Τη στιγμή που η Ευρώπη είχε ένα από τα πιο φιλόδοξα περιβαλλοντικά σχέδια για την κλιματική μετάβαση, το EU TAXONOMY υπερψηφίστηκε πηγαίνοντας μας αρκετά βήματα πίσω στο δρόμο για την κλιματική ουδετερότητα με όρους ισότητας και συμμετοχικότητας.
Το EU Taxonomy ή Ταξινομία της ΕΕ, ορίζει την κατάταξη των επενδύσεων με βάση τη φιλικότητά τους προς το περιβάλλον. Ο κανονισμός ταξινόμησης δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 22 Ιουνίου 2020 με στόχο να θέσει τη βάση για την ταξινόμηση των επενδύσεων της ΕΕ. Ο κανονισμός ταξινόμησης θεσπίζει έξι περιβαλλοντικούς στόχους: Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η Αειφόρος χρήση και προστασία των υδάτινων και θαλάσσιων πόρων, η Μετάβαση στην κυκλική οικονομία, Πρόληψη και έλεγχος ρύπανσης και η Προστασία και Αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων.
Οι πιο πράσινες επενδύσεις ενθαρρύνονται για τις μελλοντικές επενδύσεις. Τονίζουμε το μελλοντικές ειδικά εφόσον αναστοχαζόμαστε ότι τα νέα αυτά έργα, όπως τα πυρηνικά εργοστάσια και οι σταθμοί υποδοχής υγροποιημένου αερίου είναι έργα με ορίζοντα που εξέχει κατά πολύ το 2030, χρονιά σταθμός για τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ. Δεν είναι όμως ένας άναρχος εφιαλτης. Η πορεία της Ταξινομίας έχει γραφτεί με πένα δράματος, πλην της κάθαρσης.
Λόγω βραδύτητας της Ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας, για κάποιους, και νομοθετικής στρατηγικής, για άλλους, η πρόταση σχεδίου της Ευρωπαϊκής Ταξινομίας φτάνει στα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με την μορφή ενός «Delegated act», δηλαδή μιας πράξης κατ’ εξουσιοδότηση, κάπου μεταξύ πυροτεχνήματος και σαμπάνιας την πρώτη μέρα του νέου έτους, 2022. Όπως ορίζει μία πράξη κατ’ εξουσιοδότηση, τα μέλη του Κοινοβουλίου διαθέτουν προθεσμία δύο (2) μηνών για διατύπωση αντιρρήσεων, στην προκειμένη περίπτωση εναντι της ένταξης της πυρηνικής ενέργειας και του υγροποιημένου αερίου κάτω από τον όρο «πράσινες επενδύσεις». Στο πλαίσιο αυτό αν δεν υπάρξει διατύπωση αντίρρησης εντός του χρονικού ορίου, τότε η εξουσιοδοτημένη πράξη τίθεται σε ισχύ.
Στις 14 Ιουνίου 2022 λοιπόν, προς καμία έκπληξη όσων ασχολούνται με τον κλιματικό ακτιβισμό, οι ευρωβουλευτές της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής και της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων ενέκριναν αντίρρηση στην πρόταση της Επιτροπής. Ωστόσο χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία, με την πρώτη να χαρακτηρίζεται για την εκτεταμένη χρήση πυρηνικών εργοστασίων και τη δεύτερη γα την εξάρτησή της από πηγές φυσικού αερίου, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην στην συζήτηση του ζητήματος και στην τελική ψήφο. Αν και σιωπηλό το ερώτημα ήταν ξεκάθαρο. Πρεπει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να φέρει αντίρρηση στις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπης (και του Technical Expert Group on Sustainable Finance – TEG), τουλάχιστον ως προς τους όρους που προκαλούν παγκόσμια αντίδραση; 278 ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ του ζητήματος, 328 κατά και 33 απείχαν, κρίνοντας το ιστορικό της Ταξινομίας, προς το παρόν, μια από τις μεγαλύτερες ήττες για την διαδρομή προς την κλιματική ουδετερότητα. Κατα τα τ’ άλλα, όπως μας υπενθυμίζει και η Mairead McGuinness, Ευρωπαία Επίτροπος αρμόδια για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, και μέλος του European People’s Party (EPP): «Κανένα Κράτος Μέλος δεν υποχρεούται να επενδύσει σε πυρηνική ενέργεια ή αέριο».
Οι θέσεις των Ευρωπαϊκών κομμάτων παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς είδαμε μια διαίρεση των ψήφων που δεν παρατηρείται συχνά σε ευρωπαϊκά ψηφίσματα. Βασικοί διαφωνούντες της Ευρωπαϊκής Ταξινομίας ήταν το κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και το Ευρωπαϊκό Πράσινο κόμμα, ακόμη και αν ορισμένα κόμματα-μέλη είναι φιλικά προσκείμενα στην πυρηνική ενέργεια, όπως το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας και το Πράσινο κόμμα της Φινλανδίας. Από την άλλη, ένθερμοι υποστηρικτές της ταξινομίας ήταν τα ακροδεξιά κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ID & ECR. Και ερχόμαστε τώρα στα Ευρωπαϊκά κόμματα που διαιρέθηκαν στα δύο, δείχνοντας πως η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση και η κοινή Ευρωπαϊκή πολιτική στην αντιμετώπιση κρίσεων, δεν καθίσταται δυνατή όταν τα lobbies-ομάδες συμφερόντων έχουν τον πρώτο λόγο στην εφαρμογή πολιτικής. Το μεγαλύτερο μέρος του EPP(114 άτομα) ψήφισε υπερ της συμπερίληψης της πυρηνικής ενέργειας και του φυσικού αερίου στην ταξινομία ενώ 27 ψήφισαν για την μη συμπερίληψη. Αντίθετα στο S&D η πλειοψηφία(100 άτομα) ψήφισαν για την μη συμπερίληψη αυτών των μορφών ενέργειας ενώ μόλις 21 για την συμπερίληψη τους. Στο RENEW η δυναμική ήταν ξεκάθαρα υπερ της συμπερίληψης αυτών στην ταξινομία με 59 να την υπερψηφίζουν ενώ μόλις 27 να την καταψηφίζουν. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό από τα κόμματα των χριστιανοδημοκρατών, φιλελευθέρων και μέρους των σοσιαλδημοκρατών ότι η ψήφος τους καθορίζεται είτε από τα εθνικά, χρηματοπιστωτικά, συμφέροντα(πχ. Γαλλία – Γερμανία) είτε από την επίδραση των lobbies (πχ. Ελλάδα),με κοινά πεδία την έλλειψη περιβαλλοντικής συνείδησης και την απουσία προβληματισμού για την έκβαση της κλιματικής απορρύθμισης μετά από την εφαρμογή της απόφασης. Εν τέλει, η σύμπραξη των κλιματοσκεπτικιστών και των κλιματουποκριτών αποτέλεσαν την βάση για την ένταση της κλιματικής κρίσης αλλά και την επισφράγιση της καπιταλιστικής αντίληψης περί αγοράς και κέρδους(μέσω του χρηματιστηρίου ενέργειας-που στηρίζεται στα ορυκτά καύσιμα). Αλλά, τι σημασία έχει η σημαντικότερη και πιο καταστροφική κρίση του αιώνα μπροστά στις «στρατηγικές] συμμαχίες που στηρίζονται στο φυσικό αέριο και στην ολιγοπωλιακή αγορά των πυρηνικών; Η συσσώρευση ιδιωτικού κεφαλαίου να αυξάνεται.
Πλήθος ακτιβιστών μαζεύτηκαν στο Στρασβούργο ως έμπρακτη απόδειξη ότι η απόφαση αυτή σήκωσε θύελλα αντιδράσεων και στην κοινωνία των πολιτών. Γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για μία πολύ σημαντική απόφαση καθώς ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος δε θα αργήσει να γίνει αντιληπτός. Αρχίζοντας από το ζήτημα των πυρηνικών, που συχνά διχάζει ακόμα και τα περιβαλλοντικά κινήματα, είναι γνωστό ότι παρέχουν ενεργειακή αυτονομία στις χώρες που επενδύουν σε αυτά, όχι όμως χωρίς κόστος. Παρόλο που η πυρηνική ενέργεια δεν έχει εκπομπές άνθρακά, είναι εξαιρετικά επιβλαβής για το περιβάλλον λόγω των ραδιενεργών αποβλήτων που απορρέουν από τη παραγωγή της. Τα εν λόγω απόβλητα παραμένουν ενεργά για εκατοντάδες χρόνια συνήθως μολύνοντας τα θαλάσσια ύδατα. Ένας άλλος σημαντικός αρνητικός παράγοντας είναι το ρίσκο ατυχήματος για πυρηνικά εργοστάσια. Αν και η πιθανοτητα τέτοιων ατυχημάτων είναι μικρή, το κόστος του είναι ανυπολόγιστο, περιλαμβάνοντας ανθρώπινες ζωές, καθιστώντας την πυρηνική ενέργεια πολύ ακριβή λόγω της λήψης απαραίτητων μέτρων συνεχόμενης προστασίας. Τέλος, η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας απαιτεί ορυκτούς πόρους όπως το ουράνιο, που συνεπάγεται με νέες κοστοβόρες για τη βιοποικιλότητα εξορύξεις.
Φαινομενικά λοιπόν, μπορεί τα πυρηνικά και το αέριο να μοιάζουν μία λύση για την προσαρμογή στην Κλιματική αλλαγή αλλά παραβιάζουν όλους τους υπόλοιπους περιβαλλοντικούς στόχους που το σύστημα ταξινομίας φαινομενικά προασπίζεται. Αρχικά δεν είναι αειφόρος η χρήση τους αφού απαιτούν πεπερασμένους ορυκτούς πόρους όπως το ουράνιο και σε καμία περίπτωση δεν είναι φιλικό προς τα ύδατα λόγω των αποβλήτων αλλά και προς το φυσικό περιβάλλον γιατί η συλλογή του απαιτεί εξορυκτικές διαδικασίες. Για τους ίδιους λόγους καθυστερούν και τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία αντίθετα με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τέλος, η πρόληψη, ο έλεγχος ρύπανσης και η προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων πάνε περίπατο με τα ραδιενεργά απόβλητα να απειλούν και την ανθρώπινη υγεία μεταξύ άλλων οργανισμών.
Τη στιγμή που οι επιστήμονες και οι ακτιβιστές φωνάζουν και διεκδικούν συνεχώς την ανεξαρτητοποίηση από τα ορυκτά καύσιμα και τις μη καθαρές μορφές ενέργειας, η Ε.Ε. νομοθετεί για την νοηματοδότηση εκ νέου του όρου «πράσινη μορφή ενέργειας», προσθέτοντας σε αυτές το φυσικό αέριο και την πυρηνική ενέργεια. Την στιγμή που οι πόλεμοι για την διαχείριση των, πεπερασμένων, φυσικών πόρων ολοένα και εντείνονται, η Ε.Ε αποφάσισε να ενισχύσει αυτή την ολιγοπωλιακή και καταστροφική βιομηχανία. Και φυσικά, την στιγμή που το σχέδιο της Ελληνικής κυβέρνησης για εξορύξεις, εύρεση προμηθευτών για υγροποιημένο φυσικό αέριο αλλά και η συμφωνία Ελλάδας-Βουλγαρίας για εισαγωγή ρεύματος από νέο πυρηνικό σταθμο να προχωρά με ταχύτατους ρυθμούς, με τα ευχολόγια περί κοινωνικα δίκαιης πράσινης ενεργειακής μετάβασης να έχουν πλέον ξεχαστεί όπως είδαμε και στην περίπτωση της απότομης παύσης λειτουργίας των Ελληνικών λιγνιτικών μονάδων χωρίς κάποιο σχεδιασμό για την επαγγελματική ασφάλεια των εργαζομένων και χωρίς σχέδιο για την αντικατάσταση της παραγόμενης από λιγνίτη ενέργειας από ΑΠΕ(του εναντίου, αυξήθηκε η ποσότητα εισαγόμενου φυσικού αερίου), οι συντηρητικοί και φιλελεύθεροι Έλληνες ευρωβουλευτές (της ΝΔ και της Ελ.Λυ.) υπερψήφισαν την Ευρωπαϊκή Ταξινομία. Μέχρι στιγμής, η Greenpeace αλλά και η Αυστριακή υπουργός Δράσης για το κλίμα έχουν ανακοινώσει ότι θα κινηθούν νομικά εναντίον της απόφασης. Ο αγώνας μας τώρα πρέπει να δυναμώσει για μια κοινωνία πράσινη, δίκαιη και αντικαπιταλιστική.
Ονόματα βουλευτών που ψήφισαν την νέα Ταξινομία:
Ασημακοπούλου
Χριστοφόρου
Φουρλάς
Κεφαλογιάννης
Κυμπουρόπουλος
Μεϊμαράκης
Σπυράκη
Ζαγοράκης
Βρυωνίδη- Βοζεμπεργκ
Φράγκος
Παρούσες δήλωσαν:
Παπαδάκη
Καϊλη
*Οι συντάκτες του άρθρου, Ραμιώτης Αλέξανδρος, Παπανικολάκη Ευαγγελία και Καλούδη Ελένη, είναι μέλη του Fridays for Future Greece
