα ή των Μονάδων Λαϊκής Κινητοποίησης, δημιουργούνται από τη Δαμασκό για να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά των μελλοντικών δυνάμεων αντίστασης εναντίον οποιωνδήποτε εισβολέων.
Ενώ η CIA και ο Οίκος των Σαούντ, το Κατάρ (που αργότερα μετανόησε) και η Τουρκία (που αργότερα συντονίστηκε με τη Ρωσία) είχαν πάθει εμμονή με την εκστρατεία τους να αλλάξουν κυβέρνηση στη Δαμασκό, «επενδύοντας» στο χάος που έσπερναν «μετριοπαθείς επαναστάτες» και παλαβοί τζιχαντιστές, το Ιράν επένδυε δισεκατομμύρια ζεστό ρευστό στη Συρία –πληρώνοντας μισθούς στους στρατιώτες, αγοράζοντας πετρέλαιο, παρέχοντας επιμελητειακή υποστήριξη και χτίζοντας εργοστάσια φαρμάκων.
Εκτός λοιπόν από το νέο Συριακό στρατό, αυτοί που πολεμούν τζιχαντιστές είναι μια σειρά από Σιιτικές παραστρατιωτικές ομάδες. Περιλαμβάνουν αντιστασιακές μονάδες γνωστές είτε ως Ιρακινή Χεζμπόλα, ως Τοπικές Δυνάμεις Άμυνας και ως Εθνικές Δυνάμεις Άμυνας, που ενώνουν Αλαουίτες και Σουνίτες, με την υποστήριξη Ιρανών στρατιωτικών συμβούλων.
Η Χεζμπόλα από τη μεριά της σήμερα είναι ακόμα πιο δυνατή από ό,τι ήταν το 2006. Ουσιαστικά η Χεζμπόλα ήταν που νίκησε την αλ-Κάιντα στη Συρία.
Πάνω απ’ όλα, το σχέδιο των απίστων έχει τελειώσει. Το Ντάες και η αλ-Κάιντα συντρίβονται –και θα περιοριστούν σε τιποτένιες επιχειρήσεις μικρής έκτασης. Η κυβέρνηση Τραμπ εγκατέλειψε το «ο Άσαντ πρέπει να φύγει» και η CIA τη χρηματοδότηση «μετριοπαθών ανταρτών».
Ούτε η Συρία ούτε το Ιράκ θα διχοτομηθούν. Όσο δε για τους αγωγούς –βασική αιτία του πολέμου- μπορεί να δούμε στο άμεσο μέλλον το Ιράν να συνεργάζεται με το Κατάρ για να πουλήσουν φυσικό αέριο στην Ευρώπη.
Δεν θα υπάρξει λοιπόν Νέα Μέση Ανατολή σύμφωνα με το σχέδιο των νεοσυντηρητικών. Αντί γι’ αυτό, οι «4+1» -Ρωσία, Συρία, Ιράν, Ιράκ, και η Χεζμπόλα – πήραν το πάνω χέρι. Συμβιβαστείτε με την ιδέα.
Τα πλεονεκτήματα του να ηγείσαι από το παρασκήνιο
Μέσα σ’ όλα αυτά βρίσκεται η Διεθνής Έκθεση Δαμασκού. Είναι πραγματικά ακρογωνιαίος λίθος για την αναγέννηση της Συριακής οικονομίας.
Το ποια κράτη εκπροσωπούνται στην έκθεση δείχνει το μέλλον. Όλα τα BRICS είναι εκεί, καθώς και το Ιράν, το Ιράκ και η Κούβα.
Ποια δεν είναι εκεί; Η Γαλλία, το ΗΒ, η Τουρκία, ο Οίκος των Σαούντ και οι ΗΠΑ –όλοι οι υποστηρικτές της αλλαγής κυβέρνησης, των «μετριοπαθών επαναστατών» και των Σαλαφιστών τζιχαντιστών.
Δεν είναι να απορεί κανείς που η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν –οι τρεις βασικοί πόλοι της Ευρασιατικής ολοκλήρωσης- θα πάρουν «υψηλή προτεραιότητα» σύμφωνα με τη Δαμασκό στην ανοικοδόμηση της Συρίας. Δεν είναι όμως μόνο οι «4+1» που παίρνουν το πάνω χέρι, μπαίνει και το Κινεζικό θωρηκτό.
Ο Αραβοκινεζικός Σύνδεσμος έφτασε να οργανώσει εκδήλωση προώθησης της Έκθεσης της Δαμασκού στο Πεκίνο με τίτλο «Πρώτο Σχέδιο, Έκθεση Σύναψης Σχέσεων για την Ανοικοδόμηση της Συρίας». Βασική συμμετέχουσα ήταν η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων και Υποδομών.
Το Πεκίνο ήδη βλέπει τη Συρία ως κομμάτι της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη –Ένας Δρόμος». Έτσι κι αλλιώς, αυτή η «Νέα Μέση Ανατολή» είναι σημαντική για την Κίνα, ειδικά ως μεγαλύτερη πηγή από την οποία εισάγει πετρέλαιο, που αναμένεται να παραμείνει πάνω από το 50% για το ορατό μέλλον.
Τη σημερινή κατάσταση των πραγμάτων είχε οραματιστεί πίσω στο 2012 ο διεθνολόγος Wang Jisi στη σημαντική του μελέτη Προχωρώντας Δυτικά: Η Αλλαγή της Κινεζικής Γεωστρατηγικής Ισορροπίας, που ανέλυε την Κινεζική στρατηγική επέκταση από την Κεντρική Ασία στη Μέση Ανατολή.
Η πρωτοβουλία «Μία Ζώνη –Ένας δρόμος» είναι η επιτομή αυτού του οράματος –καθώς θα δημιουργήσει ένα όργιο συνδέσεων ανάμεσα στην Κίνα, στον Περσικό Κόλπο και στη Μεσόγειο. Για το Πεκίνο, η Συρία είναι πολύ ελκυστική ως βασικός σταθμός μεταφόρτωσης στο Ιράκ, στο Λίβανο και στο Λεβάντε, αλλά επιτρέπει και άμεση πρόσβαση στη Μεσόγειο.
Η Κινεζική Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου δεν είναι μόνο μέτοχος στις δύο μεγαλύτερες Συριακές πετρελαϊκές εταιρείες, υπέγραψε και μεγάλες συμφωνίες εξερεύνησης και ανάπτυξης, ενώ η Sinochem έχει δικαιώματα για ένα από τα δύο μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου στη Συρία.
Η Δαμασκός αντιλαμβάνεται πολύ καλά αυτή τη διακριτική πολιτική του να «ηγείσαι από το παρασκήνιο» των Κινέζων. Το Πεκίνο, μαζί με τη Μόσχα, αναχαίτισε όλα τα Νατοϊκά σχήματα που αποσκοπούσαν στην καταδίκη και στην επιβολή κυρώσεων στη Συρία στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Το Πεκίνο πίστευε πάντα απόλυτα ότι δεν έπρεπε να αλλάξει η κυβέρνηση της Συρίας –και να καταστραφεί από παραστρατιωτικές ομάδες- όπως η Λιβύη. Η φρίκη των «μετριοπαθών επαναστατών»/Σαλαφιστών τζιχαντιστών στη Συρία κράτησε την Κίνα σε κατάσταση συναγερμού, αφού φοβόταν την πιθανή εξαγωγή της στην Σιντζάν.
Ο αλ-Σαντρ, παίζοντας το Ουαχαμπίτικο παιχνίδι του δεν έχανε τίποτα να πάρει μερικές ιδέες από το Κινεζικό Πολιτμπίρο. Περίμενε. Μην αφήνεις να μαθευτεί ότι ηγείσαι από το παρασκήνιο. Και όρμα όταν καταλάβεις ποιοι θα είναι οι πραγματικοί νικητές.
Το Πεκίνο δεν τρόμαξε από τη «στροφή στην Ασία» της Αμερικής –που παρεμπιπτόντως κατέρρευσε από το βάρος της. Προβλήματα στο ανατολικό μέτωπο; Επένδυσε διακριτικά στο δυτικό μέτωπο. Και μάζεψε τα κέρδη σου μαζί με τους «4+1».
Το Ιράκ παρεμπιπτόντως είναι κομμάτι των «4+1». Αν ο αλ-Σαντρ παίξει τα χαρτιά του σωστά μπορεί να αναβαθμιστεί από τον ΜΜΣ στον Σι Τζινπίν.
Pepe Escobar
Μετάφραση – Επιμέλεια: Βάλια Δημοπούλου – Κώστας Ψιούρης
Πηγή: Asia Times
