Παρά τη διαχρονική πολιτική στήριξης προς το Ισραήλ, η φρίκη της Γάζας και η διεθνής κατακραυγή φέρνουν σε δύσκολη θέση την ελληνική εξωτερική πολιτική. Την ώρα που ο δημόσιος λόγος σε διεθνές επίπεδο αλλάζει, η Αθήνα καλείται να εξηγήσει γιατί συνεχίζει να ταυτίζεται με μια δύναμη που κατηγορείται ανοιχτά για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Τον Αύγουστο του 2010 ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έκανε την πρώτη επίσημη επίσκεψη Ισραηλινού πρωθυπουργού στην Ελλάδα. Η επίσκεψη του Νετανιάχου και οι συναντήσεις που είχε με τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου αποτέλεσαν σημείο τομής για τις ελληνοϊσρηαλινές σχέσεις, εγκαινιάζοντας μια μακρά περίοδο στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών.
Παρά το δημοσιογραφικό στερεότυπο ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν έχει συνέχεια, η συμμαχία με το Ισραήλ υπηρετήθηκε με συνέπεια από όλες τις διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις (Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά, Τσίπρα και Μητσοτάκη) την τελευταία δεκαπενταετία.
Γιατί με το Ισραήλ
Έξι ήταν και είναι οι στόχοι της συμμαχίας με το Ισραήλ από τη σκοπιά της Αθήνας:
1. Πρώτον και κύριο, η γεωπολιτική ανάσχεση της επιρροής της Τουρκίας στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
2. Η ευθυγράμμιση της Ελλάδας με την άξονα ΗΠΑ-Ισραήλ.
3. Η δυναμική συμμετοχή της χώρας μας στο νέο ενεργειακό χάρτη της περιοχής.
4. Η ενίσχυση των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων με τα οπλικά συστήματα και την εμπειρία του Ισραήλ.
5. Η μεταφορά Ισραηλινής τεχνογνωσίας στην Ελλάδα.
6. Η οικονομική συνεργασία των δύο χωρών, κυρίως στον τουρισμό.
Η ελληνοϊσραηλινή συμμαχία επισφραγίζεται από τρία εμβληματικά έργα.
Το πρώτο είναι ο αγωγός EastMed για τη μεταφορά αερίου από το Ισραήλ και την Κύπρο στην ΕΕ μέσω της Ελλάδας. Παρά την υπογραφή διακρατικής συμφωνίας από Νετανιάχου, Μητσοτάκη και Αναστασιάδη το 2020, το έργο φαίνεται να έχει παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες λόγω του μεγάλου κόστους του και των αντιδράσεων της Τουρκίας.
Το δεύτερο μεγάλο ελληνοϊσραηλινό έργο είναι το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, το οποίο έχει παγώσει λόγω των απειλών της Τουρκίας.
Το τρίτο μεγάλο έργο είναι το Διεθνές Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης στην Καλαμάτα το όποιο έχει αναλάβει η ισραηλινή εταιρεία Elbit Systems. Το Κέντρο είναι σε πλήρη λειτουργία, αλλά έχουν τεθεί πολύ σοβαρά ερωτήματα για το κόστος του. Ο Αλέξης Τσίπρας έχει χαρακτηρίσει τη σύμβαση για το Κέντρο σκανδαλωδώς ζημιογόνα για το Δημόσιο, κάνοντας λόγο για επιπλέον κόστος 1,5 δισ..
Τα παιδιά της Γάζας
Παρά τη διαχρονική υποστήριξη της Δύσης στο Ισραήλ, η εκτυλισσόμενη γενοκτονία στη Γάζα μεταβάλλει όχι μόνο τις στάσεις των πολιτών αλλά και το δημόσιο λόγο των κυβερνητικών αξιωματούχων. Τα παιδιά που πεθαίνουν από την πείνα στη Γάζα προκαλούν παγκόσμιο πολιτισμικό σοκ και θρυμματίζουν το ηθικό επιχείρημα της Δύσης. Αυτή τη φορά η γενοκτονία δεν διαπράττεται από κάποιο «τριτοκοσμικό» απολυταρχικό καθεστώς, αλλά από μια δύναμη που κατεξοχήν εκπροσωπεί στην παγκόσμια σκηνή το μπλοκ της Δύσης και χαίρει της αμέριστης υποστήριξης των μεγάλων δυτικών δυνάμεων. Η γενοκτονία της Γάζας σηματοδοτεί την ιστορική διάψευση του λόγου περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων των δυτικών φιλελεύθερων δημοκρατιών. Προκειμένου λοιπόν να διασώσουν τη διεθνή εικόνα τους, μια σειρά από χώρες που κρατούν παραδοσιακά σκληρή φιλοϊσραηλινή στάση όπως η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία και ο Καναδάς δηλώνουν ότι σκοπεύουν αναγνωρίσουν το παλαιστινιακό κράτος κατά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβρη.
Πεδίο αντιπαράθεσης
Στην Ελλάδα η Γάζα έχει μετατραπεί σε πεδίο εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης. Οι ακτιβισμοί για τα Ισραηλινά κρουαζιερόπλοια πυροδότησαν άγρια αντιπαράθεση στη Βουλή την πεσμένη εβδομάδα. Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη κατηγόρησε την αντιπολίτευση ότι υποστηρίζοντας τις κινητοποιήσεις για τη Γάζα υπονομεύει τη συμμαχία με το Ισραήλ και παίζει το παιχνίδι της Τουρκίας.
Παρά τις οργισμένες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση δια του Παύλου Μαρινάκη κάλυψε τον Φλωρίδη. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ξεκαθάρισε ότι η κυβέρνηση μένει πιστή στη συμμαχία με το Ισραήλ: «Η εξωτερική πολιτική της χώρας, όπως και κάθε χώρας, είναι μια σύνθετη άσκηση. Χρειάζεται συμμαχίες, σταθερές συμμαχίες και δεν μπορεί να υπαγορεύεται από απλουστεύσεις ή να τη βάζουμε σε δεύτερη και τρίτη μοίρα, για να ικανοποιήσουν κάποια κόμματα τις παρωχημένες ιδεοληψίες τους», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Όντως, η Ελλάδα καταγράφεται μαζί με τη Γερμανία ως μια από τις πιο φιλοϊσραηλινές χώρες της ΕΕ. Η κυβέρνηση καλεί σε κατάπαυση του πυρός, αλλά έχει συνταχθεί με τις ευρωπαϊκές χώρες που λένε «όχι» στην αναστολή της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου ΕΕ-Ισραήλ. Η αναστολή της συμφωνίας συνιστά αυτή τη στιγμή ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα πίεσης στον Νετανιάχου. Παράλληλα, η κυβέρνηση δηλώνει ότι δεν σκοπεύει να αναγνωρίσει το επόμενο διάστημα το παλαιστινιακό κράτος. Να σημειωθεί ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης που συναντήθηκε με τον Νετανιάχου μετά την έκδοση εντάλματος σύλληψης σε βάρος του από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Παρά την επιμονή της κυβέρνησης στη συμμαχία με το Ισραήλ, η σκιά της γενοκτονίας της Γάζας πέφτει πάνω από την ελληνική εξωτερική πολιτική. Είναι εμφανής η δυσκολία των ιθυνόντων της ελληνική διπλωματίας να εξηγήσουν πώς μια δημοκρατική χώρα που εδώ και δεκαετίες έχει ως βασικά επιχειρήματα τη διεθνή νομιμότητα και τη γεωπολιτική σταθερότητα, τώρα στηρίζει στην πράξη μια πολιτική που κουρελιάζει το διεθνές δίκαιο και δυναμιτίζει τη σταθερότητα όλης της περιοχής, Παράλληλα, το φιλοπαλαιστινιακό κλίμα που αναπτύσσεται στην κοινωνία, υποσκάπτει την εσωτερική πολιτική νομιμοποίηση της συμμαχίας με το Ισραήλ.
Ρούσσος: Τρία ερωτήματα
Κατά τον Σωτήρη Ρούσσο, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων το πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, για να αξιολογήσουμε την πολιτική της κυβέρνησης απέναντι στο Ισραήλ πρέπει να απαντήσουμε σε τρία ερωτήμα:
Πρώτον, η ταύτιση της κυβέρνησης με το Ισραήλ συμβάλλει στην αποτροπή του τουρκικού αναθεωρητισμού; Η απαγόρευση από την Τουρκία της πόντισης του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης με το Ισραήλ, το τουρκολιβυκό σύμφωνο και η τουρκική στάση στο Κυπριακό δείχνουν ότι η απάντηση είναι αρνητική. Η Άγκυρα δεν έχει κάνει καμία υποχώρηση.
Δεύτερον, έχει γίνει σοβαρή μεταφορά τεχνογνωσίας από το Ισραήλ στην Ελλάδα; Η απάντηση κι εδώ είναι αρνητική. Τα ισραηλινά οπλικά συστήματα έρχονται «πακέτο», οπότε δεν προσφέρουν τίποτα στο επίπεδο της τεχνογνωσίας.
Τρίτον, αυξάνεται το διεθνές κύρος της Ελλάδας από την αγνόηση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και την αδιαφορία για την παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου; Η απάντηση είναι προφανώς «όχι», αφού αποδυναμώνονται τα ελληνικά επιχειρήματα για το διεθνές δίκαιο στο Αιγαίο και την προσφυγή στη Χάγη. Επιπλέον, ακυρώνεται κάθε δυνατότητα διαμεσολαβητικού ρόλου της Ελλάδας. Η ταύτιση με το Ισραήλ δεν διευκολύνει ούτε τη βελτίωση της σχέση με την κυβέρνηση Τραμπ, όπως δείχνει η μεγάλη καθυστέρηση στην τοποθέτηση της νέας Αμερικανίδας πρέσβειρας.
«Μια πιο κριτική στάση της Ελλάδας απέναντι στο Ισραήλ, θα ήταν κατανοητή ακόμα και από την κυβέρνηση Νετανιάχου», καταλήγει ο Σωτήρης Ρούσσος.
