O φασισμός στηρίχθηκε στον εθνικισμό (που έτσι ή αλλιώς υπήρχε στις δημοκρατίες της Δύσης) και απευθύνθηκε σε όλους, φτωχούς και πλούσιους που είχαν κοινή εθνική ταυτότητα, και ακόμα καλύτερα κοινό θρήσκευμα, πάντοτε χριστιανικό, με ανοχή στα διάφορα χριστιανικά δόγματα.
Δεν είχε σημασία το ταξικό συμφέρον, μιας και η εδραίωση ενός ισχυρού και πλούσιου έθνους–κράτους θα παρείχε αγαθά σε όλους, έστω και με διατήρηση των μεγάλων οικονομικών ανισοτήτων.
Φυσικά το ισχυρό κράτος χρειαζόταν ισχυρό στρατό, αλλά και οργάνωση των πολιτών με στρατιωτικά πρότυπα, όπως οι φασιστικές ταξιαρχίες Μουσολίνι, ή τα τάγματα εφόδου στη ναζιστική Γερμανία, πολίτες με όπλα και συμμετοχή των ένοπλων ομάδων στη διατήρηση της δημόσιας τάξης.
Επειδή για την εδραίωση του φασισμού στην Ευρώπη έπρεπε να υπάρχουν συμμαχίες εθνών–κρατών, αναπτύχθηκε η έννοια της Άριας Φυλής, όπου τη θέση της κοινής εθνικής καταγωγής, πήρε η καταγωγή από τις ίδιες ρίζες, έτσι Ιταλοί και Γερμανοί και Αυστριακοί, αλλά και Νορβηγοί κ.ά. μπορούσαν να μετέχουν στο ίδιο φασιστικό όραμα.
Όμως ο φασισμός χρειαζόταν να έχει το ιδανικό πρότυπο και παρόλο που απευθυνόταν θεωρητικά σε όλους όσους ανήκαν στην ίδια ανώτερη φυλή, το πρότυπο ήταν η νεότητα και η δύναμη.
Έτσι σιγά σιγά, μαζί με τους Εβραίους, τους μαύρους, τους Τσιγγάνους, και όλες τις «κατώτερες» ράτσες, προς εξαφάνιση οδηγούνταν και οι πνευματικά και σωματικά ανάπηροι, οι μη αρτιμελείς, όλοι όσοι θα λέγαμε σήμερα, άτομα με αναπηρίες. Η ευγονική έγινε αξία στον φασισμό, έτσι έπρεπε να γίνεται στείρωση ή/και ευθανασία, σε όσους δεν ανταποκρίνονταν στο ιδεώδες της άριας φυλής, έστω και αν είχαν κοινό αίμα.
Στη Γερμανία ο ψηλός, ξανθός και στιβαρός νέος ήταν το πρότυπο του ναζί. Φυσικά ο σεξισμός συμβάδιζε με τον ρατσισμό, έτσι οι γυναίκες ήταν υποβοηθητικές, κυρίως στην αναπαραγωγή, και η γερμανίδα γυναίκα έπρεπε να ανταποκρίνεται στο πρότυπο της μητέρας που θα γεννήσει τους στρατιώτες του έθνους, πάντοτε διατηρώντας την καθαρότητα του αίματος.
Η ιλαρότητα που μας προκαλούσε πριν λίγα χρόνια η απαίτηση των χρυσαυγιτών να δίνουν χωριστά αίμα οι Έλληνες και οι μετανάστες στα νοσοκομεία, ήταν απεικόνιση μιας υπαρκτής κατάστασης την περίοδο ανόδου του φασισμού στην Ευρώπη.
Σήμερα με τη μεγάλη ανασφάλεια, την προώθηση του ατομισμού και την αποδυνάμωση του κοινωνικού κράτους, με την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού και τις συνεχείς οικονομικές κρίσεις, το έδαφος για την επικράτηση φασιστικών ιδεών είναι γόνιμο. Πολλοί νέοι θεωρούν τις ιδέες του ανθρωπισμού και των δικαιωμάτων μια πολυτέλεια, κάτι σαν «εδώ ψωμί δεν έχουμε, ραπανάκι για την όρεξη».
Όμως το πιο επικίνδυνο είναι όταν τα κόμματα που ευαγγελίζονται ένα κόσμο ισότητας και δικαιοσύνης, τα αριστερά κόμματα, υιοθετούν επικίνδυνα πρότυπα, της νεότητας και της δύναμης, σε μια προσπάθεια να κερδίσουν τις νέες γενιές που έχουν στραφεί στον μηδενισμό, που απαξιώνουν την κοινωνική συμμετοχή και πιστεύουν στην ατομική προσπάθεια για επιβίωση.
Αυτό το λάθος μπορεί να αποδειχθεί χειρότερο από το λάθος της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας με την υιοθέτηση νεοφιλελεύθερων πρακτικών την εποχή του εκσυγχρονισμού. Μετά από κάποιες βραχυπρόθεσμες νίκες, μακροπρόθεσμα, αυτές οι επιλογές απαξίωσαν τα σοσιαλιστικά κόμματα και ενδυνάμωσαν τη Δεξιά.
Η άκριτη λατρεία της νεότητας διαλύει τη συνοχή του κοινωνικού ιστού και περιθωριοποιεί ηλικιακές ομάδες που μπορούν να προσφέρουν πολλά στο κοινωνικό σύνολο. Μπολιάζει την κοινωνία με τον ενθουσιασμό, την ορμή και την πίστη που διακρίνει τις νέες γενιές, συναρπαστικό και συγκινητικό και με μια πρώτη ματιά υπέροχο. Αδυνατίζει, όμως, το κοινωνικό αίσθημα δικαίου, αφού αρετές όπως η ανεκτικότητα, η ενσυναίσθηση, η συγχώρεση και η συμπόνοια, είναι κυρίως γνωρίσματα της μέσης ηλικίας.
Ακόμα και τον Τρωϊκό πόλεμο τον κέρδισε η συνεργασία του νέου και παθιασμένου Αχιλλέα, του πολυμήχανου μεσήλικα Οδυσσέα, αλλά και του σοφού υπερήλικα Νέστορα.
Ρία Καλφακάκου
https://www.epohi.gr/article/44777/fasismos-kai-neothta
