Αβέβαιο, γεμάτο παγίδες, γίνεται το μέλλον της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, όσο πλησιάζει η ημερομηνία των ευρωεκλογών του Ιουνίου.
Την περασμένη Παρασκευή, 22 Μαρτίου, προστέθηκε ένα επιπλέον στοιχείο αβεβαιότητας, όταν αποφασίστηκε στo Coreper[1] η αναβολή της προγραμματισμένης για τις 25 Μαρτίου καθοριστικής ψηφοφορίας στο Συμβούλιο της ΕΕ, σε ό,τι αφορά τον νόμο για την αποκατάσταση της φύσης (Nature Restoration Law).
Η ψηφοφορία θα ήταν τυπική, καθώς τον περασμένο Νοέμβριο οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου είχαν καταλήξει σε πολιτική συμφωνία επί του κειμένου, το οποίο στη συνέχεια εγκρίθηκε στο Στρασβούργο στο τέλος Φεβρουαρίου (βλ. Εποχή 10/3/24). Πολιτικοί ελιγμοί της τελευταίας στιγμής μπλόκαραν τον νέο νόμο, μεταθέτοντας την τελική του ψήφιση για μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές του Ιουνίου 2024.
Κατά τη διάρκεια του τελευταίου Σαββατοκύριακου, περισσότεροι από 13.000 πολίτες της ΕΕ, 166 περιβαλλοντικές ΜΚΟ και μια ομάδα υπουργών Περιβάλλοντος έστειλαν επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζοντας την υποστήριξή τους στον νόμο, ζητώντας να μην καθυστερήσει η ψήφιση. Οι φωνές τους αγνοήθηκαν.
Η Αριέλ Μπρούνερ, του Bird Life Europe & Central Asia δήλωσε: «Τα λόμπι των αγροκτημάτων και της δασοκομίας θα εξαντλήσουν όλες τις προσπάθειες τους για να προωθήσουν τις κερδοσκοπικές, καταστροφικές για τη φύση πολιτικές. H Επιτροπή πρέπει να αφυπνιστεί και να αφουγκραστεί την επιστήμη. Χωρίς την άμεση ευρείας κλίμακας διασφάλιση της φύσης, η Ευρώπη θα βιώσει περισσότερες πλημμύρες, περισσότερες ξηρασίες και απειλές για τη ζωή των πολιτών και την ικανότητα των γεωργών να παράγουν τρόφιμα θα είναι αυξανόμενες. Εάν η Επιτροπή επιθυμεί πραγματικά να υλοποιήσει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία της, τώρα είναι η ώρα!»
Στη συνάντηση του Coreper η Ουγγαρία ήταν η πρώτη χώρα που απέσυρε την υποστήριξή της για το μέτρο, ενώ και άλλες χώρες αντιτάχθηκαν ή απείχαν. Η πορεία για την ψήφιση του νόμου για την αποκατάσταση της φύσης, υπέστη μια πολύ βασανιστική διαδικασία, επειδή συγκρούστηκε με τα συμφέροντα των γεωργικών λόμπι, που υποστηρίζονται από τα συντηρητικά κόμματα.
Υπενθυμίζεται ότι, μεταξύ άλλων, ο νόμος ορίζει ότι τα κράτη – μέλη πρέπει έως το 2030 να αποκαταστήσουν τουλάχιστον το 30% των οικοτόπων που βρίσκονται σήμερα σε κακή κατάσταση (π.χ. όπως δάση, λειμώνες και υγρότοποι), το 60% έως το 2040 και το 90% έως το 2050, προβλέποντας τη δυνατότητα προσωρινής αναστολής των μέτρων για τη βελτίωση της βιοποικιλότητας των γεωργικών οικοσυστημάτων σε εξαιρετικές περιστάσεις, και εφόσον οι στόχοι αποκατάστασης ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την παραγωγή τροφίμων και να επιδράσουν στην καταλληλόλητα τους για κατανάλωση.
Η αντίθεση στον νόμο για την αποκατάσταση της φύσης είναι αντιπροσωπευτικός δείκτης των αυξανομένων δυσκολιών προώθησης των «πράσινων πολιτικών».
Η γερμανική περιβαλλοντική οργάνωση Agora Energiewende, που ειδικεύεται στην ανάλυση ενέργειας και κλίματος, σε πρόσφατη μελέτη[2] σχετικά με τις πράσινες πολιτικές προτεραιότητες της επόμενης ευρωπαϊκής νομοθετικής περιόδου αναφέρει: «Η πολιτική υποστήριξη για νέες και ευρύτερες πρωτοβουλίες πολιτικής για το κλίμα διαβρώνεται. Αυτό αναδεικνύεται από την επίμονη απόρριψη [των πράσινων πολιτικών] από την πλευρά των κυρίαρχων συμφερόντων ενός ενεργειακού συστήματος που στηρίζεται στα ορυκτά καύσιμα».
Πώς θα είναι ο κύκλος πολιτικής της ΕΕ για την ενέργεια και το περιβάλλον για την περίοδο 2024-2029; Τον περασμένο Ιούλιο, το Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), συνεχώς πιο ανήσυχο και νευρικό στην προσπάθεια εξεύρεσης συναίνεσης μεταξύ των βιομηχανικών λόμπι που επικεντρώνονται στη διατήρηση του status quo (οικονομικό, βιομηχανικό, τεχνολογικό), κατάφερε να αποδυναμώσει την οδηγία για τις βιομηχανικές εκπομπές, απορρίπτοντας την πρόταση επέκτασης της εφαρμογής της στις κτηνοτροφικές μονάδες εκτροφής βοοειδών, υπεύθυνες για υψηλές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, ενώ έχει ταχθεί αρκετές φορές κατά του νέου κανονισμού για τα αυτοκίνητα (από το 2035 μπορούν να πωλούνται μόνο νέα αυτοκίνητα μηδενικών εκπομπών, δηλαδή 100% ηλεκτρικά), ενώ παραμένει ασαφής η θέση του σχετικά με την οδηγία EpBd[3] για τα «πράσινα σπίτια».
Είναι προφανές ότι, ενόψει των εκλογών, τα πολιτικά παιχνίδια είναι πολύ περίπλοκα, με μια στροφή προς πιο συντηρητικά προγράμματα, προσέχοντας να μην δυσαρεστήσουν τις διαθέσεις των επιχειρηματιών, των βιομηχανικών ενώσεων, των αγροτών, των κτηνοτρόφων (οι συνεχείς εκκλήσεις για «τεχνολογική ουδετερότητα» χωρίς δέσμευση σε προκαθορισμένες λύσεις, όπως 100% στην ηλεκτροκίνηση, είναι μια σαφής ένδειξη αυτής της αντι-περιβαλλοντικής στροφής).
Ωστόσο, όπως δηλώνει η Agora Energiewende: «Η Ευρώπη πρέπει να εξετάσει την κλιματική κρίση σε όλους τους τομείς πολιτικής -από την ασφάλεια έως τον φορολογικό σχεδιασμό, από τη γεωργία έως τη βιομηχανική ανάπτυξη- αναζητώντας εφικτές λύσεις για την επίτευξη του στόχου των μηδενικών εκπομπών έως τα μέσα του αιώνα».
Μετά τις εκλογές του Ιουνίου, οι Βρυξέλλες θα πρέπει να υποβάλουν νομοθετική πρόταση σχετικά με τον τρόπο μείωσης των εκπομπών CO2 κατά 90% έως το 2040. Επιπλέον στον προϋπολογισμό της περιόδου 2028-2034, θα πρέπει να αναζητηθούν μέθοδοι εξασφάλισης μεγαλύτερης χρηματοδότησης για τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας.
Σύμφωνα με την Agora Energiewende θα χρειαστεί ένα νέο «Ταμείο για το κλίμα» που θα χρηματοδοτείται από το χρέος της ΕΕ και τα έσοδα της εμπορίας του μηχανισμού ETS (εμπορία ρύπων).
Μεταξύ των προτεραιοτήτων των επόμενων πολιτικών πρωτοβουλιών θα πρέπει να είναι η στήριξη τεχνολογιών για τον ταχύτερο εξηλεκτρισμό της τελικής κατανάλωσης ενέργειας (ώθηση στις αντλίες θερμότητας), επιτάχυνση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές, καθορισμός γεωπολιτικής στρατηγικής για τη μετάβαση σε μηδενικές εκπομπές, προετοιμασία για την ταχύτερη έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα.
Σημειώσεις:
1. Oργανο που συντονίζει και προετοιμάζει τις εργασίες του Συμβουλίου και απαρτίζεται από τους «μόνιμους αντιπροσώπους» των κυβερνήσεων των 27 κρατών μελών,
3. Energy Performance of Buildings Directives
Ο Ιωσήφ Σινιγάλιας είναι μηχανολόγος μηχανικός.
