Τα οράματα για στρατηγική χειραφέτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ προϋποθέτουν αμυντική αυτάρκεια και πολιτική βούληση χωρίς τις οποίες η διατλαντική σχέση δεν θα γίνει ποτέ συμπαράταξη δύο ισότιμων πόλων.
Το θέμα ξαναήρθε στην επικαιρότητα από τον Μακρόν, ο οποίος επανέλαβε την πάγια ευρωπαϊκή στρατηγική της Γαλλίας που βλέπει στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας έναν ηγετικό ρόλο για το Παρίσι παρόμοιο με τον ηγετικό ρόλο που ασκεί άτυπα η Γερμανία στην ευρωζώνη.
Χειραφέτηση δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην διάρρηξη της στρατηγικής σχέσης ΗΠΑ – Ευρώπης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, αλλά στην πράξη ενός διδύμου ΗΠΑ – Γαλλίας που θα διαμορφώνει καθοριστικά την πολιτική της Δύσης.
Ετσι δεν υπάρχει τίποτε το περίεργο που η Γερμανία θέλει μια μερκαντιλιστική εξωτερική πολιτική α λα καρτ είτε σε εθνικό είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο και που πολύ συχνά έρχεται σε αψιμαχίες με τις ΗΠΑ και δεν αποδέχεται την πρόταση Μακρόν.
Οι ΗΠΑ χωρίζονται από τη Γερμανία από τον Ατλαντικό, ενώ η Γαλλία είναι η απέναντι όχθη του ποταμού Ρήνου.
Το Βερολίνο προτιμά την εξάρτηση από τις ΗΠΑ παρά τη χειραφέτηση που προτείνει ο Μακρόν, καθώς με δεδομένες τις ισχυρές συμβατικές και πυρηνικές δυνάμεις της Γαλλίας και την ιδιότητά της ως μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ θα ήταν ο ήσσων εταίρος του γαλλογερμανικού διδύμου.
Δίπλα στη χειραφέτηση που προωθεί η Γαλλία υπάρχει η τροχοπέδη της Γερμανίας, της οποίας οι ευρωπαϊκές συμμαχίες είναι οι φειδωλοί του Βορρά σε αντίθεση με το Παρίσι που λειτουργεί συνήθως ως εκπρόσωπος των χωρών του Νότου.
Η Γερμανία παρά τη δέσμευσή της να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες, κατεύθυνση προς την οποία την πιέζουν τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Γαλλία, φοβάται ότι η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στην Ευρώπη δεν είναι παρά ο Δούρειος Ιππος για το ξήλωμα της δημοσιονομικής πειθαρχίας που μέσω των πλαφόν του Συμφώνου Σταθερότητας έχει επιβληθεί στην ευρωζώνη.
Η Γαλλία, για να δώσουμε το ιστορικό βάθος κάποιων επιλογών, συμπεριφορών και συνδρόμων, ζήτησε το 1960 τη μεταρρύθμιση του ΝΑΤΟ με την ίδρυση ενός τριγωνικού σκληρού πυρήνα, στον οποίο εκτός από την ίδια θα ανήκαν η Βρετανία και οι ΗΠΑ.
Οταν στη συνάντηση Κένεντι – Μακμίλαν ή «Αγγλόσφαιρα», όπως θα έλεγε ο Ντε Γκολ, απερρίφθη η γαλλική πρόταση, το Παρίσι στράφηκε στη Δυτική Γερμανία του Αντενάουερ και στις αρχές του 1963 υπογράφηκε η Συνθήκη του Ελιζέ που καταγράφηκε ως η απαρχή μιας ευρωπαϊκής χειραφέτησης από τις ΗΠΑ.
Πριν αλέκτορα φωνήσαι όμως, όταν η Συνθήκη ήρθε προς επικύρωση στην Μπούντεσταγκ προσετέθη ένα προοίμιο που επιβεβαίωνε την πρωτοκαθεδρία της ειδικής σχέσης με τις ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Ετσι από το τριμερές διευθυντήριο Γαλλία, ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, που απέρριψε χωρίς συζήτηση την οριοθέτηση της Συνθήκης του Ελιζέ από την Μπούντεσταγκ, φτάσαμε στην απόφαση του Ντε Γκολ το 1965 για αποχώρηση από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ και ταυτόχρονα κλείσιμο όλων των αμερικανικών βάσεων στη Γαλλία.
Ετσι η συμφωνία Γαλλίας, Γερμανίας, Λουξεμβούργου και Βελγίου την άνοιξη του 2003 για αμιγώς ευρωπαϊκή αμυντική δομή παραμένει η μοναδική στιγμή στην ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης που επιχειρήθηκε στρατηγική χειραφέτηση της Γηραιάς Ηπείρου, χωρίς όμως συνέχεια.
Είναι ενδεικτικό ότι τα ΜΜΕ στη Γερμανία επέκριναν τον Μακρόν, με την επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας, Μπέρμποκ, να έχει δεσμευτεί ότι θα διορθώσει την «γκάφα» του Γάλλου προέδρου.
Γιώργος Καπόπουλος
