Στο κλασικό πλέον βιβλίο της «Το Δόγμα του σοκ» η Ναόμι Κλάιν παραλλήλισε τις μεγάλες, τοπικές, περιφερειακές ή οικουμενικές «μεταρρυθμιστικές επιδρομές» των νεοφιλεύθερων και νεοσυντηρητικών, που από τη δεκαετία του 1970 είχαν καταλάβει τα πιο καίρια πόστα εξουσίας και επιρροής στις μητροπόλεις του καπιταλισμού, με τα «επιστημονικά» βασανιστήρια της CIA και του αμερικανικού στρατού: για να σπάσει ένας ανακρινόμενος υποβάλλεται σε βασανισμούς όσο πιο κοντά στην επιθανάτια αγωνία. Ηλεκτροσόκ, πνιγμός, εικονική εκτέλεση κ.λπ.
Η μέθοδος εφαρμόστηκε για δεκαετίες από τις ΗΠΑ, το ιερατείο της Ε.Ε., το ΔΝΤ και άλλους οργανισμούς μέσω των οποίων επιβλήθηκε το μονοδιάστατο μοντέλο δραστικής συρρίκνωσης του κράτους και απορρύθμισης των αγορών σε χώρες της «δεύτερης» και «τρίτης» ταχύτητας. Μια εκδοχή του «δόγματος του σοκ», ως γνωστόν, ήταν ο σχεδόν δεκάχρονος βασανισμός της Ελλάδας από την τρόικα και τη μνημονιακή διακυβέρνηση.
Αν και η πολιτική του Τραμπ απέχει παρασάγγας από τη συνταγή της οικουμενικά επιβεβλημένης νεοφιλελεύθερης απορρύθμισης, το δόγμα του σοκ βρίσκεται στον πυρήνα της επικοινωνιακής στρατηγικής του. Εχει όμως και μιαν ενδιαφέρουσα διαφοροποίηση: τα «βασανιστήρια» στα οποία υποβάλλει τους πάντες, εταίρους και αντιπάλους, δεν αφορούν μόνο τους αδύναμους κρίκους του κόσμου, ίσως όχι κυρίως αυτούς, αλλά τους κυρίαρχους της παγκόσμιας οικονομίας (με την εξαίρεση της Ρωσίας, με την οποία έχουν σχεδόν εκμηδενιστεί οι άμεσες εμπορικές συναλλαγές λόγω Ουκρανίας).
Παρότι το σοκ των δασμών κατά δικαίων και αδίκων καταλήγει σε παίγνιο μηδενικού αθροίσματος ή σε χάος, έχει ενδιαφέρον η αντιστροφή ρόλων. Γιατί αυτή τη φορά στην καρέκλα των «βασανιζόμενων» του Τραμπ κάθονται κάποιες ισχυρές χώρες που έχουν διαπρέψει ως «βασανιστές» άλλων, όπως η Γαλλία, η Γερμανία, που προσπαθούν να κρύψουν τον τρόμο τους πίσω από λεονταρισμούς για αντίποινα, και οργανισμοί όπως το ΔΝΤ που σε έναν γενικευμένο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο μένουν χωρίς «δουλειά».
Γιάννης Κιμπουρόπουλος
