Η 3η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η «Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία» όπου ανακηρύχθηκε το 1992, με το ψήφισμα 47/3 της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Ταυτόχρονα, τιμάται η «Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία», η οποία εγκρίθηκε το 2006 και επικυρώθηκε από την ελληνική Βουλή το 2012.
Κάθε χρόνο, τη μέρα αυτή, υιοθετείται ένα σύνθημα. Για το 2024 είναι το παρακάτω: «Ενίσχυση της ηγεσίας των ανάπηρων ατόμων για ένα μέλλον χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμο». Καθώς οι ανάπηροι/ανάπηρες ως επικεφαλής μπορούν να οδηγήσουν σε ένα κόσμο δίκαιο για όλους, όλες, όλα. Το παραπάνω σύνθημα αντανακλά ένα παλαιότερο παγκόσμιο σύνθημα των αναπήρων «Τίποτα για εμάς, χωρίς εμάς». Υποδηλώνει τις βασικές απαιτήσεις συμμετοχής, εκπροσώπησης και ένταξης και καλεί τα ανάπηρα άτομα να διαμορφώσουν ενεργά τις συνθήκες της ζωής τους.
Ωστόσο, αυτή τη μέρα, καθώς ταυτόχρονα πλησιάζει η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων, συχνά γινόμαστε μάρτυρες αντιμετώπισης των αναπήρων ως αντικείμενα φιλανθρωπίας, ευαισθησίας και ως πρότυπα δύναμης για τα μη ανάπηρα άτομα.
Οι χειραφετημένοι ανάπηροι και οι χειραφετημένες ανάπηρες δεν ενστερνιζόμαστε τις παραπάνω πρακτικές, χρησιμοποιούμε ως εργαλείο το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας, σύμφωνα με το οποίο διαχωρίζεται η αναπηρία από τη βλάβη, εφόσον πλέον η αναπηρία ορίζεται ως κοινωνική κατασκευή.
Το κοινωνικό μοντέλο διαμορφώθηκε από το αναπηρικό κίνημα, ακτιβιστές/τριες και ονοματίστηκε από τον θεωρητικό εκφραστή αυτού τον άγγλο συνανάπηρο καθηγητή στο γνωστικό αντικείμενο «Σπουδές για την Αναπηρία» Mike Oliver, γεφυρώνοντας την αναπηρική κοινότητα με την ακαδημαϊκή. Η μαρξιστική ανάλυση ήταν αυτή που παρείχε τα εργαλεία για τη σύνδεση των κοινωνικών συνθηκών με την παραγωγή της βλάβης και της αναπηρίας.
Έχοντας, λοιπόν, στη φαρέτρα μας το βασικό εργαλείο, είμαστε σε επαγρύπνηση, μέχρι την επίτευξη της αληθούς ένταξης των ανάπηρων ατόμων. Δεν αποσκοπούμε στο να αλλάξουμε το ανάπηρο άτομο, έτσι ώστε αυτό να εξυπηρετήσει την κοινωνία, αλλά την κοινωνία έτσι ώστε να μας χωράει όλες, όλα και όλους.
Στηρίζουμε την άποψη ότι τα ανάπηρα άτομα αντιμετωπίζουν τα καθημερινά προβλήματα τους ως ζήτημα δικαιωμάτων και όχι ως προσωπική τραγωδία ή ως αποτέλεσμα της βλάβης τους.
Οφείλει να γίνει κατανοητό πως τα ανάπηρα άτομα δεν είναι «αντικείμενα» φιλανθρωπίας, ιατρικής περίθαλψης και κοινωνικής προστασίας, αλλά υποκείμενα με δικαιώματα, ικανά να διεκδικήσουν τα δικαιώματα αυτά, ικανά να λαμβάνουν αποφάσεις για τη ζωή τους με βάση την ελεύθερη και ενημερωμένη συγκατάθεσή τους και να είναι ενεργά μέλη της κοινωνίας.
Στην Ελλάδα η ένταξη των ανάπηρων ατόμων απαιτεί ακόμα πολύ δρόμο. Η παρατήρηση του αφιλόξενου δομημένου περιβάλλοντος, ο διαχωρισμός των ατόμων μέσω ύπαρξης ειδικών σχολείων και ιδρυμάτων, η απαξίωση του ΕΣΥ, η σχεδόν ανύπαρκτη συζήτηση για το δικαίωμα στην εργασία το επιβεβαιώνει.
Το 2024 είναι επίσης παραολυμπιακή χρόνια και οι πανηγυρισμοί για τα επιτεύγματα των αθλητών και των αθλητριών σε μια εμπειρότερη ματιά φανερώνει τη καθυστερημένη αντίληψη μας τα ανάπηρα άτομα. Η αυτοψία στους χώρους άθλησης το αποδεικνύει, όπως και η επίσκεψη των αθλητών και αθλητριών στη μη καθολικά προσβάσιμη Βουλή των Ελλήνων. Προσβασιμότητα δεν είναι η ύπαρξη με τυχαίο τρόπο σε κάποια από τις πόρτες του κτηρίου μιας ράμπας.
Επιπρόσθετα οι πολυκρίσεις οδηγούν σε πισωγυρίσματα τόσο στη χώρα μας, όσο και διεθνώς.
Επιστρέφοντας στο σύνθημα του ΟΗΕ για της 3ης Δεκεμβρίου, μοιάζει πως απέχει η διεθνής συγκυρία από την εφαρμογή του παραπάνω. Υπό συνθήκες πολέμου, κατά τη γενοκοκτονία και εγκλημάτων πολέμου, όλα καταρρέουν. Για να διεκδικήσουν τα ανάπηρα άτομα το παρόν και μέλλον που δικαιούνται, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ειρήνη.
Στη Γάζα, σύμφωνα με ανάλυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), μέχρι τον Ιούλιο του 2024, καταγράφθηκαν 22.500 παλαιστίνιοι τραυματίες, οι 3.100 και 4.000 εξ αυτών πρόκειται για ακρωτηριασμούς άκρων, αν και σημειώνεται ότι «μεμονωμένες αναφορές δείχνουν ότι ο αριθμός αυτός μπορεί να είναι υψηλότερος». Επίσης αναφέρονται περίπου 2.000 τραυματισμοί του νωτιαίου μυελού και εγκεφαλικές κακώσεις, τη στιγμή που το Ισραήλ συστηματικά διαλύει το σύστημα υγείας, αφαιρώντας το δικαίωμα για μακροχρόνια και εξειδικευμένη περίθαλψη.
Ο πόλεμος αναπηροποιεί, δημιουργεί αποκλεισμούς και καταστρέφει κάθε στόχο για τη βιωσιμότητα, όπως προτάσσει το σύνθημα του ΟΗΕ για το 2024.
Πώς θα διασφαλιστούν τα απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση των παλαιστινίων συναπήρων μας, τη στιγμή που η παγκόσμια κοινότητα ανέχεται να συμβαίνει μπροστά της μια γενοκτονία;
Στεκόμαστε στο πλάι των ανάπηρων ατόμων του κόσμου ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικής ταυτότητας, φυλής, ηλικίας, εθνικότητας/εθνότητας και θρησκείας.
Κατερίνα Σαράντη
