Έλεγε ο Αβραάμ Λίνκολν τον Δεκέμβριο του 1865: «Αν η δουλεία δεν θεωρείται λάθος, τότε τίποτα δεν είναι λάθος». Ο χρόνος έδειξε πόσο δίκιο είχε, ένα δίκιο που το πλήρωσε με τη ζωή του. Η δουλεία βέβαια, αυτή η εκατόμβη ψυχών και σωμάτων, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία από τις πολλές εκδοχές του φασισμού.
Οπότε δεν νομίζω ότι προδίδουμε το πνεύμα του Αβραάμ Λίνκολν αν τον παραφράσουμε λέγοντας πως, «αν ο φασισμός δεν θεωρείται λάθος, τότε τίποτα δεν είναι λάθος». Πράγμα που σημαίνει πως ούτε το Άουσβιτς ήταν λάθος, ούτε τα εκατομμύρια των θυμάτων του, ούτε ο πελώριος πόλεμος, αλλά και οι πάμπολλες επιβιώσεις και συνεκδοχές του «εν τω συγχρόνω βίω». Με άλλα λόγια σημαίνει, για να πάμε και στον Ανδρέα Εμπειρίκο, ότι σκοπός της (εκφασισμένης) ζωής μας είναι η χαμέρπεια αφού ξεχνάμε τον μεγάλο λόγο του ποιητή: «Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια», γράφει στην «Υψικάμινο», για να φωνάξει λίγο παρακάτω: «Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη».
Έτσι λοιπόν, θα πρέπει να θεωρήσουμε πως σε οποιοδήποτε πρόβλημα, όσο οξύ κι αν είναι, όπως το προσφυγικό, ο φασισμός δεν αποτελεί λύση, γιατί ακριβώς ο φασισμός είναι το πρόβλημα, επειδή ο φασισμός είναι η απόλυτη χαμέρπεια του ανθρώπινου είδους. Όσα ερωτήματα κι αν προκύπτουν, ο φασισμός που ξεχύνεται από την κρατική συμπεριφορά και τον λόγο του κάθε Μηταράκη, του κάθε Άδωνι, του κάθε Κύρτσου δεν αποτελεί την απάντηση. «Ο άνθρωπος είναι η απάντηση όποια κι αν είναι η ερώτηση» έχει σημειώσει μια για πάντα ο Αντρέ Μπρετόν. Αλίμονο αν η χαμέρπεια ήταν η απάντηση στις κραυγές των απελπισμένων από τη Μόρια. Αλίμονο αν η απάντηση στην απελπισία που ξεχειλίζει από τη Μόρια, μαζί με τα σκουπίδια, τα λύματα, την αβίωτη ζωή, ήταν οι περιπολίες των νεαρών με τα ρόπαλα, τα δακρυγόνα και οι χειροβομβίδες κρότου – λάμψης της αστυνομίας σε μικρά παιδάκια και ο μολυσματικός λόγος εκείνων που αποδείχθηκαν απαράσκευοι, αδιάφοροι και ανεπαρκείς στην πολύπλοκη ευθέτηση του προσφυγικού προβλήματος.
Εκείνοι δηλαδή που καλλιέργησαν τη χαμέρπεια του φασισμένου λόγου μιλώντας για αλλοίωση του πληθυσμού, για «βιαιότητες διαφόρων φιλοξενουμένων», για «λαθροέπικους» και «λαθροεισβολείς» (Α. Σαμαράς) και τώρα έρχονται να «λύσουν» το πρόβλημα με κοινωνικό αυτοματισμό, που δεν είναι τίποτε άλλο πάρα μία από τις πολλές εκδοχές του φασιστικού λόγου. Συνειδητοποιούν άραγε αυτοί που συμπεριφέρονται πολιτικά «σαν καρχαρίες στον ωκεανό των ανθρωπίνων δακρύων», όπως θα έλεγε και ο Έριχ Μαρία Ρέμαρκ («Ο μαύρος Οβελίσκος»), τη βαρβαρότητα που θα μας ακολουθεί για χρόνια ως κοινωνία με ολέθριες επιπτώσεις; Συνειδητοποιούν πού οδηγούν τη χώρα για λίγες ψήφους, αισχρές, τρισάθλιες και χαμερπείς; Πολύ φοβάμαι ότι θα πρέπει να σκεφτούμε πολύ πριν απαντήσουμε ότι δεν συνειδητοποιούν τον κίνδυνο. Μια χαρά τον συνειδητοποιούν. Απλώς περιμένουν να αποκομίσουν κέρδη από την έκρηξη. Αυτή είναι η χαμέρπεια. Γι’ αυτό -και το λέω ως ακραίο παράδειγμα βαρβαρότητας- πετάχτηκε μέσα στην «τούρλα του Σαββάτου» ο εξ Ηλείας ορμώμενος βουλευτής της Ν.Δ. Κώστας Τζαβάρας για να υπενθυμίσει την «ιδιότυπη κατοχή» της ηρωικής Μανωλάδας των φραουλοχώραφων από τους αλλοδαπούς. Εκεί που, άμα λάχει, ρίχνουν με τις καραμπίνες στους σύγχρονους δούλους τους ή τους δένουν στο αγροτικό και τους σέρνουν, όπως ο Αχιλλέας τον Έκτορα, για να θυμηθούμε και την ένδοξη «ελληνική φυλή» την οποία θέλουν να αλλοιώσουν οι homo sacer της Μανωλάδας. Εκείνο δηλαδή το υποκατώτατο είδος ανθρώπου που στη Ρώμη μπορούσες να το σκοτώσεις ακόμη και άνευ λόγου και αιτίας χωρίς καμιά επίπτωση.
Κι όταν οι homo sacer εγείρονται και διεκδικούν το στοιχειώδες, την αξιοπρέπεια της ζωής τους, έρχεται ο αρμόδιος υπουργός Νότης Μηταράκης γα να δηλώσει πολύ σοβαρά και πολύ αρμόδια ότι είναι «υποκινούμενοι». Το παγκόσμιο δηλαδή επιχείρημα βαρβαρότητας και χαμέρπειας του φασισμού. Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης -ειδικά σε διδακτορικά και φασιστικά καθεστώτα- δεν υπήρξε διεκδίκηση ή αντιστασιακή πράξη που να μην ήταν «υποκινούμενη». Βεβαίως, ακόμα κι αν γλιτώσουν από τη ρετσινιά του υποκινούμενου ή και πράκτορα οι αντιστασιακοί, υπάρχουν κι άλλα… οράματα για τη γούνα τους, όπως να χαρακτηριστούν «ψυχικά νοσούντες« (Δόμνα Μιχαηλίδου, υφυπουργός Εργασίας). Έτσι, για να ξέρουμε μέχρι πού μπορεί να φτάσει η χαμέρπεια.
Μόνο που όλοι ξεχνούν ένα πράγμα: ότι ο αγώνας για αξιοπρέπεια δεν έχει τέλος «μέχρι η αξιοπρέπεια να γίνει το έθιμο όλων μας», όπως λέει και το βασικό σύνθημα του πάνδημου ξεσηκωμού των υποκινούμενων στη Χιλή. Ένα όνειρο δρόμος από τη Μόρια…
Κώστας Καναβούρης
Πηγή: Η Αυγή
