Η εκρηκτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή ρίχνει βαριά τη σκιά της στην επικείμενη επίσκεψη εργασίας του προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας, Ταγίπ Ερντογάν, στην Αθήνα, στις 7 Δεκεμβρίου, προκειμένου να παραστεί στο πέμπτο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) Ελλάδας Τουρκίας. Οι δύο χώρες έχουν επιλέξει διαφορετικό στρατόπεδο.
Η κυβέρνηση της ΝΔ ασκεί με απόλυτη συνέπεια τα καθήκοντά της ως πιστός σύμμαχος των ΗΠΑ υποστηρίζοντας το Ισραήλ, αγνοώντας το δίκαιο της παλαιστινιακής υπόθεσης, υποβοηθούμενη από την πολιτική των ίσων αποστάσεων που έχει υιοθετήσει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθώντας να παίξει τον ρόλο της ηγετικής δύναμης του μουσουλμανικού κόσμου υποστηρίζει την Χαμάς, κλιμακώνοντας την στρατηγική του απρόβλεπτου και άτακτου συμμάχου εντός της Βόρειο-ατλαντικής συμμαχίας.
Πλήρη και σαφή εικόνα για τα αποτελέσματα της συνάντησης θα έχουμε μετά την ολοκλήρωσή της, όμως με δεδομένη τη σημερινή γεωπολιτική κατάσταση κυριαρχεί η εντύπωση, ότι οι δύο πλευρές, κατά πάσα πιθανότητα, θα αρκεστούν σε θέματα χαμηλής πολιτικής, βελτίωσης των οικονομικών σχέσεων, εμπέδωσης ενός κλίματος εμπιστοσύνης και συνεργασίας χωρίς να υπεισέλθουν στα επίμαχα σημεία των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Η παρέμβαση Σαμαρά
Οι τελευταίες παρεμβάσεις του πρώην πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά, υπενθυμίζουν ότι η σκληρή εθνικιστική γραμμή είναι εδώ. Ουσιαστικά η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη καθίσταται όμηρος αυτών των αντιλήψεων. Γεγονός το οποίο δεν είναι κάτι νέο, καθώς από την περίοδο της αντιπολίτευσης και με αφορμή την συμφωνία των Πρεσπών, η ΝΔ πρωταγωνίστησε στην καλλιέργεια ενός κλίματος βαθιά διχαστικού,ακραία αντιευρωπαϊκού, ενός κλίματος που εύκολα θα επανακαλλιεργηθεί σε περίπτωση που ληφθούν πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών, διαδικασία που απαιτεί αμοιβαίες υποχωρήσεις. Άλλωστε, ποιος δεν θυμάται το πλεόνασμα λαϊκισμού από πλευράς ΝΔ, όταν το 2017 με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ο τούρκος Πρόεδρος επισκέφθηκε την Αθήνα και η τότε αξιωματική αντιπολίτευση κατηγορούσε την τότε κυβέρνηση για έλλειμμα σοβαρής προετοιμασίας, όταν ο Ερντογάν έθιξε θέματα που αφορούν την συνθήκη της Λωζάνης.
Δυστυχώς στερεότυπα και αμφισημίες εντοπίζονται και στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αυτό πιστοποιεί η συνεχής, αλλά άνευ νοήματος και ιστορικότητας, επανάληψη του όρου «πατριωτική αριστερά», το φλερτ με το ΠΡΑΤΤΩ του τ. ΥΠΕΞ, Νίκου Κοτζιά, με τις γνωστές απορριπτικές απόψεις τόσο στα ελληνοτουρκικά όσο και στο Κυπριακό (μην ξεχνάμε ότι ο Ν. Κοτζιάς ήταν από τους βασικούς υπευθύνους για το ναυάγιο των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού στον Μοντ Πελεράν) αλλά και η πρόσφατη ανακοίνωση του κόμματος ενόψει της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν. Είναι σαφής η διάθεση, η κριτική να γίνεται σε ελάσσονα ζητήματα και οι αναφορές σε προσφυγή στην Χάγη και στην τήρηση του διεθνούς δικαίου να συνοδεύεται από προϋποθέσεις που ουσιαστικά ακυρώνουν την οποιαδήποτε ευελιξία ακριβώς εντός αυτού. Είναι σαφής η διάθεση το ραγδαία μεταλλασσόμενο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ να προσεταιρισθεί αντιλήψεις, απόψεις και, κυρίως, στερεότυπα που κυριαρχούν στην ελληνική κοινωνία.
Το νέο πολιτικό υποκείμενο της Αριστεράς και τα ελληνοτουρκικά
Στον αντίποδα, η ελληνική αριστερά δεν μπορεί παρά να υποστηρίξει την ανάγκη να υπάρχει μια αποφασιστική στροφή στις σχέσεις μας με την Τουρκία μέσω της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Γνωρίζουμε πολύ καλά, από την εμβληματική συμφωνία των Πρεσπών, ότι μία ειρηνική διευθέτηση δεν μπορεί να έχει νικητές και ηττημένους. Η επίλυση των διαφορών απαιτεί ευελιξία και υποχωρήσεις, που βεβαίως δεν μπορούν να θίγουν την εθνική κυριαρχία, αλλά είναι απαραίτητες για την επίτευξη του στόχου της ειρηνικής συνύπαρξης με την γειτονική μας χώρα. Ο οδικός χάρτης προσφυγής στην Χάγη, παράλληλα με την επίλυση του κυπριακού, η βελτίωση των σχέσεων σε όλους τους τομείς είναι τα απαραίτητα ορόσημα αυτής της κατεύθυνσης.
Τα κέρδη νομοτελειακά υπερβαίνουν τις ζημιές, καθώς το πάγωμα των στρατιωτικών εξοπλισμών και η αξιοποίηση των σχετικών πόρων στην αειφόρο ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, την Υγεία, την Παιδεία και την οικοδόμηση του κοινωνικού κράτους θα έχουν αισθητή θετική επίπτωση και στις δύο πλευρές του Αιγαίου.
Το εγχείρημα δημιουργίας ενός νέου πολιτικού υποκειμένου που θα αποκαταστήσει το έλλειμμα που έχει διαμορφώσει η βίαιη δεξιά μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ -ΠΣ, οφείλει να συνδυάζεται με την προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός ισχυρού κινήματος που θα διεκδικήσει την ειρηνική συμβίωση στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης και της Μεσογείου και θα συνδυασθεί με το αίτημα να σταματήσει ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας και να λυθεί οριστικά το Παλαιστινιακό.
Ο νέος πολιτικός φορέας οφείλει να ασκήσει αντιπολίτευση στην κυβέρνηση της ΝΔ για την προσκόλληση της στην πολιτική των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, στην ακύρωση των προσπαθειών να ασκηθεί μια πλουραλιστική εξωτερική πολιτική, όπως αυτή που ασκήθηκε την τετραετία 2015-2019, άλλοτε με επιτυχία, άλλοτε με προσκόμματα, από την κυβέρνηση της Αριστεράς. Το νέο πολιτικό υποκείμενο οφείλει να σταθεί αρωγός στη δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ) σύμφωνα με τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών.
Το Κυπριακό πρόβλημα βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην κρισιμότερη ίσως φάση του. Ουδέποτε προηγουμένως πέρασε τόσο μεγάλο διάστημα στασιμότητας και αδιεξόδου, την ώρα μάλιστα που το ζήτημα της οριστικής διχοτόμησης και η απαράδεκτη λύση των δύο κρατών επανέρχεται και, δυστυχώς, όχι μόνο από την Τουρκία και την τ/κυπριακή πλευρά. Καθώς ο χρόνος περνά χωρίς εξελίξεις στο Κυπριακό, η κατοχή βαθαίνει και εμπεδώνεται. Είναι αδήριτη και επιτακτική ανάγκη να αναληφθούν εκείνες οι πρωτοβουλίες που θα δημιουργήσουν προοπτική επανέναρξης της διαπραγματευτικής διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού. Οφείλει, τέλος, να ασκήσει κριτική στις παλινωδίες και στους δισταγμούς της κυβέρνησης να εμπλακεί σε έναν ουσιαστικό και αποτελεσματικό διάλογο με την γείτονα που θα διαμορφώσει ένα ειρηνικό μέλλον στις δύο πλευρές του Αιγαίου.
Μαρία Γιαννακάκη – Μιχάλης Υδραίος
