Θέλουν και αν ναι μπορούν οι ΗΠΑ να αναπτύξουν μεσολαβητική πρωτοβουλία για τη συνολική επίλυση του Παλαιστινιακού;
Οποια κι αν είναι η απάντηση, η σύνδεση της αναζήτησης οριστικού καθεστώτος στη Δυτική Οχθη και τη Γάζα με το αμερικανικό σχέδιο εξομάλυνσης των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ σημαίνει ότι οι ΗΠΑ επιστρέφουν στην προ του 2003 πολιτική τους στη Μέση Ανατολή.
Το 2003 με την εισβολή στο Ιράκ ο Μπους ο νεότερος τερμάτισε την προτεραιότητα που είχε η επίλυση της Αραβοϊσραηλινής Σύγκρουσης για να υιοθετήσει την επαναχάραξη του χάρτη της περιοχής, με τον Ομπάμα λίγα χρόνια αργότερα να επενδύει στη δυναμική της «αραβικής άνοιξης».
Τόσο η εισβολή στο Ιράκ το 2003 όσο και η στήριξη των εξεγέρσεων στον αραβικό κόσμο το 2011 όχι μόνο δεν δημιούργησαν δυναμική περιφερειακής σταθεροποίησης αλλά διόγκωσαν την ήδη υπάρχουσα κατάσταση.
Η εμπλοκή των ΗΠΑ στην αναζήτηση συνολικής επίλυσης της αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1970, όταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών του Νίξον, Ρότζερς, πέτυχε να τερματίσει τον πόλεμο φθοράς Ισραήλ – Αιγύπτου στη Διώρυγα του Σουέζ.
Αμέσως μετά τον πόλεμο του Κιπούρ, τον Οκτώβριο του 1973, ο Κίσινγκερ διαπραγματεύτηκε με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τη Συρία την απεμπλοκή των δυνάμεών τους με τη συμφωνία γραμμών ανακωχής και την παρουσία κυανόκρανων του ΟΗΕ.
Ακολούθησε η Συμφωνία του Καμπ Ντειβιντ το 1979, με μεσολαβητή τον Κάρτερ.
Επόμενος σταθμός, η πρωτοβουλία του πατρός Μπους και του Μπέικερ αμέσως μετά την Καταιγίδα της Ερήμου την άνοιξη του 1991 για σύγκληση της Ειρηνευτικής Διάσκεψης στη Μαδρίτη τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς.
Ακολούθησε η οκταετία Κλίντον με τις ΗΠΑ σε πρωταγωνιστικό ρόλο σε κάθε διαπραγμάτευση, με τελευταίο σταθμό τη Διάσκεψη στην Τάμπα Κλίντον, Μπάρακ και Αραφάτ τον Ιανουάριο του 2001, λίγες μέρες πριν από τη λήξη της θητείας του προέδρου των ΗΠΑ.
Από τότε μέχρι και σήμερα δεν έχει υπάρξει άξια λόγου αμερικανική μεσολαβητική πρωτοβουλία.
Εύλογα τίθεται το ερώτημα, με δεδομένη την αβεβαιότητα για την αντιπαράθεση Μπαιντεν και Τραμπ που θα κυριαρχήσει σε όλη τη διάρκεια του 2024, που είναι εκλογική χρονιά, αν θα μπορεί η Ουάσινγκτον να ασκεί με σταθερότητα και αποφασιστικότητα μεσολαβητικό ρόλο.
Ετσι νομιμοποιείται το ερώτημα αν το σχέδιο των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή έρχεται πολύ αργά.
Γιώργος Καπόπουλος
