Η σχέση της έννοιας του κοινωνικού μετασχηματισμού με την Αριστερά και τον σοσιαλισμό είναι ταυτοτική με την έννοια ότι ο λόγος ύπαρξης της Αριστεράς είναι η κοινωνική αλλαγή σε σοσιαλιστική κατεύθυνση.
Βεβαίως, ο κοινωνικός μετασχηματισμός μπορεί να αποτυπώνει ποικίλες αλλαγές. Για παράδειγμα τη μετάβαση μεταξύ διαφόρων περιόδων του καπιταλισμού ή αργότερα για να περιγράψει την αλλαγή αυταρχικών καθεστώτων σε αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες. Μετά το 1989 συνδέθηκε με τις ανατροπές στα καθεστώτα του τότε υπαρκτού σοσιαλισμού. Ακόμη και η επανένωση των δύο Γερμανιών αναλύθηκε στο πλαίσιο αυτής της έννοιας.
Ομως στην παρούσα συγκυρία της μεγάλης κρίσης του καπιταλισμού των χρηματοπιστωτικών αγορών της περιβαλλοντικής καταστροφής και του πολέμου, μόνον στη λογική της Αριστεράς νοείται κοινωνικός μετασχηματισμός, αφού οτιδήποτε διαφορετικό ισοδυναμεί με το χάος και την αποσύνθεση.
Αναγκαία προϋπόθεση θα είναι η σαφής διακήρυξη από τη μεριά της Αριστεράς ότι στόχος της είναι η υπέρβαση των τρόπων παραγωγής και ζωής καθώς και των σχέσεων εξουσίας και ιδιοκτησίας προς μία αλληλέγγυα σοσιαλιστική κοινωνία που επιδιώκει να θέσει ένα απόλυτο τέλος στην εκμετάλλευση του ανθρώπου και της φύσης.
Στο 3ο του συνέδριο το κόμμα της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς διακήρυξε με σαφήνεια την προσήλωσή του στην αναγκαιότητα αυτής της υπέρβασης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι κόμμα προσηλωμένο στον στρατηγικό στόχο του, τον σοσιαλισμό του 21ου αιώνα, όπως έχει αποτυπωθεί στη διακήρυξή του. Διεκδικεί να εκφράσει πολιτικά την κοινωνική πλειονότητα, να επεξεργαστεί και να προωθήσει, τις ώριμες αλλαγές που ενισχύουν τη θέση των πολλών, στοχεύοντας στην παραγωγική ανασυγκρότηση, στην οικολογική αναδιάρθρωση και στη βιώσιμη περιβαλλοντικά και κλιματικά ουδέτερη ανάπτυξη.
Ισως ορισμένοι να θεωρούν υπερβολικές αυτές τις διακηρύξεις. Και είναι επίσης βέβαιο πως όποιος διαβάσει την πολιτική απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα εκπλαγεί με τις δώδεκα αναφορές του κειμένου στους όρους σοσιαλισμός και σοσιαλιστικός. Ομως όταν αυτός απουσιάζει από διατυπώσεις οιασδήποτε αριστερής συλλογικότητας, τότε η παράλειψή του ξενίζει και βάζει σε σκέψεις. Γιατί ζούμε σε μία περίοδο όπου ο καπιταλισμός αποτυγχάνει σε όλα τα επίπεδα απειλώντας την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.
Η κατεύθυνσή μας, λοιπόν, πρέπει να έχει πάντα ως οδηγό της τη «σοσιαλιστική πυξίδα». Πρέπει να ερευνά τη χάραξη ενός δρόμου που ξεπερνά τόσο τα καθεστώτα του «υπαρκτού» που κατέρρευσαν όσο και την υποταγμένη στον νεοφιλελευθερισμό σοσιαλδημοκρατία. Ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός που η καθ’ ημάς Αριστερά ευαγγελίζεται θα πρέπει επίσης να συνδυάζει σε σταθερή βάση τα κινήματα του δρόμου με τη γνώση, την πληροφόρηση και την επιστημονική τεκμηρίωση.
Με δεδομένο το αρνητικό για την Αριστερά διεθνές περιβάλλον, μια συνολική ρήξη με τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό δεν είναι εφικτή ακόμη, όσο τα λαϊκά κινήματα που ήδη αναγεννιούνται δεν αποκτούν συνείδηση, βούληση και συγκεκριμένη πολιτική στόχευση κοινωνικής αλλαγής.
Στο μεταξύ, και με βάση την ελληνική εμπειρία διακυβέρνησης του τόπου από την Αριστερά, μπορούμε και πρέπει να προχωρήσουμε σε ελεγχόμενες μεταβατικές ρήξεις μέσα στο σύστημα. Δηλαδή ρήξεις των οποίων οι συνέπειες είναι υπό σαφή -κατά το δυνατόν- έλεγχο αλλά συμβάλλουν στη δημιουργία πολιτικής συνείδησης και στην ενεργοποίηση της κοινωνίας.
Γι’ αυτό και η καθαρή διακήρυξη του στρατηγικού μας στόχου δεν αρκεί. Χρειάζεται το κυβερνητικό μας πρόγραμμα να ενσωματώνει σχετικές ρήξεις, όπως επίσης απαιτούνται οι αναγκαίες πολιτικές συμμαχίες με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. που θα το υπηρετούν.
Σήμερα που τα προβλήματα είναι παγκόσμια (ειρήνη, κλίμα/περιβάλλον, ενέργεια, μετανάστευση, υγεία, τεχνολογία κ.λπ.), οι λύσεις σε εθνική αποκλειστικά βάση είναι καταδικασμένες σε αποτυχία. Χρειαζόμαστε ευρύτερο, πανευρωπαϊκό, δημοκρατικό σχεδιασμό της κοινωνικής αλλαγής, στους αντίποδες όσων προωθεί ο κυρίαρχος σήμερα νεοφιλελευθερισμός. Γι’ αυτό και οι στόχοι και επιλογές μας μολονότι ξεκινάνε στο εθνικό έδαφος, περνάνε μέσα από την Ευρώπη και τα κινήματά της.
Στο βιβλίο του «Μπορεί ο παγκόσμιος καπιταλισμός να αντέξει;» ο καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας William Robinson καταλήγει ως εξής: «ο κριτικός λογοτεχνίας και φιλόσοφος Φρεντερίκ Τζέιμσον παρατήρησε κάποτε ότι: “είναι ευκολότερο να φανταστεί κανείς το τέλος του κόσμου παρά να φανταστεί κανείς το τέλος του καπιταλισμού”. Αλλά αν δεν φανταστούμε το τέλος του καπιταλισμού –και δεν ενεργήσουμε με βάση αυτή τη φαντασία– μπορεί κάλλιστα να βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το τέλος του κόσμου. Η επιβίωσή μας απαιτεί να δώσουμε μάχη για την πολιτική εξουσία, να αποσπάσουμε την εξουσία από τις πολυεθνικές και τους πολιτικούς, γραφειοκρατικούς και στρατιωτικούς εκπροσώπους τους πριν να είναι πολύ αργά».
Και για μας ο αγώνας της ανατροπής ξεκινά στην Ελλάδα τον προσεχή Μάιο…
Κώστας Καλλωνιάτης – Γιώργος Μπουγελέκας
