Macro

Ιωσήφ Σινιγάλιας: Δεύτερη φορά Τραμπ: Αποδομώντας τη βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση

Λίγες ώρες μετα την ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ οι δηλώσεις του περί ύπαρξης συνθηκών «έκτακτης ανάγκης» χαρακτηρίζονται από ένα μείγμα αυτοκρατορικής αυταρέσκειας και ανορθολογικής πεισματοσύνης.
 
Μέχρι την παραμονή της ορκωμοσίας του νέου ενοίκου του Λευκού Οίκου, τίποτα δεν είχε αναδειχτεί ως μείζον θέμα εθνικής «έκτακτης ανάγκης», εκτός της συνθήκης που, ενδεχόμενα, η ίδια η αλλαγή σκυτάλης επέφερε.
 
Μια ομοβροντία εκτελεστικών διαταγμάτων επιχειρεί να ανατρέψει προγενέστερες διαχρονικές πολιτικές εγκαθιστώντας νέες, που η αντιφατικότητα, μέσα στην βιασύνη, αποσκοπούν κύρια να πλήξουν τρέχουσες πρακτικές, παρα να συγκροτήσουν πειστικές προτάσεις για το μέλλον, ιδιαίτερα εάν στοχεύουν στο σχεδιασμό του κλιματικού μέλλοντος σε πλαίσιο βιωσιμότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης.
 
 
Τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ έχουν επιδείξει αξιόλογη, αν και ανεπαρκή για τη διασφάλιση των κλιματικών στόχων της απανθρακοποίησης, επίδοση στην πορεία της πράσινης μετάβασης. Αυτό το κεκτημένο θα επιχειρηθεί να εκποιηθεί, τροφοδοτώντας σφοδρή αντιπαράθεση της ενδο-καπιταλιστικής ανταγωνιστικότητας μεταξύ του green capitalism και του fossil capitalism. Οι «προτεραιότητες» του νέου επιθετικού, αναζωπυρωμένου καπιταλισμού θα συγκροτήσουν καινούργιες συμμαχίες, η αστάθεια των οποιων θα επιδράσει αρνητικά στο ήδη «τραυματισμένο» φυσικό περιβάλλον και στις ενεργο-γεωπολιτικές σχέσεις (ΗΠΑ – Κίνα – ΕΕ κ.λπ.).
 
Η ενεργειακή κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κήρυξαν οι ΗΠΑ, η αντίστοιχη δεξιά στροφή του συγγενούς Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), κόμματος πλειοψηφίας, έκφραση του οποίου είναι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εγκαινιάζει μια αβέβαιη πορεία για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), και εκείνη των προγραμμάτων ενεργειακής απόδοσης (π.χ. Green Deal).
 
Η πρώτη ημέρα της νέας κυβέρνησης σημαδεύτηκε από την κήρυξη εθνικής ενεργειακής έκτακτης ανάγκης, με στόχο την προώθηση της εγχώριας παραγωγής ενέργειας, επιδιώκοντας, παράλληλα, να αναιρέσει τις ενέργειες του απερχόμενου προέδρου για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.
 
 
Τα εκτελεστικά διατάγματα
 
 
Ο Τραμπ δήλωσε: «Η ανεπαρκής παραγωγή ενέργειας, η μεταφορά, η διύλιση και η παραγωγή αποτελούν μια ασυνήθιστη και εξαιρετική απειλή για την οικονομία, την εθνική ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική του έθνους μας. Υπό το φως αυτών των ευρημάτων, κηρύσσω εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Αυτή η δήλωση επιτρέπει στον πρόεδρο να ξεκλειδώσει ειδικές εξουσίες για τη μεταφορά πετρελαίου και να αλλάξει τον τρόπο παραγωγής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικότερα, στοχεύει στο να «διευκολύνει τον εντοπισμό, την παραγωγή, τη μεταφορά, τη διύλιση και την παραγωγή εθνικών ενεργειακών πόρων σε ομοσπονδιακά εδάφη, και όχι μόνο».
 
Τα εκτελεστικά διατάγματα που υπεγράφησαν τις πρώτες ώρες μετά την ορκωμοσία περιλαμβάνουν:
 
* Τερματισμό ισχύος της Πράσινης Νέας Συμφωνίας (New Green Deal). Όλοι οι οργανισμοί θα πρέπει να αναστείλουν άμεσα την εκταμίευση των κονδυλίων που διατίθενται μέσω του νόμου IRA (Inflation Reduction Act), συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των κονδυλίων για σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.
 
* Κατάργηση της πολιτικής διείσδυσης ηλεκτρικών οχημάτων.
 
* Αναθεώρηση, εντός 30 ημερών, όλων των κανονισμών που επιβάλλουν υπερβολικές επιβαρύνσεις στον εντοπισμό, την ανάπτυξη ή τη χρήση των ενεργειακών πόρων των ΗΠΑ, ιδίως του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα, της υδροηλεκτρικής ενέργειας, των βιοκαυσίμων, των κρίσιμων ορυκτών και των πυρηνικών πόρων.
 
* Προσωρινή απόσυρση χωροταξικής διαθεσιμότητας όλων των περιοχών της υφαλοκρηπίδας των ΗΠΑ για την εκμίσθωση υπεράκτιων αιολικών πάρκων και αναθεώρηση των ομοσπονδιακών κανονισμών σχετικά με την αδειοδότηση αιολικών έργων.
 
* Έκδοση, εντός 60 ημερών, νέων κατευθυντήριων γραμμών, για την εξάλειψη του συνυπολογισμού του «κοινωνικού κόστους του άνθρακα» από όλες τις εκδοθείσες ομοσπονδιακές άδειες ή εγκρίσεις επενδύσεων.
 
* Αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα και δεσμεύσεων σε σχέση με τη σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (IPPCI).
 
* Μεγιστοποίηση της ανάπτυξης και παραγωγής φυσικών ενεργειακών πόρων στα ομοσπονδιακά και πολιτειακά εδάφη της Αλάσκας, δίνοντας προτεραιότητα στην ανάπτυξη υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
 
* Άρση του παγώματος των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου, διευρύνοντας την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές.
 
 
Οι συνέπειες της νέας κλιματικής πολιτικής ΗΠΑ
 
 
Οι αποφάσεις του Τραμπ σηματοδοτούν την επανεκκίνηση ενός επιθετικού προγράμματος υποβάθμισης της πολιτικής των ΗΠΑ για το κλίμα, με ομόχρονη αμφισβήτηση της επιστημονικής βάσης της κλιματικής κρίσης (αιτίες- αντιμετώπιση).
 
Η έξοδος από τη Συμφωνία του Παρισιού θα ακυρώσει τη δέσμευση των ΗΠΑ να μειώσουν, εντός μιας δεκαετίας, τη ρύπανση του κλίματος έως και -66%. Εγκαταλείπεται, ή τουλάχιστον υποβαθμίζεται, η δέσμευση των ΗΠΑ να χρηματοδοτήσουν με δισεκατομμύρια δολάρια τη στήριξη των φτωχότερων εθνών που υποφέρουν από πρωτοφανή κύματα καύσωνα, πλημμύρες και άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
 
Η επίτευξη του στόχου της συμφωνίας του Παρισιού για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου, χωρίς τη συμβολή των ΗΠΑ καθίσταται εξαιρετικά αμφίβολη.
 
Μένει να καταγραφεί σε ποιο βαθμό ο Τραμπ θα καταφέρει να πλήξει τον IRA -έχει ωφελήσει οικονομικά τις Ρεπουμπλικανικές πολιτείες περισσότερο από τις Δημοκρατικές-, να βάλει εμπόδια στην ανάπτυξη των ΑΠΕ και στη διάδοση των ηλεκτρικών οχημάτων.
 
Η συμβολή της εφαρμογής του IRA στη μείωση των εκπομπών στον τομέα των μεταφορών (η κύρια πηγή εκπομπών στις ΗΠΑ), μόλις άρχισε να αποδίδει, τώρα που ο Τραμπ επιδιώκει να τον κατεδαφίσει!
 
Οι ανακοινωθείσες αλλαγές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση των εκπομπών έως το 2030 κατά 4 δισ. τόνους, σύμφωνα με ανάλυση του Carbon Brief. Αυτή η ποσότητα ρύπων έως το 2030, θα ακυρώσει, όλη την εξοικονόμηση CO2 που επιτεύχθηκε τα τελευταία πέντε χρόνια, χάρη στην αιολική, φωτοβολταϊκή και άλλες καθαρές τεχνολογίες σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, θα προκαλέσει παγκόσμια κλιματική ζημιά άνω των 900 δισ. δολαρίων, κατ’ εκτίμηση της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA).
 
Σύμφωνα με την εταιρεία αναλυτών Wood Mackenzie, θα πρέπει την περίοδο 2023-2050 να επενδυθούν 7,7 τρισ. δολάρια για τον ενεργειακό τομέα των ΗΠΑ. Εάν οι Ρεπουμπλικάνοι αναιρέσουν τις πολιτικές που υποστηρίζουν την ενέργεια χαμηλών εκπομπών και τις σχετικές υποδομές, η εκλογή του Τραμπ προβλέπεται ότι θα επιφέρει μείωση κατά 1 τρισ. δολάρια.
 
 
Η υποβάθμιση του ευρωπαϊκού Green Deal έπεται;
 
 
Η εκλογή του Τραμπ, και όχι μόνο, έχει σημαντικές επιπτώσεις μίμησης στην Ευρώπη. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), ήδη από καιρό, πιέζει για αναθεώρηση των πολιτικών για το κλίμα.
 
Σε μια προσπάθεια αναζωογόνησης, δήθεν, της οικονομικής ανάπτυξης και της καινοτομίας στη γηραιά ήπειρο, το ΕΛΚ θα ήθελε να χαλαρώσει τους κανονισμούς για το κλίμα και την ενέργεια.
 
Ειδικότερα, προτείνει:
 
* Κατάργηση του στόχου για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2040.
 
* Αναστολή για τουλάχιστον δύο έτη, της ισχύος του κανονισμού της ΕΕ για την ταξινομία, διευκολύνοντας τις επενδύσεις σε μη πράσινες πηγές, και του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής για τις εκπομπές CO2 (Cbam)[1].
 
* Μείωση της γραφειοκρατίας για τη βελτίωση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας(!).
 
Ειδικότερα, η νομοθεσία για την εταιρική βιωσιμότητα, όπως οι οδηγίες για την υποβολή εκθέσεων (CSRD)[2] και τη δέουσα επιμέλεια (CSDDD)[3], καθώς και ο κανονισμός για την ταξινόμηση και ο Cbam, είναι υπερβολικές και επαχθείς, σύμφωνα με το ΕΛΚ.
 
Κατά συνέπεια προτείνουν την αναστολή της εφαρμογής αυτών των κανονισμών και την αντικατάστασή τους με έναν γενικό κανονισμό που περιορίζει το πεδίο εφαρμογής τους μόνο σε εταιρείες με περισσότερους από 1.000 υπαλλήλους
 
«Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερη ανάπτυξη και θέσεις εργασίας», ανέφερε το ΕΛΚ, σημειώνοντας ότι «οι τιμές της ενέργειας είναι 2-5 φορές υψηλότερες από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα».
 
Αυτό που φαίνεται, επομένως, είναι ότι η εκλογή του Τραμπ μετατοπίζει, επίσης, το μεγαλύτερο κομματικό σχηματισμό της Ευρώπης, προς πιο ακραίες φιλελεύθερες θέσεις για το κλίμα και την ενέργεια.
 
Στην πορεία ανάπτυξης των ΑΠΕ, ωστόσο, υπάρχουν ισχυρές δυναμικές ανταγωνιστικότητας της «πράσινης αγοράς», οικονομικές σκοπιμότητες και περιφερικές επιδιώξεις ενεργειακής αυτονομίας, που δεν εξαρτώνται από τον Τραμπ ή το ΕΛΚ, ακόμη και αν οι πολιτικές των ΗΠΑ και της ΕΕ μπορούν να επιταχύνουν ή να περιορίσουν αυτή τη δυναμική.
 
Η επίκληση συνθήκων έκτακτης ανάγκης, στη νέα δέσμη των πολιτικών ΗΠΑ, αναδεικνύει και περιγράφει την είσοδο σε μια ιστορική φάση οπου η επιτάχυνση της ριζοσπαστικοποίησης του τεχνο-καπιταλισμού, στηρίζεται στην περαιτέρω λεηλάτηση της φύσης, την εκκένωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των κανόνων διεθνούς νομιμότητας.
 
Η απο-θεσμοποίηση της πολιτικής (αποχώρηση από τη Συμφωνία του Παρισιού, ΠΟΥ κ.λπ.) ανατρέπει ένα υπόδειγμα λειτουργούσας, προβληματικής έστω, συμβίωσης, τροφοδοτώντας κυνικούς ανταγωνισμούς επιβολής επιβλαβών πρακτικών για τους πολλούς και τους αδύναμους.
 
Σημειώσεις:
1. Carbon Border Adjustment Mechanism
 
2. Corporate Sustainability Reporting Directive
 
3. Corporate sustainability due diligence
 
Ο Ιωσήφ Σινιγάλιας είναι μηχανολόγος μηχανικός.