ΚΑΡΑΚΑΣ—Ξεκίνησε με ένα τουίτ.
Σ’αυτό, ο αυτοανακηρυχθής Πρόεδρος της Βενεζουέλας, Χουάν Γκουαϊδό, στέκεται μπροστά σε μια γραμμή στρατιωτικών οχημάτων και σειρές στρατιωτών της Βενεζουέλας με χακί στολές. Δίπλα τους είναι ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Λεοπόλδο Λόπες, τον οποίο ελευθέρωσαν από τον κατ’ οίκον περιορισμό, συνέπεια του ρόλου του στις ταραχές της οδού Guarimba το 2014, στις οποίες σκοτώθηκαν δεκάδες άνθρωποι.
Ο Γκουαϊδό, ντυμένος με μαύρο κουστούμι και άσπρο πουκάμισο, μιλάει στην κάμερα. “Σήμερα, οι ένοπλες δυνάμεις είναι σαφώς με το λαό,” λέει. “Η ώρα είναι τώρα.” Καλεί τον στρατό να ξεσηκωθεί και λέει ότι είναι στους δρόμους. Υπαινίσσεται ότι πήραν τη στρατιωτική βάση Carlota στο ανατολικό Καράκας.
Το τηλέφωνό μου χτυπά και μετά χτυπά ξανά.
“Φαίνεται ότι έγινε πραξικόπημα”, λέει η φωνή ενός φίλου. Αυτό σκέφτονται οι άνθρωποι σε όλη την πόλη. Είναι μόλις μετά τις 6 το πρωί, και ο ουρανός είναι ακόμα πορτοκαλί από την αυγή. Οι γείτονες χτυπάνε κατσαρόλες και τηγάνια, ο ήχος ακούγεται από το ανοιχτό παράθυρο. Τα σχολεία και το μετρό είναι κλειστά. Οι υποστηρικτές του Προέδρου Νικολάς Μαδούρο ακούνε την έκκληση ο λαός να υπερασπιστεί το Miraflores, το Προεδρικό Μέγαρο, από πιθανή επίθεση. Αρχίζουν να κατευθύνονται εκεί από όλη την πόλη, μερικοί με τα πόδια, άλλοι με το λεωφορείο ή το αυτοκίνητο.
Ένα ρεύμα οπαδών του Γκουαϊδό ρέει προς το οχυρό της αντιπολίτευσης στην Αλταμίρα και τη βάση Carlota, λίγα τετράγωνα μακριά. Είναι όμως σαφές ότι ο Γκουαϊδό δεν έχει πάρει τη βάση, το βίντεό του καταγράφηκε από μια κοντινή γέφυρα.
Κουκουλοφόροι διαδηλωτές εκτοξεύουν πέτρες και άλλα αντικείμενα προς τους στρατιώτες που είναι πιστοί στον Μαδούρο, οι οποιοι με τη σειρά τους, τους αναγκάζουν σε οπισθοχώρηση με δακρυγόνα. Ο καπνός κυκλώνει τα πλήθη, και οι άνθρωποι τρέχουν πανικόβλητοι στο δρόμο, φωνάζοντας και καλύπτοντας τα πρόσωπά τους.
Η Εστεφάνι Μπραζ στέκεται σε ένα τοιχάκι και καλεί τους γύρω της να παραμείνουν ήρεμοι. Είναι 28 ετών, μητέρα και γραφίστρια, με μακριά σγουρά καστανά μαλλιά. “Νόμιζα ότι είχε τελειώσει”, λέει. “Αλλά θα συνεχίσουμε να πολεμάμε και να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον γιατί θα ξεφύγουμε από αυτό.”
Η ανατροπή του Μαδούρο φάνηκε να είναι πολύ κοντά. Σαν να μπορούσε σχεδόν να την αγγίξει. Ήταν όμως μια ψευδαίσθηση μόνο. Μέσα σε λίγες ώρες, ο Γκουαϊδό και ο Λόπες έχασαν κάθε ελπίδα μιας στρατιωτικής εξέγερσης. Ο Λόπεζ με τη γυναίκα και την κόρη του ζήτησαν πρώτα άσυλο στη χιλιανή πρεσβεία και μετά στην ισπανική πρεσβεία. Ο ακροδεξιός Πρόεδρος της Βραζιλίας Jair Bolsonaro χορήγησε άσυλο σε καμιά εικοσαριά στρατιώτες της Βενεζουέλας που ακολούθησαν την αντιπολίτευση.
Σε ένα βίντεο που έγινε βάιραλ μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τουλάχιστον δώδεκα στρατιώτες που εμφανίστηκαν στο πρωινό κάλεσμα του Γκουαϊδό για εξέγερση είπαν ότι “ξεγελάστηκαν“, ότι τους διέταξε να πάνε εκεί ένας διοικητής.
Παρά τις αναποδιές, ο Γκουαϊδό οδήγησε χιλιάδες σε μια διαδήλωση δυτικά της Αλταμίρα, γύρισαν όμως πίσω δεχόμενοι δακρυγόνα από την Εθνοφρουρά. Κουκουλοφόροι και ομάδες υποστηρικτών της αντιπολίτευσης σε μοτοσικλέτες έπαιζαν τη γάτα με το ποντίκι με τη φρουρά. Σε ένα σκηνικό που θυμίζει τις βίαιες διαδηλώσεις του 2014 και 2017, οι διαδηλωτές έστησαν οδοφράγματα και έβαλαν φωτιά σε τουλάχιστον ένα λεωφορείο και πέντε μοτοσικλέτες. Πέτρες κι αντικείμενα κάλυπταν τους δρόμους. Αρκετές δεκάδες διαδηλωτών τραυματίστηκαν, κυρίως από δακρυγόνα, σύμφωνα με τους παρόχους πρώτων βοηθειών. Αρκετοί φρουροί πυροβολήθηκαν από την μικρή ομάδα ανταρτών του Γκουαϊδό.
Στην άλλη πλευρά της πόλης, χιλιάδες συγκεντρώθηκαν μπροστά σε μια εξέδρα έξω από το Miraflores, όπου μίλησαν ηγέτες των Τσαβίστας. Χόρευαν στη μουσική που ακουγόταν από μεγάλα ηχεία σε μια συγκέντρωση που κράτησε όλη νύχτα για να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα προσπαθούσε να πάρει το Miraflores.
Αυτό που ξεκίνησε ως απειλή μιας ευρείας κλίμακας στρατιωτική εξέγερση κατά της κυβέρνησης Μαδούρο κατέληξε σε καταστροφική αποτυχία για τον Γκουαϊδό και την αντιπολίτευση –άλλη μία σε μια σειρά από αποτυχημένες απόπειρες που στήριξαν οι ΗΠΑ τα τελευταία 20 χρόνια, για να ανατρέψουν τη Μπολιβαριανή διαδικασία.
Ακόμη και έτσι, χιλιάδες υποστηρικτές της αντιπολίτευσης συμμετείχαν στην Πρωτομαγιάτικη διαδήλωση του Γκουαϊδό την Τετάρτη, γεμίζοντας το μεγαλύτερο μέρος της πλατείας Αλταμίρα και τους γύρω δρόμους.
“Δεν αισθάνομαι ηττημένος”, είπε ο Αϊλέν Σέχας, δάσκαλος και παλιός υποστηρικτής της αντιπολίτευσης. “Πολλοί Βενεζουελάνοι μπορεί να λένε ότι αυτή η διαδικασία είναι πολύ αργή, αλλά μερικές φορές έτσι πρέπει να είναι.” Οι διαδηλωτές όμως έμοιαζαν υποτονικοί, πτωήθηκαν από την ήττα της προηγούμενης μέρας, οι ελπίδες τους αναπτερώθηκαν και μετά συνεθλίβησαν για άλλη μια φορά. Νωρίτερα, ο Γκουαϊδό είπε ότι αυτή η συγκέντρωση θα είναι μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία της Βενεζουέλας. Ούτε κατά διάνοια.
Ο Γκουαϊδό ζητά τώρα μια σειρά από επαναλαμβανόμενες απεργίες που θα οδηγήσουν σε μια μεγάλη εθνική απεργία για να πιέσει τον Μαδούρο να παραιτηθεί. Είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς θα πραγματοποιηθούν αυτές οι απεργίες, καθώς οι περισσότεροι υποστηρικτές του Γκουαϊδό προέρχονται από τις μεσαίες και ανώτερες τάξεις και η χώρα ήδη υποφέρει από υπερπληθωρισμό που καθιστά δύσκολο για το λαό να προμηθευτεί τρόφιμα. Η τελευταία μεγάλη απεργία της αντιπολίτευσης ήταν πριν από πολύ καιρό, το λοκάουτ του πετρελαίου το 2002–03, στο οποίο ανώτερα στελέχη της κρατικής εταιρείας πετρελαίου, PDVSA, έβγαλαν εκτός λειτουργίας τη βιομηχανία – και τη χώρα – για δύο μήνες.
Εν τω μεταξύ, σε όλη την πόλη, εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλώνουν στηρίζοντας τον Μαδούρο.
“Είμαστε με τον Μαδούρο –τώρα περισσότερο από ποτέ”, δήλωσε η Κάρμεν Μεχία, γηραιά κομμώτρια, καθώς βάδιζε στην τελική ευθεία προς το Miraflores. “Εμείς οι Βενεζουελάνοι έχουμε μόνο έναν Πρόεδρο, και αυτός είναι ο Νικολάς Μαδούρο, και πρέπει να τον υποστηρίξουμε.”
Πολλοί στο πλήθος ανέφεραν ότι ήταν μία από τις μεγαλύτερες και πιο ζωντανές διαδηλώσεις για την υποστήριξη της κυβέρνησης Μαδούρο, θυμίζοντας πορείες της εποχής του δημοφιλούς προκατόχου του, Ούγκο Τσάβες. Αυτό είναι σημαντικό: αν αυτή η πορεία αποτελεί μέτρο σύγκρισης, η συνεχής προσπάθεια για την ανατροπή του Μαδούρο είχε το αντίθετο αποτέλεσμα, συσπειρώνοντας τη βάση του παρά τις εσωτερικές διαιρέσεις και τις επικρίσεις προς την κυβέρνησή του.
“Η ηλιθιότητα του Γκουαϊδό είναι ο καλύτερος σύμμαχος του Τσαβισμού, επειδή έχει ενώσει το λαό στη στήριξη του Μαδούρο“, δήλωσε ο Γκιλμπέρτο Χιμένες, πρόεδρος του μικρού κόμματος, Κίνημα Εκλογέων που στηρίζει την κυβέρνηση.
Αυτό απέχει πολύ από την εικόνα που συνεχίζει να προωθείται από την Ουάσιγκτον και την αντιπολίτευση, καθώς και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τον διεθνή τύπο. Την Τετάρτη το βράδυ, μόλις δύο ώρες μετά το τέλος του κινητοποίησης του Μαδούρο, ο Γκουαϊδό είπε στην Τρις Ρέγκαν του [δεξιού δικτύου] Fox News ότι η κυβέρνηση του Μαδούρο κατέρρεε.
“Σήμερα, μεταξύ 91 και 95% του πληθυσμού μας θέλει αλλαγή. Σήμερα ο Μαδούρο είναι πολύ αδύναμος. Δεν έχει καν την υποστήριξη των ενόπλων δυνάμεων.” υποστήριξε ο Γκουαϊδό. Αυτή η ψευδαίσθηση, όπως του τουίτ του πρωινού της Τρίτης βοήθησε να διαστρεβλωθεί η πραγματικότητα των εδώ γεγονότων για τα ξένα μέσα ενημέρωσης.
Μόλις μία ώρα μετά το μήνυμα του Γκουαϊδό, ο υπουργός Άμυνας της Βενεζουέλας έγραψε στο τουίτερ ότι ο στρατός παρέμεινε πιστός στον Μαδούρο. Οι οδομαχίες έξω από την Carlota κατέστησαν σαφές ότι ο Γκουαϊδό δεν κατέλαβε τη βάση και ότι δεν είχε στρατιωτική υποστήριξη πέραν μερικών δεκάδων στρατιωτών. Ωστόσο, οι διεθνή ΜΜΕ συνέχισαν να αναφέρουν ότι μια εκτεταμένη στρατιωτική εξέγερση βρισκόταν σε εξέλιξη. Σε μια ιστορία που δημοσιεύθηκε εκείνο το βράδυ, η οποία έχει πλέον αναθεωρηθεί, το BBC ρώτησε αν ο Γκουαϊδό έλεγχε ένα σημαντικό τμήμα των ενόπλων δυνάμεων της Βενεζουέλας.
Οι Βενεζουελάνοι γνωρίζουν τη δύναμη των μέσων ενημέρωσης. Το πρόσχημα για το πραξικόπημα κατά του Τσάβες το 2002 βασίστηκε σε εικόνες που καταγράφηκαν και χειραγωγήθηκαν από ένα ΜΜΕ της αντιπολίτευσης για να δείξουν ότι η μητροπολιτική αστυνομία πυροβολεί άοπλους διαδηλωτές. Ήταν ένα ψέμα, όπως αποκαλύφθηκε σε αρκετές έρευνες.
Ο αντίκτυπος αυτών των πολιτικών είναι βαθύς. Ο Ντόναλντ Τραμπ επιμένει στο τουίτερ ότι όλες οι επιλογές για αλλαγή καθεστώτος στη Βενεζουέλα εξακολουθούν να βρίσκονται στο τραπέζι. Η μάχη για την εικόνα της Βενεζουέλας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ποιος ελέγχει το αφήγημα –που σήμερα συχνά λέγεται με λιγότερους από 280 χαρακτήρες [όσο ένα τουίτ], με εικόνες και με βίντεο.
Ο Michael Fox είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος με έδρα τη Βραζιλία
Μετάφραση: Κώστας Ψιούρης
Πηγή: The Nation
