Διαβάσαμε πολύ προσεκτικά – ελπίζουμε – το άρθρο του κ. Χατζημιχάλη στην «Εποχή» (14.07.2024) με τίτλο: «Βιώσιμη Aνάπτυξη, το νέο “όπιο του λαού”;» Ο κ. Χατζημιχάλης έχει δίκιο για την κατάχρηση του όρου «Βιώσιμη Ανάπτυξη», έχει επίσης δίκιο – σ’ έναν βαθμό – για το ότι η αιτία της αποτυχίας της δεν είναι ζήτημα τεχνοκρατικό, αλλά πολιτικό. Λέμε σ’ έναν βαθμό, γιατί θεωρούμε ότι η αποτυχία δεν είναι της Βιώσιμης Ανάπτυξης, αλλά του τρόπου και του λόγου που αυτή χρησιμοποιήθηκε ως «πράσινο ξέπλυμα» και έτσι έχει γίνει ένας από τους πυλώνες του νεοφιλελευθερισμού.
Η επιφύλαξή μας βρίσκεται στο γεγονός ότι διαβάζοντας κάποιος/α το εν λόγω άρθρο μένει με την εντύπωση ότι είναι λάθος η Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΒΑ), ως πολιτική πρόταση για τον μετασχηματισμό διαφόρων πολιτικών και της ίδιας της κοινωνίας. Ας μην φθάσουμε να εφαρμόζουμε τον μωαμεθανικό νόμο, πονάει χέρι – κόβει χέρι, γιατί το χέρι μπορεί να απλώνεται για να κλέψει ή να σκοτώσει, αλλά μπορεί και για να δημιουργήσει και να αγκαλιάσει.
Σε λάθος κατέυθυνση
Σίγουρα ο όρος «Βιώσιμη Ανάπτυξη» χρησιμοποιείται ως «πράσινο ξέπλυμα» και θα συμφωνήσουμε στο ότι η αιολική ενέργεια/ανεμογεννήτριες και η ηλιακή ενέργεια/φωτοβολταϊκά από τη στιγμή που εφαρμόστηκαν όπως εφαρμόστηκαν χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό, εξυπηρέτησαν οικονομικά συμφέροντα, ενώ είτε αφαίρεσαν υψηλής παραγωγικότητας αγροτική γη από την καλλιέργεια ή τη βόσκηση, είτε κατέστρεψαν τα βουνά, τα περάσματα πουλιών κλπ. Σε παλαιότερο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ μάλιστα, η ΒΑ αναφερόταν ως οικονομική βιωσιμότητα, λόγω άγνοιας και μόδας προφανώς.
Αλλά η στοχευμένη και σε λάθος κατεύθυνση χρησιμοποίηση στοιχείων της ΒΑ δεν πρέπει κατά τη γνώμη μας να σημαίνει χρεοκοπία της ίδιας της έννοιας με όσα αυτή εμπεριέχει, πόσο μάλλον να χαρακτηρίζεται, έστω και με ερωτηματικό, έστω και με εισαγωγικά, όπιο του λαού.
Όσο για τη δική μας «Αριστερά» θα συμφωνήσουμε (έχουν παρασυρθεί από το κυρίαρχο αφήγημα της βιωσιμότητας και έχουν διολισθήσει σε τακτικές του τύπου καλύτερη (;) τεχνική διαχείριση) και θα συμπληρώσουμε μάλιστα τη συμφωνία της με τη woke κουλτούρα από φόβο; μήπως θεωρηθεί οπισθοδρομική ή χειρότερα εκτός συστήματος. Και έτσι ξεχνάει το σοσιαλισμό, δεν τον αναφέρει ως όραμα ή ως ιδεολογία, με αποτέλεσμα να μην είναι ριζοσπαστική δύναμη που θέλει να ανατρέψει τον καπιταλισμό, τον οποίο τελικά υπηρετεί παραμένοντας εντός του φθαρμένου και διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος. Ενώ θα μπορούσε να εξηγήσει τι ακριβώς συμβαίνει και να διατυπώσει τη δική της πρόταση.
Τίνος η αποτυχία;
Για να επανέλθουμε στη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΒΑ). Δεν φταίει η ΒΑ αν δεν μπορούμε να έχουμε π.χ. ξεχωριστούς κάδους για τον διαχωρισμό των οικιακών αποβλήτων. Δεν μπορεί να θεωρηθεί αποτυχία της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας ή πολύ περισσότερο της ΒΑ. Είναι, κατά τη γνώμη μας, αποτυχία των ευκαιριακών και αποσπασματικών πολιτικών που γίνονται είτε για την απορρόφηση κονδυλίων, είτε για το θεαθήναι, είτε για οικονομικό όφελος κάποιων επιτήδειων, είτε για όλους τους λόγους μαζί. Διαβάζαμε μόλις χθες, ότι στο Άμπου Ντάμπι υποχρεώνονται όλα τα σπίτια και όλες οι επιχειρήσεις που έχουν σχέση με τρόφιμα να διοχετεύουν όλα τους τα απόβλητα σε μια βιοτεχνία, η οποία τα μετατρέπει σε πρωτεϊνούχες ζωοτροφές ή σε βιοκαύσιμα, ή σε λιπάσματα (υπάρχουν 3 γραμμές) και έτσι το Άμπου Ντάμπι έχει μειώσει τα απόβλητα τροφίμων που καταλήγουν στις χωματερές ή σε άλλους χώρους κατά 54%. Και αυτή η διεργασία είναι ΒΑ και σε αυτό συνεργάζονται όλοι, κυβέρνηση, ΤΑ, επιχειρήσεις και πολίτες.
Ένα άλλο θέμα που θα θέλαμε να θίξουμε είναι η εφαρμογή των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (ΣΒΑ). Δεν θα μπούμε στη λογική της κριτικής σχετικά με την επάρκεια των δεικτών μέτρησης, γιατί εξάλλου είναι τεχνοκρατικό ζήτημα. Θα αναφερθούμε μόνο στο ζήτημα των Συμπερασμάτων της πρόσφατης Έκθεσης Προόδου του ΟΗΕ (02.05.2024), στην οποία ομολογείται όχι μόνο η μη πρόοδος στην υλοποίηση των ΣΒΑ, αλλά σε πολλές περιπτώσεις η οπισθοχώρησή τους. Κι αυτό είναι εξόχως ένα τεράστιο πολιτικό ζήτημα και είναι ζήτημα των ΗΠΑ και της ΕΕ κυρίως. Πολύ σωστά ο κ. Χατζημιχάλης αναφέρεται στους παγκόσμιους οργανισμούς αναφορικά με τη στοίχισή τους πίσω από τη ΒΑ. Θα συμπληρώναμε και την απαξίωσή τους από τις ΗΠΑ και την ΕΕ και την δημιουργία ή την ουσιαστική αντικατάστασή τους (χωρίς να τους καταργεί) από παράλληλους μηχανισμούς. Ως παράδειγμα αναφέρουμε την απαξίωση του ΠΟΕ και την αντικατάσταση της Συμφωνίας για τη ρύθμιση του παγκόσμιου εμπορίου με τις Διμερείς Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου, ώστε να επικρατεί η λογική του διαίρει και βασίλευε.
Σχετικά με το Our Common Future (Το Κοινό μας Μέλλον) – η Έκθεση Μπρούντλαντ υιοθετήθηκε από τον ΟΗΕ και δημοσιεύθηκε το 2021 επικαιροποιημένη – είναι ένα κείμενο με ηθικο-προοδευτικές προτάσεις, πράγματι, αλλά και με κρυμμένες παγίδες. Με θέμα ακριβώς αυτές τις προτάσεις διοργανώθηκε τον Ιανουάριο 2022 μια τηλεδιάσκεψη με ομιλητές και συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο (και τον Παγκόσμιο Νότο) στην οποία συμμετείχαμε. Ο τίτλος της διάσκεψης ήταν: Our Future at Stake – Το μέλλον μας σε διακινδύνευση. Σ’ αυτήν οι ομιλητές αποδόμησαν αυτό το κείμενο και διατύπωσαν τις δικές τους προτάσεις για την οικοδόμηση μιας παγκόσμιας δημοκρατικής διακυβέρνησης. Με τον ελληνικό τίτλο της διάσκεψης δημοσιεύσαμε ένα άρθρο/παρουσίαση στην «Εποχή» στις 30 Ιανουαρίου 2022, το οποίο θα βρείτε στη διεύθυνση: https://www.epohi.gr/article/42454/to-mellon-mas-se-diakindyneysh
Ο Κώστας Φωτεινάκης είναι Πρόεδρος των Φίλων της Φύσης
Η Καίτη Μυλωνά είναι Μέλος των Φίλων της Φύσης
