Η ελληνική κοινωνία πλέον ξέρει και περιμένει. Το πρώτο δεκαήμερο κάθε μήνα η ΕΛΣΤΑΤ ανακοινώνει το ύψος του πληθωρισμού. Αυτό που κάποτε απασχολούσε μόνο τους οικονομολόγους, στα χρόνια της κυβέρνησης Μητσοτάκη έχει μετατραπεί σε στατιστικό δείκτη μιας πρωτοφανούς κοινωνικής δοκιμασίας: Ιανουάριος 6,2%, Απρίλιος 8,9%, Μάιος 11,3%, Ιούνιος 12,1%.
Η χώρα μας, δυστυχώς, πρωταγωνιστεί στην παγκόσμια κούρσα του πληθωρισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Pew Research Center, ανάμεσα σε 36 χώρες του ΟΟΣΑ η Ελλάδα είναι δεύτερη στον ρυθμό αύξησης του πληθωρισμού ανάμεσα στο πρώτο τρίμηνο του 2020 και του 2022. Φαντάζομαι πως αν έδειχνε κανείς τον σχετικό πίνακα στα κυβερνητικά στελέχη, θα αντέτειναν ότι πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο και, κατά την πάγια πλέον συνήθειά τους, θα τόνιζαν το πόσο δύσκολη είναι η κατάσταση στην οικονομία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Πρόκειται όμως για το ακριβώς αντίθετο.
Η Ελλάδα για ακόμα μία φορά -όπως είχε γίνει και το 2008- έχει την ατυχία να βρίσκεται μπροστά σε μια διεθνή κρίση με μια κυβέρνηση βαθιά ιδεοληπτική. Η Νέα Δημοκρατία στην αρχή αρνήθηκε το πρόβλημα της ακρίβειας, στη συνέχεια το υποτίμησε και κατέληξε να στηρίζει ανερυθρίαστα την αισχροκέρδεια. Τον λογαριασμό τον πληρώνουν οι πολίτες.
Δεν πληρώνουν όμως όλοι οι πολίτες τον ίδιο λογαριασμό. Φυσικά ο πληθωρισμός αποτελεί μια διαβρωτική συνθήκη, που οδηγεί στην αύξηση της τιμής των πάντων, από την ενέργεια μέχρι το κουλούρι στον φούρνο της γειτονιάς. Την ίδια στιγμή όμως η γενική πραγματικότητα της ακρίβειας πλήττει περισσότερο εκείνους που έχουν τα λιγότερα. Η «πληθωριστική ανισότητα» υπογραμμίζει την έντονη ταξική διάσταση του φαινομένου.
Οι λαϊκές οικογένειες, οι εργαζόμενοι του βασικού μισθού βλέπουν τα εισοδήματά τους να εξανεμίζονται για να καλύψουν βασικές βιοτικές ανάγκες. Αυτή τη στιγμή ο τοξικός συνδυασμός της ακρίβειας στα καύσιμα, στην ενέργεια και σε βασικά είδη στα σούπερ μάρκετ οδηγεί σε άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλούσιων και φτωχών. Μια ψαλίδα που άνοιγε, ωστόσο, πολύ πριν την επέλαση του πληθωρισμού εξαιτίας των αντικοινωνικών επιλογών της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Ο συντελεστής Gini -που αναφέρεται στην ανισότητα- συμπυκνώνει την πορεία της ελληνικής κοινωνίας τα τελευταία χρόνια: στο υψηλότερο σημείο το 2014, καθοδική πορεία χάρη στην κοινωνική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, άνοδος ξανά από το 2020 και πλέον κινείται σε επίπεδα τέτοια που παραπέμπουν στις χειρότερες στιγμές της οικονομικής κρίσης.
Εκτός όμως από τους πιο ευάλωτους, ο πληθωρισμός χτυπάει ιδιαίτερα μια συγκεκριμένη γενιά: τους 30άρηδες και τους 40άρηδες που είχαν καταφέρει να ορθοποδήσουν τα τελευταία χρόνια βγαίνοντας από το τούνελ της ανασφάλειας. Το δυναμικό αυτό νιώθει να φεύγει το έδαφος κάτω από τα πόδια του: ο πληθωρισμός μεταφράζεται σε μια ταυτόχρονη αύξηση των ενοικίων και των υπηρεσιών, που σε συνδυασμό με την ακρίβεια στις τιμές οδηγούν την -πολυδιαφημισμένη- μεσαία τάξη σε μια αγωνία υπαρξιακού τύπου. Ο μήνας δεν βγαίνει. Κι αυτή η επίγνωση έχει μια εξαιρετικά σκληρή διάσταση για τις πιο παραγωγικές ηλικίες της χώρας.
Δεν πρόκειται για μια φυσική καταστροφή. Κι αυτό το επιβεβαιώνει η ταξική διάσταση του πληθωρισμού. Η γιγάντωσή του είναι το αποτέλεσμα των πολιτικών επιλογών της κυβέρνησης. Δεν βρίσκουν δημοσιονομικό χώρο για να μειώσουν τους φόρους κατανάλωσης στα καύσιμα και τον ΦΠΑ στα τρόφιμα, βρίσκουν όμως για να μειώσουν τους φόρους στη συγκέντρωση κεφαλαίου, στα μερίσματα και για να καταργήσουν τον φόρο στις γονικές παροχές ανώτατων περιουσιών. Αλλά ας μην τους αδικούμε… Δεν το κάνουν για τον δημοσιονομικό χώρο. Αλλά για να μην ευνοηθούν οι πλούσιοι…
Αν κάτι έχει γίνει πια σαφές, είναι ότι τα ημίμετρα και η επιδότηση της αισχροκέρδειας δεν εξαφανίζουν τον πληθωρισμό. Τον ενισχύουν. Και αυτή η επίγνωση καθορίζει τη δική μας πρόταση, την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία: σύγκρουση με τον πυρήνα της ακρίβειας. Πλαφόν στις τιμές, φορολόγηση των πραγματικών υπερκερδών, μείωση των κρίσιμων φόρων σε καύσιμα και τρόφιμα.
Την ίδια στιγμή, τα μέτρα κατά της ακρίβειας πρέπει να συνδεθούν με ένα πλέγμα πολιτικών που θα στηρίζουν αυτούς και αυτές που πλήττονται περισσότερο. Το νέο κοινωνικό κράτος που περιγράφει ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι το άθροισμα ριζοσπαστικών τομών που μεταβάλλουν τους όρους του παιχνιδιού. Το πρόσφατο παράδειγμα της πολιτικής μας για την κατοικία είναι χαρακτηριστικό: εδώ ο στόχος είναι η εξασφάλιση του δικαιώματος σε αξιοπρεπή στέγαση, η ασφάλεια των πολιτών από τον φόβο της έξωσης ή της κατάσχεσης, η μείωση του ενοικίου μέσα από ένα πρόγραμμα ουσιαστικής υποστήριξης του διαθέσιμου εισοδήματος.
Πρόκειται για μια μάχη διαρκείας. Μια μάχη που έχει στο επίκεντρό της την καταπολέμηση της κοινωνικής ανισότητας είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει τις αντιδράσεις εκείνων των λίγων που ευνοούνται από την ακρίβεια ή, ακόμα χειρότερα, την υποδαυλίζουν. Η δική μας πρόταση όμως ποτέ -και πόσο μάλλον τώρα- δεν απευθυνόταν σ’ αυτούς. Απευθύνεται στους πολλούς, που νιώθουν ότι τους αξίζει κάτι καλύτερο από το να φτάνει το τέλος του μήνα μέσα στην αγωνία. Και όλοι αυτοί απαιτούν πια μια «νέα αρχή».
* Η Έφη Αχτσιόγλου είναι τομεάρχης Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
