Για πρώτη φορά είδα το σύνθημα «Η βάρκα είναι γεμάτη» στις αφίσες των ακροδεξιών Ρεπουμπλικανών που έκαναν την έκπληξη στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στη Γερμανία μπαίνοντας σε μια σειρά τοπικά Κοινοβούλια. «Η βάρκα είναι γεμάτη» και δεν χωράει άλλους μετανάστες, πρόσφυγες, ξένους πάσης φύσεως. Μερικά χρόνια αργότερα, οι Ρεπουμπλικανοί εξαφανίστηκαν, το σύνθημα όμως έμεινε. Και το υιοθέτησαν και «κανονικά» κόμματα, κατά κανόνα τα συντηρητικά, όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά σε όλη την Ευρώπη.
Η εικόνα της γεμάτης βάρκας παραπέμπει ευθέως στα «κύματα» των προσφύγων, στις «συνεχείς ροές» των προσφύγων που απειλούν τις κοινωνίες των ντόπιων. Κι αφού η βάρκα μας είναι γεμάτη, όποιος ξένος προσπαθεί να ανέβει είναι κίνδυνος για μας.
Να σημειωθεί ότι το σύνθημα δεν το εφηύραν οι Ρεπουμπλικανοί. Το έκλεψαν από τον τίτλο ενός βιβλίου του Ελβετού συγγραφέα Άλφρεντ Χέσλερ, το οποίο εξιστορεί τη μοίρα έξι ανθρώπων που τρέχουν να γλιτώσουν από τους ναζί το 1942 κι όταν επιτέλους φτάνουν στην ουδέτερη Ελβετία, αυτή δεν τους… χωράει.
Οπως δεν χωράνε σήμερα στην Ευρώπη οι πρόσφυγες. Με εξαίρεση αυτούς που φεύγουν από την εμπόλεμη Ουκρανία – για την ώρα τουλάχιστον.
Ο «υβριδικός» πόλεμος
Στην Ελλάδα του 2022 η βάρκα είναι γεμάτη ακόμη κι όταν αδειάζει. Μερικές δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν μείνει στις «δομές», όπως ονομάζονται τα στρατόπεδα, κι όμως η κυβέρνηση, μια μεγάλη μερίδα της κοινωνίας και μια ακόμη μεγαλύτερη μερίδα του Τύπου παρουσιάζουν σχεδόν κάθε προσπάθεια μερικών δεκάδων προσφύγων και μεταναστών να περάσουν σήμερα στην Ελλάδα ως εισβολή. Ως απειλή και δη εκπορευόμενη από την Τουρκία, στο πλαίσιο ενός ακήρυχτου «υβριδικού» πολέμου.
Είναι αλήθεια ότι την άνοιξη του 2020 ο Ερντογάν είχε πει ότι τα σύνορα είναι ανοιχτά – και είχε προσπαθήσει να πιέσει την Ε.Ε. να δώσει περισσότερα λεφτά για την περίθαλψη των τουλάχιστον 4 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων που μένουν στην Τουρκία, απειλώντας την ότι στην αντίθετη περίπτωση θα… ανοίξει τις στρόφιγγες.
Ωστόσο, αφού οι ελληνικές αρχές δεν μπόρεσαν επί εβδομάδες να εντοπίσουν τους 40 πρόσφυγες που είχαν εγκλωβιστεί σε νησίδα στην κοίτη του Έβρου, γιατί να μπορούν οι τουρκικές αρχές να κρατούν εκατομμύρια πρόσφυγες μακριά από τα σύνορα της Ευρώπης; Όλο και κάποιοι θα τους ξεφύγουν, ακόμη κι αν δεχτούμε την επίσημη θέση της Τουρκίας ότι δεν κάνει τα στραβά μάτια. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, που και οι άνθρωποι στην Τουρκία θεωρούν πως η βάρκα είναι γεμάτη – και ότι αναγκάζονται να μοιράζονται τη φτώχεια τους και τις κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας με τους πρόσφυγες.
Ευρωπαϊκές υποκρισίες
Η βάρκα είναι γεμάτη στην Ελλάδα, με τους 5.500 πρόσφυγες ή/και μετανάστες που έφτασαν το πρώτο εξάμηνο του 2022 για να προστεθούν στους 20.557 διαμένοντες (σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης). Αυτό φωνάζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη – και γι’ αυτό έχει πειστεί ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας.
Η βάρκα είναι γεμάτη και στην Ευρώπη των 500 εκατομμυρίων κατοίκων, που φιλοξενεί αυτή τη στιγμή λιγότερους πρόσφυγες απ’ ό,τι στην Τουρκία. Αυτό φωνάζουν όχι μόνο η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά αλλά και πολλές συντηρητικές κυβερνήσεις – και γι’ αυτό έχουν πειστεί μεγάλα κομμάτια των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Γι’ αυτό και είναι περιορισμένες οι πιέσεις στην Ελλάδα να απαντήσει στις καταγγελίες για τα pushbacks. Καλές οι αρχές και αξίες, αλλά μην μας τουμπάρει και η βάρκα…
Κάκη Μπαλή
