Η Αριστερά είναι μία δυναμική έννοια, το περιεχόμενο της οποίας μετασχηματίζεται μέσα στα χρόνια. Μετασχηματίζεται, όμως, και το πολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο γειώνονται οι ιδεολογίες και οι ταυτότητες. Το ερώτημα είναι κατά πόσο, σήμερα, η ατζέντα της Αριστεράς διατηρεί την αγκύρωσή της στις πολιτικές ταυτότητες, ακόμα και αν έχει χάσει τη δυναμική της στην εκλογική αρένα. Μπορεί η Αριστερά να συστήσει μία διακριτή πολιτική ταυτότητα προγραμματική, η οποία να είναι πλειοψηφική; Η έρευνα που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ, https://www.enainstitute.org/publication) μας δίνει τη δυνατότητα να διατυπώσουμε ορισμένες σκέψεις σχετικά με το παραπάνω ερώτημα.
Δύο είναι τα ενδιαφέροντα ευρήματα. Το πρώτο εύρημα αφορά στο ότι θέσεις που συγκροτούν τον προγραμματικό πυρήνα της Αριστεράς είναι πλειοψηφικές στην κοινωνία. Πλειοψηφεί στον γενικό πληθυσμό η προτίμηση για τον αποκλειστικό ρόλο του κράτους στην διαχείριση βασικών συλλογικών αγαθών όπως το νερό (88%), η ενέργεια (69%), η υγεία (80%), η εκπαίδευση (73%), οι υποδομές μεταφορών (83%), καθώς και η άποψη ότι η οικονομία θα πρέπει να λειτουργεί στην βάση μιας κεντρικά σχεδιασμένης μέριμνας του κράτους (64%). Οι απαντήσεις στον πληθυσμό των δυνητικών ψηφοφόρων της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς είναι συντριπτικά πλειοψηφικές, σε ποσοστά άνω του 80%. Πλειοψηφική είναι η διείσδυση στον γενικό πληθυσμό θέσεων που διατυπώνονται πλειοψηφικά και από την Αριστερά: η ταξικότητα της κοινωνίας (78% συμφωνεί ότι η κοινωνία είναι διαιρεμένη σε κοινωνικές τάξεις οι οποίες έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα και 72% ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι λίγοι εκμεταλλεύονται τους πολλούς), η σημασία της δημοκρατίας (64% επισημαίνει ότι δεν θα ανεχόταν τον περιορισμό της δημοκρατίας για ανάπτυξη και ευημερία), η μείωση του χρόνου εργασίας (60% επισημαίνει ότι πρέπει να μειωθεί ο χρόνος πλήρους απασχόλησης από 40 σε 30 ώρες την εβδομάδα), η αποτελεσματικότητα των διαδηλώσεων (53% επισημαίνει ότι οι διαδηλώσεις και οι κινητοποιήσεις συμβάλλουν σε μεγάλο και μέτριο βαθμό στην επίτευξη των στόχων όσων διαμαρτύρονται) και ο χωρισμός εκκλησίας και κράτους (72% συμφωνεί ότι πρέπει να υπάρξει χωρισμός εκκλησίας και κράτους).
Το δεύτερο εύρημα είναι ότι υπάρχουν και άλλα θέματα αριστερής ατζέντας, τα οποία δεν είναι πλειοψηφικά στον γενικό πληθυσμό. Κλιματική κρίση, μεταναστευτικό και ορισμένες θεματικές πολιτισμικού φιλελευθερισμού δείχνουν σημάδια κοινωνικής πόλωσης, παρόλο που οι δυνητικοί ψηφοφόροι της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς δίνουν πλειοψηφικές απαντήσεις, ακόμα και αν υπάρχουν εσωτερικές διαφοροποιήσεις μεταξύ τους.
Θα αντιπαραβάλλουμε τα δύο σώματα, τον γενικό πληθυσμό και τους δυνητικούς ψηφοφόρους της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς. 57% του γενικού πληθυσμού διαφωνεί με την άποψη ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες δεν αποτελούν απειλή για την ασφάλεια της χώρας, ενώ 67% των δυνητικών ψηφοφόρων της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς συμφωνεί. 67,3% του γενικού πληθυσμού διαφωνεί στο ότι «η Ελλάδα πρέπει να είναι μια χώρα ανοικτών και όχι κλειστών συνόρων, ενώ 54% της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς συμφωνεί. 47% του γενικού πληθυσμού διαφωνεί με τη θέση ότι «η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης πρέπει να τεθεί πιο πάνω από οποιαδήποτε άλλη πολιτική προτεραιότητα», ενώ 54% της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς συμφωνεί. 52% του γενικού πληθυσμού διαφωνεί με τη θέση ότι «δεν έχει σημασία το φύλο των γονέων για να είναι τα παιδιά ευτυχισμένα», ενώ 70% της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς συμφωνεί.
Διαφαίνεται από την έρευνα ότι υπάρχει η κοινωνική ζήτηση για ιδέες που εκφράζονται προνομιακά από τα κεντροαριστερά και αριστερά κόμματα. Η ζήτηση αυτή δεν αφορά στο σύνολο των θεμάτων. Ωστόσο, ακόμα και θέματα τα οποία διαιρούν παρά ενώνουν, εμφανίζουν μία δυναμική πλειοψηφική μεταξύ των δυνητικών ψηφοφόρων της Κεντροαριστεράς/Αριστεράς.
Η Φανή Μ. Κουντούρη είναι αναπλ. καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Πολιτικής Επικοινωνίας, τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο
